TY - JOUR ID - 83357 TI - الگوهای نظری تبیین انقلاب اسلامی؛ الهیات رهایی‌بخش به‌مثابه چارچوب بدیل JO - فصلنامه سیاست JA - JPQ LA - fa SN - 1735-9678 AU - شفیعی فر, محمد AU - محبوبی, محمد AD - استادیار، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران AD - دانشجوی دکترا، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران Y1 - 2021 PY - 2021 VL - 51 IS - 2 SP - 535 EP - 513 KW - الهیات رهایی‌بخش KW - انقلاب اسلامی KW - ایدئولوژی KW - تشیع KW - جمهوری اسلامی ایران DO - 10.22059/jpq.2021.83357 N2 - در تبیین شکل‌گیری و پیروزی انقلاب اسلامی چارچوب‌های مرسوم، سمبل‌انگاری، ایدئولوژی‌انگاری، و گفتمان‌انگاری مطرح شده‌اند که هریک ضعف‌ها و نارسایی‌هایی دارند. مؤلفه فرهنگی انقلاب اسلامی همچون گفتمان‌ها، گونه‌ای سخن گفتن تعاملی با جهان و درباره جهان نبود. در این مقاله، «الهیات رهایی‌بخش اسلامی» به‌منزله چارچوبی بدیل برای تبیین انقلاب اسلامی معرفی شده است، زیرا شرایط بحرانی جامعه ایرانی در دهه‌های 1340 و 1350 و زمینه‌های اجتماعی تشیع در ایران، تشیع انقلابی به‌مثابه گونه‌ای الهیات رهایی‌بخش اسلامی مطرح شد که نوید آزادی، عدالت، استقلال و ظلم‌ستیزی را می‌داد، و برای قاطبه جامعه ایرانی درک‌شدنی و پذیرفتنی بود. در این زمینه به پرسش‌های پژوهشی زیر پاسخ داده خواهد شد: 1. مناسب‌ترین چارچوب نظری برای تبیین مؤلفه فرهنگی انقلاب ایران چیست؟ 2. چرا و چگونه الهیات رهایی‌بخش اسلامی به‌عنوان مهم‌ترین مؤلفه فرهنگی به وقوع انقلاب‌براندازنده رژیم پهلوی در ایران انجامید؟ در فرضیه پژوهش بیان می‌شود که الهیات رهایی‌بخش اسلامی عامل تبیین‌کننده انقلاب در ایران است. روش پژوهش کیفی و استدلال مبتنی بر یک مورد (انقلاب در ایران) براساس بررسی و تفسیر رویدادهای گذشته و شواهد موجود در تحلیل‌های کارشناسانه نظریه‌پردازان انقلاب و مسائل ایران معاصر است. در ماه‌های منتهی به وقوع انقلاب ایران، الهیات رهایی‌بخش اسلامی جایگزین ایده‌های مسلط در گروه‌های اپوزیسیون شد، و سایر گروه‌های مخالف را واداشت تا به ائتلافی نامتقارن با انقلابی‌های اسلام‌گرا تن دهند. UR - https://jpq.ut.ac.ir/article_83357.html L1 - https://jpq.ut.ac.ir/article_83357_ef1638c058c04b867b70075ee3724287.pdf ER -