TY - JOUR ID - 91985 TI - تشکیلات دموکراتیک زنان حزب توده ایران، 1332-1320: زمینه‌های شکل‌گیری، ساختار و عملکرد آن JO - فصلنامه سیاست JA - JPQ LA - fa SN - 1735-9678 AU - کولایی, الهه AU - بیرانوند, فاطمه AD - استاد، مطالعات منطقه‌ای، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دانشگاه تهران، ایران AD - دانش‌آموخته دکتری علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، تهران، ایران Y1 - 2023 PY - 2023 VL - 52 IS - 4 SP - 948 EP - 923 KW - ایران KW - جنبش چپ KW - حزب توده KW - زنان KW - سلسله پهلوی KW - فعالیت‌های سیاسی DO - 10.22059/jpq.2023.310155.1007667 N2 - فعالیت‌های سیاسی زنان در ایران از همان آغاز مشروطه با محرومیت از حق رأی در حاشیه قرار گرفت. شرایطی که پس از شهریور 1320 و در نتیجه خلأ دیکتاتوری پهلوی اول و بی‌تجربگی شاه جوان و مداخله قدرت‌های بزرگ پدید آمد، راه را برای حضور و پیدایش جریان‌های سازمانی جدید با رویکردهای متفاوت مذهبی، ملی و کمونیستی و سوسیالیستی باز کرد. یکی از این سازمان‌ها و جریان‌ها، «تشکیلات دموکراتیک زنان» وابسته به حزب توده بود که همراه و همسو با سازمان‌های دیگر به نام دفاع از حقوق زنان موجودیت یافت. این پژوهش با رویکردی توصیفی-تحلیلی و با استفاده از روش کیفی تحلیل اسناد تاریخی، به بررسی جایگاه و کارکرد تشکیلات یادشده می‌پردازد تا نقش این سازمان و فعالیت‌های زنان توده‌ای را در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی توصیف، تفسیر و تبیین کند. دو پرسش پژوهش عبارت‌اند از: 1. این سازمان چه اهدافی را دنبال می‌کرد؟ 2. در رسیدن به آنها تا چه اندازه موفق بود؟ در فرضیه پژوهشی بیان می‌شود که شکل‌گیری سازمان دموکراتیک زنان متأثر از تلاش حزب توده برای نفوذ در ساختار اجتماعی ایران و استفاده از ظرفیت‌های جامعه زنان در جهت تحقق اهداف سیاسی خود بود؛ ازاین‌رو، با پرداختن به مسائل سیاسی به‌جای مسائل و مشکلات عمومی زنان و به‌ویژه بی‌توجهی و مقابله با سنت‌های دینی و عرفی جامعه، از دستیابی به موفقیتی پایدار باز ماند. این پژوهش با روشن ساختن مشارکت سیاسی بخشی از جامعه زنان ایرانی در دوره 1332-1320، نشان می‌دهد که در پیش گرفتن خط فکری حزب توده توسط تشکیلات دموکراتیک زنان و در نتیجه برانگیختن مخالفت گروه‌های سنتی و مذهبی جامعه از یک‌ سو و حاکم شدن دوباره اختناق سیاسی از سوی دیگر، این سازمان را در پیگیری هدف‌های خود ناکام ساخت. UR - https://jpq.ut.ac.ir/article_91985.html L1 - https://jpq.ut.ac.ir/article_91985_f9b2d7dd0ee979c7da49f40551255cf1.pdf ER -