دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
پیشینۀ پژوهش و مرور سیستمی ادبیات علمی (2) پیشنهاداتی برای دستور کار دانشکدهها، موسسات پژوهشی و پایان نامههای تحصیلات تکمیلی: راهنمای عملی
3
19
FA
کیومرث
اشتریان
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
rezaamirzadeh@gmail.com
راضیه
امامی میبدی
دکترای سیاستگذاری عمومی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
emamirazie@ut.ac.ir
10.22059/jpq.2013.35654
<em>توسعۀ نگارش پیشینۀ پژوهش در دانشگاهها و مراکز پژوهشی مستلزم آموزش و ترویج آن در دپارتمانهای علمی و پژوهشی و هدایت گام به گام دانشجویان برای انجام آن است. در این راستا، این مقاله به اقدامات عملی نگارش پیشینۀ پژوهش پرداخته و مرور سیستمی را به عنوان متدولوژی انجام آن معرفی میکند. مرور سیستمی به لحاظ لوازم متدولوژیک و گستردگی آن و امکاناتی که لازم دارد معمولاً در موسسات پژوهشی و برای اهداف ویژهای کاربرد دارد. همچنین خود میتواند به صورت مطالعه یا پژوهشی مستقل مطرح شود در حالیکه مرور سنتی معمولاً مقدمهای برای پژوهشی جدید توسط پژوهشگران یا دانشجویان تلقی میشود. به رغم مزایای مرور سیستمی، پیشنهاد اصلی ما در این مقاله آن است که با توجه به وضعیت فعلی پژوهش در کشور و عدم انسجام آن و ناشناخته بودن بسیاری از مطالعات و عدم استفاده از دستاوردهای آنها، مرور سنتی نیز باید به مثابۀ مطالعات مستقل مورد حمایت قرار گیرد.</em>
پیشینۀ پژوهش,مرور سیستمی,مرور سنتی,راهنمای عملی
https://jpq.ut.ac.ir/article_35654.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35654_0315ccb9829dd17fffe66b844c790307.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
واکاوی فضای سیاسی اجتماعی ایران در دوران زندگی استاد شهید مرتضی مطهری
23
45
FA
سید مهدی
ساداتی نژاد
استادیار گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
msadatinejad@ut.ac.ir
10.22059/jpq.2013.35655
<em>نقش برجسته و تاثیر گذار استاد شهید مرتضی مطهری در آشنائی نسل جوان با اسلام ناب و مبارزه با انحرافات فکری و نهادینه سازی افکار اسلامی در مسیر انقلاب شکوهمند اسلامی به رهبری امام خمینی (ره)، نیاز به شناخت این شخصیت و دوران حیات علمی و مسائلی را که وی در دهه چهل و پنجاه با آن روبرو بوده است، بیشتر آشکار می نماید. بر اساس روش شناسی اسکینر برای شناخت یک شخصیت باید به بسترها و زمینههای شکل گیری شخصیت وی توجه نمود، شش مشخصه بارز این دوره که به مثابه بستر تاثیر گذار و شکل دهنده به شخصیت شهید مطهری قابل مطالعه میباشد عبارتند از فضای استبدادی دوره پهلوی، فعال شدن جریانهای مارکسیستی، فعال شدن جریانهای لیبرالیستی ناسیونالیستی، فعال شدن جریانهای روشنفکری دینی، تحولات درون حوزوی و شروع نهضت امام خمینی. کنکاش در زندگی سیاسی و علمی استاد مطهری بیانگر آن است که ایشان هم از این موضوعات تاثیر پذیرفته و هم در مواجهه با آنها واکنش ایجابی در نظریهپردازی و تحولآفرینی داشته و در چنین فضایی، فعالیت علمی سیاسی و مبارزاتی خود را دنبال نموده است. لذا مسیری که این مقاله میپوید تسهیلکننده مولفههای شناخت این متفکر نواندیش حوزوی و مقطعی است که او در آن زیست نموده است. </em>
فضای سیاسی اجتماعی,ایران,شهید مطهری
https://jpq.ut.ac.ir/article_35655.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35655_2f113726bf3ace3eb299451790f0fb52.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی خصوصی سازی در ایران: رویکردهای موجود ، رهیافت جدید
49
68
FA
حمید
احمدی
استاد گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
hahmadi2@ut.ac.ir
سجاد
ستاری
استادیار گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
sattari.s@ut.ac.ir
10.22059/jpq.2013.35656
<em>مقاله درصدد تحقیقی تئوریک در ماهیت و علل اقتصاد سیاسی توسعه نیافتگی خصوصی سازی در ایران و درک فرایند تاریخی مستمری است که طی آن، هستة در حال گسترش سرمایه داری دولتی همچنان در تاریخ ایران معاصر به شکل حادّی بازتولید و توسعه یافته و در مقابل، بخش خصوصی اقتصاد از زمینه های محدودی برای مالکیت، انباشت سرمایه، رشد و ایفای نقش در فرایند توسعۀ ایران برخوردار بوده است. مقاله با استفاده از یک رهیافت نظری جدید نشان می دهدکه چگونه فهم ماهیت و منطق درونی گرایش نخبگان مسلط در هر پارادایم قدرت به اقتصاد دولتی یا اقتصاد بازار، بدون توجه به فرایند تاریخی تکوین، تکامل و تعیّن یا استقرار آن پارادایم قدرت در جامعه و بویژه ماهیت نظم موردنظر سرآمد و شارحان اصلی آن پارادایم قدرت در حوزة «انباشت، هژمونی، هویت و مشروعیت» (به مثابة علّیت های ساختی یا هستة مرکزی و سخت پارادایم قدرت) ممکن نیست. </em>
اقتصاد سیاسی,پارادایم قدرت,خصوصی سازی,اقتصاد بازار,امر توسعه
https://jpq.ut.ac.ir/article_35656.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35656_de6d1c2f31a5febdeab9cc142e346b62.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
بررسی سیاست های اقتصادی ایران در سال¬های 30 تا 32
69
96
FA
حسین
زحمتکش
استادیار گروه مطالعات منطقه ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
zahmatkesh@mailintor.com
10.22059/jpq.2013.35657
<em>پژوهش حاضر به تحلیل سیاست های اقتصادی دولت در فاصلۀ سالهای 32- 30 می پردازد و شیوه های دولت برای تأمین کسری بودجه و ابزارهای ایجاد موازنه در پرداختهای خارجی را مورد بررسی قرار می دهد. </em>
کسری بودجه,کسری موازنۀ تجاری,تورم,سیاست های پولی و مالی,اقتصاد بدون نفت
https://jpq.ut.ac.ir/article_35657.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35657_aac85bf18a60818ad353467474c373ce.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
ژئوپلتیک انرژی بریکس و جایگاه ایران
99
120
FA
اکبر
ولی زاده
استادیار مطالعات منطقه¬ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
سید محمد
هوشی سادات
دانشجوی دکترای مطالعات منطقه ای دانشگاه دورهام انگلستان
10.22059/jpq.2013.35658
<em>انرژی به عنوان متغیری ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک، جایگاه ویژهای را در نظام بین الملل به خود اختصاص داده و دسترسی به منابع انرژی نیز اهمیتی راهبردی پیدا کرده است و به همین علت، هر یک از بازیگران نظام بین الملل درصدد بیان تعریفی از جایگاه خود در مبحث امنیت انرژی در جهان میباشند. در این میان ایران با واقع شدن در مرکز بیضی استراتژیک انرژی و با در دست داشتن دومین منابع نفت خام و گاز طبیعی جهان، جایگاه مهمی را در مباحث امنیت انرژی به خود اختصاص داده است. بر همین اساس و به منظور بهره جستن از این قابلیت خود نیازمند داشتن شرکایی استراتژیک می باشد و برای نیل به این هدف، گروه بریکس به ویژه چین و هند با بازار تقاضای رو به رشد خود برای انرژی در کنار جایگاه تاثیرگذار این کشورها در نظام جهانی، از اهمیت ویژهای برخوردارند. این پژوهش بر آن است که با روشی توصیفی و تحلیلی به بررسی جایگاه ژئوپلیتیک انرژی ایران بر امنیت انرژی گروه بریکس و مناسبات با این کشورها در حوزه مذکور بپردازد.</em>
بریکس,ایران,روسیه,نفت و گاز,ژئوپلیتیک انرژی,ژئواکونومیک,برزیل,هند,چین
https://jpq.ut.ac.ir/article_35658.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35658_40f324e5ad0d860be391860651fb78fe.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
نقش و جایگاه گاز طبیعی در سیاست انرژی هند: بررسی گزینه های موجود برای تامین گاز طبیعی مورد نیاز هند
121
135
FA
مصطفی
ملکوتیان
استاد گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
aalem@ut.ac.ir
سید هدایت اله
عقدایی
کارشناسی ارشد گروه روابط بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
aghdaee2@yahoo.com
10.22059/jpq.2013.35659
<em>همزمان با روند رو به تزاید تمایل کشورهای مختلف به استفاده از گاز طبیعی برای تامین انرژی مورد نیاز خود، هند نیز جهت گیری سیاست انرژی خود در طی سال های اخیر را به سمت و سوی افزایش استفاده از گاز طبیعی برای تامین انرژی مورد نیازش متمایل ساخته است. سیاست مداران هندی برای نیل به این هدف گزینههای مختلفی را پیش روی خود مشاهده میکنند، گزینههایی که انتخاب هریک از آنها به وسیله سیاست مداران هندی با توجه به اهمیت تامین امنیت انرژی برای این کشور میتواند تاثیرات معناداری را بر دیگر سیاستهای هند به ویژه بر سیاست خارجی این کشور بر جای بگذارد. لذا این پرسش مطرح میشود که بهترین گزینه برای تأمین گاز طبیعی مورد نیاز این کشور برای آینده چیست؟ در این مقاله ضمن بررسی و مقایسه گزینههای موجود برای تأمین گاز طبیعی مورد نیاز هند نشان میدهیم که بهترین گزینه برای تامین گاز طبیعی مورد نیاز این کشور، واردات گاز از طریق خط لولة انتقال گاز بینالمللی به طور همزمان از مرزهای شمال شرقی (میانمار) و مرزهای غربی هند (ایران) است.</em>
امنیت انرژی,هند,گاز طبیعی,محیط استراتژیک,سیاست انرژی
https://jpq.ut.ac.ir/article_35659.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35659_80316ad0e44f54ee7bcc5c10e98e5857.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
تحلیل شبکه ای، سرمایه اجتماعی و حوزه سیاست: درآمدی بر رویکرد سیاست شبکه ای
139
157
FA
سید رحیم
ابوالحسنی
استادیار گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
abhasani@ut.ac.ir
سعید
عطار
استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یزد
sd_attar@yahoo.com
10.22059/jpq.2013.35660
<em>این نوشتار، مقدمهای است به رویکردی </em><em> </em><em>جدید در سیاست و کانون محوری آن، دولت که در آن، دولت به عنوان مکان نزاع شبکههایی دانسته میشود که میکوشند تا سهم بیشتری از توان تصمیمگیری در مورد منابع کمیاب را در اختیار بگیرند. مقاله با پرسش از چیستی تحلیل شبکهای آغاز و در نهایت به خطوط اصلی رویکردی در تحلیل دولت که آن را «سیاست شبکهای» مینامد میپردازد. در سیاست شبکهای جایگاه، اصل محوری کنشورزی، قدرت سیاسی موضوع نزاع، و کسب سهم بیشتر از قدرت، مهمترین هدف از کنشورزی سیاسی است. رویکرد سیاست شبکهای به عنوان شیوه خاصی از تحلیل دولت، رویکردی در ادامه جریان بازگشت به موضوع اصلی علوم سیاسی یعنی دولت است. نوشتار حاضر، طرحی اولیه از چارچوب تحلیلی سیاست شبکهای را ارائه کرده است.</em>
دولت,دولت¬کاوی,تحلیل شبکه¬ای,سرمایه اجتماعی,سرمایه مجتمعی,رویکرد سیاست شبکه¬ای
https://jpq.ut.ac.ir/article_35660.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35660_ceb7d6f19cfa45604a5093dff509de65.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
ناسیونالیسم، دولت رقابتی و توسعه در عصر جهانی شدن
159
181
FA
سید احمد
موثقی
دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران
ahmad.movassaghi@yahoo.com
10.22059/jpq.2013.35661
<em>توسعه در پیوند با ناسیونالیسم و دولت های ملی و توسعه خواه در اروپا آمریکا و برخی از کشورهای آسیایی و غیره آن محقق شد ولی امروزه در عصر جهانی شدن، ناسیونالیسم و دولتها با چالش های جدی مواجه شده اند. کشورهایی که تا دهه 1980 توانستند به کمک این گونه دولتها در قالبی ملی توسعه یابند، در فرآیند جهانی شدن نیز میتوانند از فرصت ها و امکانات حاصله استفاده کرده و رقابتی عمل کنند و جهانی شوند. اما در اکثر کشورهای جهان سوم که دولتها فاقد جهت گیریهای ملی و توسعهای بودند، در دورۀ جهانی شدن در وضعیت بسیار شکنندهتری از نظر نیل به اهداف کلان ملی و توسعهای قرار دارند و نمیتوانند به آسانی توسعه یابند. این مقاله درصدد است با توجه به ماهیت فرآیند جهانی شدن و ضعف و ناکارآمدی دولتها، این وضعیت شکننده و دشوار را بررسی و تحلیل نماید.</em>
ناسیونالیسم,توسعه,دولت ملی,دولت توسعه خواه,دولت رقابتی,جهانی شدن,سرمایه داری,نئولیبرالیسم
https://jpq.ut.ac.ir/article_35661.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35661_d50ff9fdb53e72294aaffecc2f57e7e1.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
سعادت از دیدگاه امام علی(ع)؛ تحلیل ریشه «سعد» در نهجالبلاغه
185
201
FA
جلال
درخشه
استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)
j.dorakhshah@yahoo.com
امید
شفیعی قهفرخی
دانشجوی دکتری اندیشههای سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)
10.22059/jpq.2013.35662
<em>بدون تردید مقوله «خوشبختی و سعادت»، از مسائل بنیادین و پرسش</em><em></em><em>های دیرینه و پایدار بشر به</em><em></em><em>شمار می</em><em></em><em>آید که بسیاری از مکاتب دینی و فکری نیز آن را مد نظر داشته</em><em></em><em>اند. بررسی متون دینی و سخنان پیشوایان دین در رابطه با سعادت بشر و شناخت بهتر این مفهوم از دیدگاه آنان می</em><em></em><em>تواند بر نحوه زندگی فردی انسان و حتی جهت</em><em></em><em>گیری</em><em></em><em>ها و سیاست</em><em></em><em>گذاری</em><em></em><em>های کلان جامعه تأثیر گذارد. این پژوهش بر آن است تا با تمرکز بر موارد به</em><em></em><em>کارگیری ریشه «سعد» در نهج</em><em></em><em>البلاغه امیرالمؤمنین، به دریافت منظور امام علی (ع) از «سعادت» بپردازد. در این مقاله با توجه به کاربرد ریشه «سعد»، به دسته</em><em></em><em>بندی موارد کاربرد این ریشه، و نیز گیرنده سعادت، اعطاکننده آن، ماهیت آن، سعادت دنیوی و اخروی و رابطه امور اخلاقی، دینی و معرفتی با سعادت پرداخته شده و برخی از الزامات و پیامدهای آن برای سیاست بیان گردیده است.</em>
امام علی,سعادت دنیوی,سعادت اخروی,نهجالبلاغه
https://jpq.ut.ac.ir/article_35662.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35662_ced70da9208778cccb07ec67d88e9e6a.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
گفتمان عقلی و نقلی مراجع و فقهای شیعه در دفاع از حکومت مشروطه در عصر غیبت
203
221
FA
سیدمحمدرضا
احمدیطباطبایی
دانشیار دانشکده معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)
وحید
کرباسی
کارشناس ارشد معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)
10.22059/jpq.2013.35663
<em>ورود آموزههای مدرن در حوزهی سیاست و جامعه به کشورهای اسلامی، در دوران معاصر، عکس العملهای مختلفی را به دنبال داشته است و بحث چگونگی تطابق و یا عدم تطابق آموزههای دینی و سنتی با مفاهیم مدرن سیاسی و اجتماعی یکی از مهمترین دغدغههای جامعة دینی و روشنفکران دیناندیش، به خصوص در دوره مشروطه، محسوب میشده است. بر همین اساس، سؤال اصلی که این پژوهش به دنبال پاسخ آن میباشد، بر این محور متمرکز شده که «عالمان دینی و مراجع مشروطهخواه بر پایهی چه اصول و مبانی دینی و عقلی، مستظهر به مبانی اصولی و فقهی، در تطبیق نسبیِ مفاهیم سیاسی مدرن با آموزههای اسلامی تلاش کردهاند؟». </em>
فقه سیاسی,دولت مدرن,مشروطیت,آزادی,مساوات
https://jpq.ut.ac.ir/article_35663.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35663_04cb77e06ec84bf005b09400e114d48f.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
بررسی عوامل منطقه ای واگرایی در روابط ایران و عربستان (1390-1384)
225
243
FA
علیرضا
ازغندی
استاد علوم سیاسی دانشکده علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی
مهدی
آقاعلیخانی
دانشجوی دکترای روابط بین الملل دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
10.22059/jpq.2013.35664
<em>ایران و عربستان روابط پر فراز و نشیبی را در دوران پیش و پس از انقلاب پشت سر گذاشتهاند. پیش از انقلاب، نقش آمریکا و پس از انقلاب در برخی برهه ها به واسطه نقش و سیاست های نخبگان حاکم، دو کشور به رغم عوامل داخلی، منطقه ای و بین المللی واگرایی، در جهت دوستی حرکت کردند. اما عوامل متعددی در سطوح مختلف موجب گردیده است تا پس از انقلاب، روابط دو کشور غیردوستانه شده، با تعارض و واگرایی همراه شود. هدف تحقیق این است که ضمن بررسی عوامل واگرایی در روابط دو کشور، عوامل منطقه ای واگرایی میان ایران و عربستان به ویژه دوره (2011-2005) را مطالعه کند و بر این اساس این فرض مطرح است که مسایل عراق، لبنان و به ویژه بحرین مهمترین عوامل منطقه ای واگرایی در روابط دو کشور و تلاش برای توسعه نفوذ در منطقه، مهمترین علت منطقه ای بی ثباتی در روابط ایران و عربستان است.</em>
روابط ایران و عربستان,واگرایی,شیعیان,بحران بحرین,حزب الله لبنان
https://jpq.ut.ac.ir/article_35664.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35664_2aa6cda9e5c7702721c73ec6eedc14ea.pdf
دانشگاه تهران
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9686
43
2
2013
06
22
جنبش مقاومت و تهاجم شوروی به افغانستان در سال های 89-1979
245
261
FA
نورالدین
نعمتی
استادیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران
nemati453@yahoo.com
10.22059/jpq.2013.35665
<em>روس</em><em></em><em>ها در اواخر دهه 1970 با حمایت مالی و نظامی نتوانستند دولت وابسته به خود را در افغانستان حفظ نمایند و برای حفظ نفوذ خود و تثبیت موقعیت آن، افغانستان را اشغال نمودند. در این میان، نیروهای مقاومت افغان ضمن برخورداری از حمایت بین</em><em></em><em>المللی و جهان اسلام، برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشورشان به مقابله با شوروی پرداختند. نتیجه یک دهه مقاومت، عقب</em><em></em><em>نشینی ارتش شوروی از افغانستان بود. در مطالعات مربوط به این موضوع، بیشتر به نقش ایالات متحده و «عرب</em><em></em><em>های افغان» پرداخته شده است ، اما این مقاله در نظر دارد ظرفیت مقاومت این نیروها را در دهه 89-1979 مورد بررسی قرار دهد. فرض مورد نظر مقاله این است که مقاومت نیروهای جهادی بومی افغان در برابر تهاجم شوروی بنیاد اصلی مقاومت در اخراج روس</em><em></em><em>ها بوده و پشتیبانی نظامی ایالات متحده و کشورهای جهان اسلام اگرچه مهم بوده، اما در سایه این مقاومت قابل بررسی است.</em><em> </em>
نیروهای جهادی,افغانستان,عرب¬های افغان,اتحاد شوروی,ایالات متحده
https://jpq.ut.ac.ir/article_35665.html
https://jpq.ut.ac.ir/article_35665_0cfbf6b47e963730d507e9bd2a2fbbee.pdf