2024-03-29T17:30:13Z
https://jpq.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=10098
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
نقش ابتکار «یک کمربند- یک راه» در نظم نوین اقتصادی چین
محمّد
جمشیدی
حسام
خاتمی
یکی از دغدغههای راهبردی و شایان توجه سیاست جهانی در حال حاضر به کنش اقتصادی و بعضاً سیاسی چین بازمیگردد، بهگونهای که رفتارشناسی جهش اقتصادی چین در دهههای اخیر حاکی از ظهور قدرت بزرگ جدیدی است که حتی در برهههایی تمایل و عطش خود برای هژمون شدن را پنهان نمیکند. این گزاره موجب شده است تا چین درصدد معماری نظم نوین اقتصادی در سطح بینالملل باشد و برای تحقق این مهم دست به اقدامات مشخصی بزند؛ هدفی که بیتردید واکنشهای دامنهداری را از طرف رقبا از جمله آمریکا بهعنوان قدرت مسلط سیاست جهانی در پی خواهد داشت. به هر حال، از جمله اقدامات مشخص چین برای تحقق این مسئله را باید در ابتکار ایجاد جادۀ ابریشم جدید جستوجو کرد. در واقع، سؤال اصلی این است که راه ابریشم جدید چگونه میتواند در تحقق نظم نوین اقتصادی مدنظر چین تأثیرگذار باشد؟ در پاسخ، با بهرهگیری از نظریۀ ثبات هژمونیک و روش توصیفی- تحلیلی توضیح داده خواهد شد که چین تمایلاتی جدی برای تفوق بر سیاست جهانی در سر دارد و ابتکار «یک کمربند- یک راه» قدمی مهم در این مسیر دشوار بهحساب میآید و اجرای آن اگرچه ممکن است بیجینگ را به قدرت اول اقتصادی در جهان تبدیل کند، این کشور تا نائل شدن به قدرت هژمون مسیری طولانی در پیش دارد.
آمریکا
ابتکار «یک کمربند یک راه»
ثبات هژمونیک
چین
همکاری اقتصادی
2020
03
20
1
20
https://jpq.ut.ac.ir/article_76879_54282a2e0b25331b1c25b07e553712b7.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
الگوی روابط عوامل کلیدی تأثیرگذار بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران
محمدجعفر
جوادی ارجمند
مصدق
گنج خانلو
در شرایطی که تغییر و نوسان در برزخ آرمانگرایی و عملگرایی، دستیابی به الگوهای شناختی سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران را دشوار ساخته است، ناگزیر از شناخت عوامل مؤثر و روابط بین آنها برای تحلیل سیاست خارجی هستیم. به این منظور، پژوهش حاضر با روش تحلیل ساختاری و تکنیک تحلیل تأثیر متقابل به دنبال پاسخ به این پرسش است که الگوی روابط عوامل کلیدی تأثیرگذار بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران چیست. در مسیر پاسخ به این پرسش، سیوشش عامل کلیدی تأثیرگذار بر سیاست خارجی شناسایی شد و پس از ایجاد ماتریس و رتبهبندی تأثیر متقابل عوامل بر هم، این عوامل بر اساس میزان اثرپذیری و اثرگذاری در پنج دسته متغیرهای روشنگر، واسط، نتیجه، تنظیمکننده و مستقل توزیع شدند. توزیع این عوامل در نمودار تأثیرگذاری و تأثیرپذیری نشاندهندۀ ناپایداری سیستم سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. تحلیل الگوی بهدستآمده از خروجی نرمافزارMicmac نشان داد که تداخل سطح تحلیلها در ارزیابی بازیگران در محیط خارجی، سبب بروز معمای امنیتی شده است و در محیط داخلی نیز اختلاف در پارادایم حکمرانی موجب تضعیف مواضع و تصمیمها در عرصۀ سیاست خارجی میشود.
الگوی روابط
جمهوری اسلامی ایران
سیاست خارجی
عوامل تأثیرگذار
2020
03
20
21
43
https://jpq.ut.ac.ir/article_76880_f4f6e2dacd4a1ef84843502a621afe1b.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
فرم سیاست در نظریه حقیقت انتقادی: مطالعه موردی طرح جورجو آگامبن
سیدمجید
حسینی
امیر
راقب
نیچه،از پیشتازان تبار فلسفة انتقادی، در «تبارشناسی اخلاق» خود میگوید، برای «انسان»، مسئلة اصلی زندگی، نه خودِ رنج کشیدن، بلکه «معنایی» است که رنجکشیدنهایشدارد. اگرهمینتقلای مکرروپیوستة «معناجویی» ازپسایدئولوژیهاورژیمهایحقیقتِهنجاری رامحورگفتاری بدانیمکه «فلسفةانتقادی» نامیدهمیشود،درخواهیم یافتکهفلسفةانتقادی،پیوندی وثیقبااحیاوطرحدوبارة «حقیقت»،آنهمدرجهانی داردکهحقیقتو «معنا»،هموارهبهپای ارزشهایینظیر «فایده» و «لذت» ازیکسووبنیادگرایی وخشونتازسوی دیگربهمسلخآوردهمیشود.روشناستکهدرچنیننبردی برای «حقیقت»،آنچهحائزاهمیتاست،نهصرفاًپیریزی یک «هستیشناسیِحقیقت»، یا «انسانشناسی» ومعرفتالنفسانتقادی،بلکهترسیموپیشکشیدن «چهرهای» استکهایننظریۀحقیقتانتقادی،برای جهانانسانیوروابطمیانانسانهابهبارخواهدآورد؛چهرهایکهبیشازهر چیز،خودرادر «فرمسیاست»،نمایانمیکند.دراینمقاله،تلاشنظری فیلسوفانانتقادی،برای بازسازی نسبتمیان «طرححقیقت» بافرمسیاستراازخلالنظریةجورجوآگامبن،فیلسوفانتقادی معاصر،دنبالمیکنیم. جایی کهآگامبن،بهمیانجی «انسانشناسی» ونظریةحقیقت،تلاشمیکندتاآپاراتوس یافرمی رابرای روابطانسانی بهپیشبکشدکهسودای حقیقتجوییانسانراباکنشخلاقانهوآزادازسلطه،پیوندزندوجایی برای کنشمعطوفبهحقیقتدراجتماعآیندهبازنگاهدارد.
آپاراتوس
آگامبن
اجتماع آینده
بالقوگی
نظریة حقیقت
2020
03
20
45
63
https://jpq.ut.ac.ir/article_76881_abcfe18acde9b179ac75e09b056d147c.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
تأثیر بنیادهای فلسفی مدرنیته در مبانی توجیهی انتخابات دموکراتیک
حسن
خسروی
انتخابات بهعنوان سازوکار تحقق حاکمیت مردم، حق تعیین سرنوشت و انتقال آرام قدرت، نقش بسیار مهمی در نظام دموکراتیک دارد. تأسیسات هر نظام سیاسی و حقوقی بر بنیادهای فکری خاصی استوار میشود. نظر به اینکه انتخابات در بستر نظام دموکراتیک کارایی دارد و اندیشۀ دموکراسی در دوران مدرنیته شکل گرفته، این پرسش بنیادین مطرح میشود که آیا بنیادهای فکری و فلسفی مدرنیته بر فرایند موجهسازی نهاد انتخابات در نظام دموکراتیک تأثیر گذاشته است؟ مقالۀ حاضر با نگرشی توصیفی-تحلیلی و با هدف ارائۀ تصویری از تأثیرات مبادی مدرنیته بر انتخابات دموکراتیک، در پی رسیدن به این نتایج است که تحولات و رخدادهای ذهنی و عینی دوران مدرنیته تغییرات عمدهای در مبادی هستیشناسی، معرفتشناسی و انسانشناسی جامعۀ غرب ایجاد کرده است و متعاقب آن نظامهای دموکراتیک ایجاد شدهاند، ازاینرو تأسیسات چنین نظامی مانند انتخابات در محتوا، رویه و ساختار، متأثر از مبادی فکری مدرنیته است و براساس آنها موجهسازی میشود.
انتخابات
دموکراسی
مبانی توجیهی
مدرنیته
نظام دموکراتیک
2020
03
20
65
83
https://jpq.ut.ac.ir/article_76882_b4288d6609f27d67c24ae77b65bfca4d.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
ریاست معنوی در فلسفۀ سیاسی ایرانی از منظر هانری کربن
انشاءالله
رحمتی
مجید
سروند
برجستگی روح معنویتگرایی در ذهن و ضمیر انسان ایرانی و البته انعکاس آن در هستیشناسی، انسانشناسی و فرجامشناسی اندیشۀ ایرانی، در پرداختن به امر سیاسی نیز پیامدهای خود را آشکار خواهد ساخت. در این پژوهش بر آنیم تا از این منظر به بررسی جایگاه، چیستی و تداوم ریاست و سیاست باطنی و روحانی و بهطور خاص شاه آرمانی و ولایت معنوی در فلسفۀ ایرانی بپردازیم. در این زمینه، اندیشههای هانری کربن، بهعنوان فیلسوفی که در جایجای آثار خود به این استعداد ایرانی اشاره دارد، و درک و دریافت وی از مضامین بالا، هدایتگر مسیر و مقصود ما بوده است. در پاسخ به این پرسش که مبانی شاه آرمانی و ولایت معنوی در فلسفۀ سیاسیِ ایرانی چیست؟ مستلزم آن بودهایم تا از ساحت «علم سیاست» به «فلسفۀ سیاسی» با مختصاتی که در ادامه بدان اشاره شده است، گذر نماییم. بهاختصار، درکی که از شاه آرمانی و ولایت معنوی و بهطور کلی سیاست باطنی در اینجا توصیف میشود، در ساحتی کلی، ژرفاندیشانه، فراتاریخی و مبنایی است که قابل فهم میباشد و این امری متمایز با سطح جزئی، تاریخی و عینی سیاست بوده و قابل فروکاست یا مقایسۀ صوری با مقتضیات و واقعیات موجودِ آن نیست. به باور ما، کربن بر آن است تا ضمن تأکید و برجستهسازی بُعد معنویِ نبوّت و امامت، تمایزی بین ولایت، ریاست و هدایت روحانی با شکل ظاهری و دنیوی آن ایجاد نموده و بیآنکه مجبور باشد تا از آرمان به واقعیت سقوط کند، با اصالتی که به عالم و ساحتی مینوی و باطنی و تاریخ و زمانی لطیف و درونی در جهانبینی فلسفۀ ایرانی دریافته و بهرهگیری از تأکیدی که در آنجا به آرمانشهر، شاه آرمانی و فرشگرد و منجیگرایی وجود دارد، از مفهومی چون ولایت و ریاست معنوی سخن بگوید.
آرمانشهر
ریاست و سیاست معنوی
شاه آرمانی
فلسفۀ ایرانی
فلسفۀ سیاسی
ولایت معنوی
هانری کربن
2020
03
20
85
109
https://jpq.ut.ac.ir/article_76883_f1e6edc076e8a9cef8ea22ab16485365.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
چرخش استراتژیک آمریکا از خلیجفارس به منطقۀ آسیا – پاسیفیک
بهادر
زارعی
فرزاد
پیلتن
قدرتهای فرامنطقهای غرب در منطقۀ خاورمیانه و خلیجفارس بر روی حیات سیاسی و اقتصادی و... تأثیر گذاشته است. منابع نفت و گاز منطقۀ خلیجفارس قبل از جنگ جهانی اول کشف شد و پس از جنگ در ترمیم ویرانیهای ناشی از آن نقش مهمی ایفا کرد. بهنظر میآید رفتار سیاسی بسیاری از قدرتهای بزرگ در منطقۀ خلیجفارس متأثر از وجود منابع انرژی سرشار و ارزان آن بوده است. هدف بنیادین این پژوهش بررسی میزان ذخایر نفت و گاز شیل و بهرهبرداری از آن در آمریکا، کانادا و اروپا و تأثیر این منابع بر رفتار سیاسی جدید آمریکا و سایر بازیگران قدرتمند اروپایی است. امروز بهصراحت میتوان گفت میزان برداشت منابع نفت و گاز شیل در آمریکا که به مرز ده میلیون بشکه در روز نزدیک میشود، ضمن تحولی نوین در فناوری استخراج و بهرهبرداری این منابع، سببتأثیرگذاری بر قیمت نفت و گاز در جهان و ایجاد ثبات در تأمین امنیت انرژی در نیمۀ نخست قرن فرارو خواهد شد. از ویژگیهای بارز منابع عظیم نفت و گاز شیل تغییر و چرخش استراتژیک آمریکا از خلیجفارس به آسیا – پاسیفیک است که در رقابت و همکاری با سه قدرت بزرگ منطقه یعنی چین، هند و ژاپن و در تعامل بیشتر با آسهآن و استرالیا قرار خواهد گرفت. منطقۀ آسیا – پاسیفیک در قرن بیستویکم مهد تمرکز سرمایه، فناوری و بازار بزرگ مصرف کالا و خدمات خواهد بود. آمریکا برای اینکه بتواند منافع لازم را از این منطقه ببرد، از ابتدای این قرن با چرخش استراتژیک از خلیجفارس به آسیا – پاسیفیک تمرکز کرده و حضور خود را پررنگ ساخته است و تا مدت زمانی طولانی در این منطقه باقی خواهد ماند.
آسیا – پاسیفیک
خلیجفارس
چین
سیاست خارجی آمریکا
نفت و گاز شیل
2020
03
20
111
131
https://jpq.ut.ac.ir/article_76884_5510744b1c171fa641b12ef05f636eb2.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
رژیم سازی چین در شرق آسیا
بهاره
سازمند
احمد
رمضانی
یکی از واقعیتهای قرن حاضر، وجود رژیمها و سازمانهای مختلف جهت همکاری کشورها در حوزههای موضوعی متفاوت است. این امر بهویژه بعد از جنگ سرد رشدی چشمگیر داشته است، بهصورتی که تعداد رژیمهای شکلگرفته بسیار متعدد و فراوان بوده و جهان را بهصورت شبکهای از تاروپودهای ارتباطی به هم متصل کرده است. چین از جمله کشورهای نوظهور است و بهواسطۀ پتانسیل خود در طول دو تا سه دهۀ اخیر، جایگاه دوم اقتصادی جهان را از آن خود کرده است. پرسش اصلی مقالۀ حاضر این است که چرا چین دست به رژیمسازی در شرق آسیا زده است؟ مقالۀ حاضر با بهرهگیری از روش تبیینی، سودمحوری و کسب منافع بیشتر را انگیزۀ اصلی چین در ایجاد رژیمهای منطقهای میداند و بر این استدلال استوار است که چین با قدرتیابی اقتصادی، در پی ایجاد رژیمهایی جهت تثبیت جایگاه خود است. در همین زمینه چین، آسهآن بهعلاوۀ سه، منطقۀ آزاد تجاری چین- آسهآن، بانک سرمایهگذاری زیرساختی آسیایی و ابتکار کمربند و راه را ایجاد کرده یا از تشکیل آنها حمایت میکند. رویکرد موردنظر در پژوهش حاضر رژیمهای سودمحور بینالمللی و روش گردآوری مطالب نیز کتابخانهای و اسنادی است.
آسه آن
چین
رژیم
سودمحوری
شرق آسیا
2020
03
20
133
151
https://jpq.ut.ac.ir/article_76885_4ae1af19cef1d98133b75521a4ecbe0d.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
سیستم باورها بهمثابۀ نقشۀ شناختی در مطالعۀ سیاست خارجی
غلامعلی
سلیمانی
هدف این مقاله بررسی نحوۀ مطالعۀ سیستم باورها در سیاست خارجی است. سیستم باورها از دهۀ 1960 و با بهرهگیری از دستاوردهای علم روانشناسی وارد حوزۀ سیاست خارجی و روابط بینالملل شد. پیوند میان روانشناسی و سیاست خارجی موجب دستیابی به مهمترین ویژگی سیستم باورها یعنی انسجام باورها یا انسجام شناختی شد. فرض نظریۀ انسجام شناختی این است که افراد، جهان را با تکیه بر باورهای کلیدی خود میفهمند و در تلاش برای حفظ انسجام باورهای خود هستند و این مسئلۀ کلیدی سبب تبدیل بررسی نظام باورهای تصمیمگیران سیاست خارجی به یکی از اولویتهای پژوهش بهویژه در سطح خرد یعنی تصمیمگیری سیاست خارجی شد، بنابراین جای طرح این سؤال بهوضوح احساس میشد که از چه سازوکار یا سازوکارهای روششناختی میتوان نظام باورها و عقاید تصمیمگیران سیاست خارجی را بررسی کرد؟ بهنظر میرسد سیستم باورها را میتوان بهمثابۀ نقشۀ شناختی درنظر گرفت که بر محور سه لایه از باورها شامل جهانبینی، ایدئولوژی و دکترینهای سیاست خارجی استوار است.
ایدئولوژی
دکترین
سیستم باورها
سیاست خارجی
جهانبینی
نقشۀ شناختی
2020
03
20
153
172
https://jpq.ut.ac.ir/article_76886_912736f477066cf793d55531008ff351.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
گونههای فرهنگ سیاسی در ایران معاصر و دلالتهای آسیبشناختی آن برای ثبات سیاسی و جامعۀ مدنی
حامد
شیری
گونهشناسی فرهنگ سیاسی در ایران معاصر و بررسی آسیبشناختی آن از منظر مؤلفههای دوگانۀ توسعۀ سیاسی مسئلۀ اصلی مقالۀ حاضر است. استدلال نظری مقاله این است که چنانچه فرهنگ سیاسی یک جامعه و مؤلفههای اصلی آن تضمینکنندۀ ثبات سیاسی و تقویتکننده جامعۀ مدنی ـ بهمثابۀ مؤلفههای اساسی توسعۀ سیاسی ـ نباشند، پیامدهای آسیبشناختی خواهند داشت. از نظر روششناختی، مطالعۀ حاضر به شیوۀ اسنادی و با کاربرد روشهای تفسیری و تحلیلی به اجرا در آمده است. فرهنگ سیاسی شبهطایفهای و فرقهگرایانه، فرهنگ سیاسی چندپارۀ قومی، فرهنگ سیاسی تودهای، فرهنگ سیاسی دینمحور و فرهنگ سیاسی هویتمحور جوانان و زنان گونههای خاص و برجستۀ فرهنگ سیاسی در جامعۀ معاصر ایران هستند. ارزیابی تحلیلی و تفسیری گونههای فرهنگ سیاسی در ایران معاصر بیانگر این است که این گونهها همگرایی زیادی با توسعۀ سیاسی ندارند و در مواردی ثبات سیاسی را تهدید و جامعۀ مدنی را تضعیف میکنند.
توسعهیافتگی سیاسی
ثبات سیاسی
جامعۀ مدنی
فرهنگ سیاسی
2020
03
20
173
189
https://jpq.ut.ac.ir/article_76887_a1aae05c716bbf82548d730d7f530f00.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
ماکس وبر و احیای حاکمیت سیاسی در عصر سلطۀ عقلانیت ابزاری
عبدالرحمن
عالم
مصطفی
پنداشته پور
در دورۀ مدرن، دولت همچون سایر شئون زندگی تحت سلطۀ روزافزون عقلانیت ابزاری قرار گرفته است که بازتاب آن را در نفوذ دیوانسالاری به حوزة اهداف سیاسی میتوان مشاهده کرد.. ماکس وبر از طریق پژوهش در بنیادهای تاریخی و فلسفی دولت مدرن و ارائۀ فرم سیاسی دولت دموکراتیک، در پی اصلاح محدودیتهای بهوجودآمده برای اعمال حاکمیت سیاسی ملت آلمان بود. به باور او، سلطة دیوانسالاران بر حوزة اهداف سیاسی را میتوان از طریق اتخاذ مدل دموکراسی مبتنی بر رهبری یک سیاستمدار حرفهای و دارای اخلاق مسئولیت اصلاح کرد و بدینترتیب راه را برای عینیتیابی حاکمیت سیاسی ملت گشود. هدف این مقاله، ترسیم رابطة ایجابی میان فرم سیاسی و محتوای تاریخی برای اصلاح محدودیتهای ناشی از ایدة دولت مدرن است. براساس شیوة استدلال این پژوهش، مفسر در اندیشة وبر میتواند به برداشتی منسجم از مدل دولتِ دموکراتیکِ مبتنی بر شرایط تاریخی دست یابد.
پارلمان
دموکراسی مبتنی بر رهبری
دولت مدرن
دیوانسالاری
سیاستمدار
2020
03
20
191
210
https://jpq.ut.ac.ir/article_76888_d84a17135e269cc32e732c110347c66d.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
رویکرد بیلفلد و دلالتهای آن برای تاریخنگاری اندیشه سیاسی در ایران معاصر
محمد
عبداله پور چناری
مورخان بیلفلد، در کنار سایر مکاتب مهم تاریخنگاری، در نیمة دوم قرن بیستم میلادی به موفقیتهایی در ارائة رویکردی جدید برای مطالعة پدیدههای اجتماعی دست یافتهاند. در این رویکرد، مورخان با تأکید بر نظریههای کلان علم اجتماع بر این باورند که مطالعة ساختارها، کلیتها و روندها در یک برهة زمانی بهخصوص دوران معاصر باید در دستور کار مورخ اجتماع باشد، در نتیجه، مطالعة سایر ابعاد پدیدهها باید داخل پرانتز قرار گیرد. مقالة حاضر بر این مدعاست که رویکرد مذکور میتواند دلالتهای مهمی برای تاریخنگاری ایدهها، در معنای موسع کلمه، و اندیشة سیاسی در ایران داشته باشد؛ دلالتهای معرفتی مهمی مانند پیوند دادن ایدهها و اجتماع، تأکید بر مطالعة روندهای شکلگیر ایدهها و در نهایت، توجه به ساختارهای کلی و جمعی ایدهها. اما در دلالتهای انتولوژیک، رویکرد مذکور با تقدم بر هستیها، اهمیتی برای وجودِ ایدهها و اندیشهها قائل نمیشود و در دلالتهای روشی، کاربست شیوههای کمی از طریق این رویکرد نمیتواند راهی بهسوی فهم ایدههای سیاسی بهطور کلی داشته باشد. بنابراین، رویکرد بیلفلد به لحاظ معرفتی در برخی موارد میتواند واجد دلالتهای مهمی برای تاریخ ایدههای سیاسی بهخصوص در ایران باشد، ولی به لحاظ انتولوژیک و روشی، در حیطة تاریخنگاری ایدهها دلالتهای آن باید دچار جرح و تعدیلهای متهورانه شود تا از قبلِ آن بتوان فهمی بسنده از پدیدههای تاریخی در ایران بهدست داد.
اندیشة سیاسی
ایدهها
بیلفلد
تاریخ جامعه
تاریخنگاری
2020
03
20
211
228
https://jpq.ut.ac.ir/article_76889_862c24ac8f7ae29e19f4c1030a51ea01.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
نولیبرالیسم و تولد دوبارۀ سزاگرایی کیفری
فائزه
فخر
این واقعیت که از اواخر قرن بیستم در آمریکا، آن هم بعد از گذار از تئوریهای مختلف در حوزة سیاست جنایی، دوباره نوبت به سزاگرایی، اعمال مجازات متناسب، سختگیرانه و توجه به گونهای از اخلاق اجتماعی و حفظ آن از طریق نظام سزادهی استحقاقی رسیده است، بسیار محل تأمل و بحث است. برخی اندیشمندان توضیح این تحول را در تغییرات اساسی در رویکردهای مرتبط با حقوق کیفری و حتی برخی نظریه های اجتماعی و فرهنگی خلاصه میکنند. در نوشتار حاضر، نگارنده قصد دارد تا به مؤلفههای سیاسی تأثیرگذار بر بازتولید ادبیات سزادهی بپردازد. آنچه در پایان نتیجه گرفته خواهد شد، همسویی سزاگرایی و ارکان اصلیِ آن با خوانش جدید و مسلط از نظریۀ لیبرالیسم سیاسی است که با عنوانِ نولیبرالیسم به برخی ویژگیهای مبنایی سزاگرایی بسیار نزدیک است.
سزاگرایی
سیاست جنایی
لیبرالیسم کلاسیک
نولیبرلیسم
2020
03
20
229
248
https://jpq.ut.ac.ir/article_76890_2386bb3eb3c970f1be6bbd047c0bee47.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
تحلیل جماعات تکفیری نوظهور براساس تئوری کاریزماتیک ماکس وبر
نیره
قوی
شکلگیری و رشد جماعات تکفیری نوظهور، از مهمترین تحولات اخیر کشورهای غرب آسیاست. در این میان از داعش بهعنوان مهمترین جماعت تکفیری نوظهور در جریان نوسلفی جهادی نام برده میشود. فهم ماهیت، ساختار و عملکرد داعش، نیازمند بهکارگیری چارچوبی تئوریک و متناسب است. از جمله تئوریهای رایج در تحولات اجتماعی، تئوری کاریزماتیک وبر است که بهنظر میرسد میزانی از قدرت تحلیلِ شکلگیری و عملکرد جماعات تکفیری از جمله داعش را واجد است. بر این مبنا در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی تلاش شده است که با استفاده از این تئوری، ماهیت، چگونگی شکلگیری، ساختار و عملکرد داعش بررسی و تحلیل شود. سؤال تحقیق این است که «آیا میتوان جماعت تکفیری داعش را مصداقی از تئوری کاریزماتیک وبر برشمرد؟» در این زمینه با بررسی اندیشه و آثار وبر، دو مدل از چگونگی «ساختار» و «شکلگیری و ماهیت جنبش کاریزماتیک وبری استخراج و با بررسی زمینههای شکلگیری و ماهیت، ساختار و عملکرد داعش با تطبیق مؤلفههای دو مدل تحلیلی به جهت سنجش فرضیه مذکور آورده شده است. در انتها هم با ترسیم مدل مفهومی که حاکی از چگونگی تطبیق تئوری و مصداق با نکات ترمیمی بیانشده است میتوان اذعان کرد که داعش مصداقی متناسب با کاریزماتیک وبر در بسیاری از مؤلفههاست.
پیروان کاریزما
جماعت تکفیری
داعش
کاریزماتیک
ماکس وبر
2020
03
20
249
270
https://jpq.ut.ac.ir/article_76891_9cc6ca509e368c5eb09b3b098a36a91c.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
آثار سیاسی فناوری هستهای بر قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران
حسین
کریمیفرد
علیرضا
بینش فر
قدرت ملی، قابلیت یک کشور برای استفادة بهینه از سرچشمههای قدرت خویش برای اعمال اراده و تحصیل منافع ملی است. افزایش قدرت رقابت و حوزۀ نفوذ هر کشور در عرصة جهانی حاصل ارتقای مؤلفههای قدرت ملی است. مشاهده میشود رویکرد هوشمندانه به سرچشمههای قدرت از جمله فناوری هستهای به تولید قدرت ملی، وزن ژئوپلیتیکی، گسترش حوزۀ نفوذ و ارتقای جایگاه جهانی ایران بینجامد و سبب جهشی در حل چالشهای ژئوپلیتیکی و سیاسی ایران شود. ردهبندی قدرت ملی دولتهای مختلف یک کشور، شناخت آنها را تسهیل و تعاملات ملی را شفافتر میسازد و مردم را در راه تحقق اهداف ملی و صیانت از منافع ملی یاری خواهد رساند. پژوهش حاضر با نگرشی تحلیلی-تبیینی و استفاده از روشهای محاسبۀ قدرت ملی و تصمیمگیری چندشاخصة جبرانی در پی پاسخگویی به این پرسش است که آیا دستیابی به فناوری هستهای در ادوار مورد پژوهش به بهبود مؤلفۀ سیاسی قدرت ملی ایران منجر شده است؟نتایج مؤید این رهیافت مدبرانه است.
آنتروپی
امنیت
انرژی هستهای
تصمیمگیری چندشاخصۀ جبرانی
وزن ژئوپلیتیکی
2020
03
20
271
287
https://jpq.ut.ac.ir/article_76892_a73c1f43f7b5b03b6380dda79bd1dc94.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
ارزیابی ظرفیتها و تنگناهای اخلاق هنجاری در سیاستورزی «اخلاق فایده- وظیفهگرایی» بهمثابۀ تمهیدی در جهت سازگاری اخلاق و سیاست
سید علی
محمودی
سازگاری میان اخلاق و سیاست، ضرورتی مبرم در نیل به ساختارهای سیاسی و سیاستورزی اخلاقمحور است. بر این اساس، سه مکتب فضیلتگرایی، فایدهگرایی و وظیفهگرایی ارزیابی میشود تا ظرفیتها و تنگناهای هریک آشکار و تبیین شود. بدینمنظور از روش تحلیل مفهومی و ارزیابی انتقادی در بستر فلسفۀ تحلیلی استفاده شده است. برایند این پژوهش نشان میدهد که در راستای سازگاری اخلاق و سیاست، نمیتوان صرفاً به یکی از مکتبهای اخلاقیِ سهگانه بسنده کرد. راهحل پیشنهادی نویسنده، برگرفتن آموزههایی از فایدهگرایی و وظیفهگرایی در کنار« قاعدۀ زّرین» است تا از سویی امکانات این دو مکتب مورد بهرهبرداری قرار گیرد؛ از سوی دیگر، از تناقضها و ناسازگاریهای این دو در سیاستورزی اخلاقی فاصله گرفته شود. نقطۀ عزیمت این طرح تلفیقی، اخلاق سیاسی برخوردار از درونمایۀ نظری و توانمندی کاربردی در گسترۀ سیاست است.
اخلاق
اخلاق هنجاری
سیاست
فضیلتگرایی
فایدهگرایی
قاعدۀ زرین
وظیفهگرایی
2020
03
20
289
305
https://jpq.ut.ac.ir/article_76893_042668952022ba720fbc62fc91d4669c.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
ژان ژاک روسو و بسط ایده شهروندی مدرن
شروین
مقیمی زنجانی
جریان غالب در تفسیر فلسفة سیاسی روسو، جریانی است که میکوشد فهم روسو را به فهم «تمایز جوهری» او از هابز و لاک منوط کند. بدینترتیب فهم ایدة شهروندی مدرن که با فلسفة سیاسی روسو وارد مرحلهای اساسی شد نیز اغلب بر همین منوال، یعنی با تأکید بر «تمایز جوهری» میان ایدة شهروندی نزد هابز و روسو به انجام میرسد. اما پیچیدگی و چندلایگیِ فلسفة سیاسی روسو نباید موجب شود که از پیوند محکم و اساسی آن با طرح نوینی که هابز درانداخت، غفلت ورزیم. در واقع روسو درست به مانند اسلاف مدرن خویش با این حُکم موافقت کرد که انسان بنا به طبیعت خویش، موجودی غیرسیاسی است و اینکه تحلیل وضع بشر را باید از ایدة فرد آغاز کرد. هدف از این مقاله کوشش برای نشان دادن این امر است که فهم فلسفة سیاسی روسو و بهتبع آن فهم ایدة شهروندی نزد روسو، بیشتر از آنکه در پرتو آن «تمایز جوهری» امکانپذیر باشد، در ذیلِ بسط ایدة هابز و به یک معنا رادیکال کردن آن ایده قابل فهم است. ما میخواهیم نشان دهیم که ایدة فرد صاحب حق در فلسفة سیاسی روسو، همان مبنایی است که اجازه نمیدهد تمایز میان فلسفة او و هابز چندان «جوهری» باشد. بر همین اساس آنچه روسو را از هابز و لاک و لاجرم شهروند روسویی را از شهروندی هابزی و لاکی متمایز میکند، بسط مقدمات هابزی و به یک معنا رادیکال کردن مبانی مدرنیستی فلسفة سیاسی هابز است که به درکی از شهروندی نزد روسو منتهی شد که اکنون در مقام طبیعت ثانوی انسان مدرن خودنمایی میکند.
ایدة فرد
روسو
شهروندی
فلسفة سیاسی
وضع طبیعی
هابز
2020
03
20
307
325
https://jpq.ut.ac.ir/article_76894_b56f00b16cbaaa77d0eebf15b90e4144.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
سازمان بینالمللی دریانوردی و چالشهای زیستمحیطی در خلیجفارس
سید حسن
میرفخرایی
زینب
پیرعباسی
خلیجفارس از نظر جغرافیای سیاسی، استراتژیک و انرژی، پهنۀ آبی مهم و حساس در دنیا محسوب میشود و بهعنوان دریایی نیمهبسته دارای اکوسیستم منحصربهفردی در میان حوزههای آبی جهان است. علیرغم این مزایا متأسفانه این خلیج به مدفنی برای آلایندههای بسیار خطرناک تبدیل شده است. همچنین وضعیت جغرافیایی خلیجفارس تأثیر آلودگی را بر محیطزیست تشدید میکند. سازمان بینالمللی دریانوردی بهعنوان یکی از سازمانهای تخصصی سازمان ملل متحد در زمینۀ مسائل زیستمحیطی، برای حل مشکل آلودگی محیطزیست خلیجفارس، وظیفۀ نظارت، پیگیری و بهروز درآوردن مفاد کنوانسیونها و همچنین تدوین مقررات جدید را عهدهدار است. معرفی منطقۀ خلیجفارس بهعنوان یکی از مناطق ویژۀ دریایی و نیز کنوانسیونهای دیگر زیستمحیطی سازمان بینالمللی دریانوردی در تعامل با سازمان بنادر و دریانوردیمتولی خود در ایران در همین راستا ارزیابی میشود. سؤال اصلی این تحقیق این است که سازوکارها و مکانیسمهای سازمان بینالمللی دریانوردی چه نقشی در جلوگیری از آلودگی محیطزیست دریایی خلیجفارس داشته است؟ و در جواب به این سؤال این فرضیه مطرح میشود که با اجرا شدن استانداردها و ضوابط زیستمحیطی سازمان بینالمللی دریانوردی در بنادر خلیجفارس در ایران از آلودگی بیشتر آبهای خلیجفارس جلوگیری بهعمل آمده است. برای دستیابی به این هدف از چارچوب نظری نهادگرایی نئولیبرال استفاده میکنیم.
آب توازن
آلودگی
کنوانسیون بینالمللی آمادگی
مقابله و همکاری در برابر آلودگی نفتی
مارپول
محیطزیست دریایی
نهادگرایی نئولیبرال
2020
03
20
327
344
https://jpq.ut.ac.ir/article_76895_9ef3b3d4408aaea7c7cd40cbff5f8d9e.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
مناسبات امنیت و آزادی از دیدگاه سید قطب مبتنی بر نظریۀ استخدام علامه طباطبایی
علی اصغر
نصیری
نجف
لکزایی
کاربست مطالعات امنیتی نقش بسزایی در تنظیم روابط اجتماعی دارد. مناسبات امنیت و آزادی در جوامع بشری، از مباحث مطالعات امنیتی بهشمار میآید. شناخت دیدگاه اندیشمندان اسلامی در مورد نسبت امنیت و آزادی از جمله روشهایی است که در تنظیم آن نسبت راهگشاست.سید قطب از جمله اندیشمندانی است که در آثار خود به مباحث امنیتی پرداخته است. با وجود این، پژوهشهای اندکی در این زمینه صورت گرفته است. این مقاله درصدد است تا دیدگاه سید قطب را دربارۀ نسبت امنیت و آزادی در سه بُعد سیاسی، فرهنگی و اقتصادی بهدست آورد. سؤالی که در اینجا مطرح میشود این است که مناسبات امنیت و آزادی در اندیشۀ سید قطب، چگونه است؟ برای پاسخ به این پرسش، از روش برهان سبر و تقسیم و از نظریۀ استخدام علامه طباطبایی(ره) بهعنوان چارچوب نظری استفاده شده است. از مهمترین یافتههای این مقاله این است که هیچیک از امنیت و آزادی در اندیشۀ سید قطب بر یکدیگر تقدم ندارند، بلکه نسبتی تعاملی متعالی میان آن دو برقرار است و این نسبت به اعتقاد سید قطب، نشأتگرفته از کاربست قوانین اسلام دربارۀ هریک از امنیت و آزادی است و تنها در جامعۀ اسلامی است که چنین مناسباتی میان امنیت و آزادی برقرار میشود. نتایج این پژوهش ضمن ایجاد توسعۀ علمی در مباحث مربوط به امنیت و آزادی، در امر قانونگذاری و حل تزاحمات در نظام سیاسی کاربرد دارد.
امنیت
آزادی
جامعۀ اسلامی و جاهلی
سید قطب
مناسبات تعاملی
2020
03
20
345
365
https://jpq.ut.ac.ir/article_76896_9b635a7b7d83399443a676c39550ac7b.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
ارزیابی وضعیت کمی و کیفی آموزش علوم سیاسی در ایران: مطالعۀ موردی دانشجویان رشتۀ علوم سیاسی دانشگاه تهران
علی اشرف
نظری
تحلیل و ارزیابی دیدگاههای موجود در زمینۀ علوم سیاسی میتواند درکی متناسب و دقیق را برای احیای نظام دانش کاربردی و کارامد ایجاد کند. در این میان، سنجش نگرش دانشجویان دربارة وضعیت کنونی علوم سیاسی در ایران، میتواند زمینه را برای تحلیل و ارزیابی وضع موجود، بررسی جوانب رشتۀ علوم سیاسی در چارچوبی تحلیلی فراهم آورد. در مقالۀ حاضر، وضعیت کمی و کیفی آموزش علوم سیاسی از دیدگاه دانشجویان رشتۀ علوم سیاسی دانشگاه تهرانسنجش، ارزیابی و تحلیل خواهد شد. جامعة آماری تحقیق شامل کلیة دانشجویان علوم سیاسی دانشگاه تهران (در سال تحصیلی 1397-1396) است که تعداد آنها 1270 نفر بوده است. حجم نمونۀ مقتضی حسب دقت و میزان همگنی جمعیت در سطح اطمینان 95 درصد ارائه شده است. حجم نمونۀ تعیینشده بهمنظور گردآوری اطلاعات مورد نیاز پژوهش حاضر با درنظر گرفتن دقت مطلوب و هزینههای بررسی میدانی در جامعۀ آماری، 336 نفر است. بهمنظور سنجش وضعیت موجود، متغیرهایی در رابطۀ آموزش، پژوهش، میزان علاقهمندی به رشته، میزان رضایت از رشته، میزان تمایل به انجام کارهای پژوهشی و فعالیتهای گروهی انتخاب شد که بیانگر نگرش دانشجویان در این زمینه باشد. برای گردآوری دادههای مرتبط با این موضوع نیز از پرسشنامۀ اصلی استفاده شد که در حین سنجش نگرشها از آنها درخواست شد تا از طریق پرسشهای باز طرحشده به بیان دیدگاه خود بپردازند. هدف اصلی مقالة حاضر، تبیین نقاط قوت و ضعف آموزش علوم سیاسی از طریق ارائۀ چشماندازهایی راهبردی برای برونرفت از مسائل و مشکلات موجود در حوزۀ علوم سیاسی و ارتقای جایگاه آن در میان رشتههای دانشگاهی است.بهمنظور تحلیل دیدگاههای دانشجویان در زمینة راهکارهای ارتقا و بهبود وضعیت رشتۀ علوم سیاسی در ایران ابتدا دیدگاهها با استفاده از روشهای تحلیل کیفی دستهبندی و سپس با استفاده از تحلیل آماری وضعیت آن توصیف شده است.
توانمندسازی
روش تدریس
علوم سیاسی
کیفیت آموزشی
دانشگاه تهران
2020
03
20
367
383
https://jpq.ut.ac.ir/article_76898_89654857af8749de7b5a1524ee74aa40.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
روند بحران کرکوک در تحولات سیاسی منطقه و سناریوهای آتی
احمد
نقیب زاده
محمد
کاک حمد
شهر کرکوک واقع در کردستان عراق بهعنوان یک منطقة ژئوپلیتیکی خاورمیانه یکی از عوامل اصلی ظهور بحرانها و چالشهای مابین اقلیم کردستان، عراق و منطقه در صد سال اخیر بوده است.در خصوص اهمیت این مکان جغرافیایی میتوان به نفتخیز بودن این شهر، تنوعات قومی- مذهبی و دعاوی ارضی و قومی تاریخی بر سر آناشاره کرد که امکان ظهور و بروز تنش را در منطقه مدام زنده نگهداشته است. این وضعیت کرکوک را از یک مسئله به بحران ملی و بینالمللی مبدل ساخته است. این نوشتار بر آن است، ضمن توصیف مختصر مختصات جغرافیایی، تاریخی، سیاسی و اقتصادی کرکوک و چگونگی ظهور بحران آن و تنازعات قومی- ژئوپلیتیکی بر سر آن، تبیین و تحلیل کند که این بحران در دورة نظام فدرال عراقچه مراحلی را تجربه کرده است و مسیر احتمالی در رابطه با تحولات ژئوپلیتیکی منطقة آن چگونه خواهد بود. پرسش مطرح این است که تأثیر و تأثر بحران کرکوک در تحولات عراق و منطقه و سناریوهای آتی چگونه خواهد بود؟ در پاسخ به این پرسش این فرضیه نمایان میشود که بحران کرکوک تحولات عراق و منطقه را تحت تأثیر قرار داده و اکنون نظام فدرال عراق را با شکافهای عمیقتر از گذشته روبهرو کرده است و این بحران بالفعل با تأثیرگذاری و تأثیرپذیری از تحولات منطقه استعداد بالقوة تغییرات ژئوپلیتیکی را در بردارد. این وضعیت رابطة دولت عراق را با اقلیم کردستان، آسیبپذیر و شکننده کرده و آیندة کرکوک را در ابهام فرو برده که سناریوهای متعددی برای آیندة کرکوک متصور است. یافتهها چندین احتمال را جهت حل منازعه ارائه داده است. لیکن گروهها در خصوص بیشتر سناریوها اجماع نظر ندارند و احتمال اینکه این بحران حادتر شود و نظام فدرال از هم بپاشد و در نهایت وضعیت جدید ژئوپلیتیکی را وضع کند، دور از انتظار نیست. مقالة حاضر در چهار بخش تدوین شده است؛ بخش اول تلفیق نظریة ژئوپلیتیک و منازعه، بخش دوم ویژگیهای عمومی کرکوک، بخش سوم سیر بحران در تحولات جدید و نقش بازیگران دخیل و در نهایت در بخش چهارم احتمالات پیشرو و راهکار حل منازعه بررسی شده است.
اقلیم کردستان
بحران کرکوک
تحولات ژئوپلیتیکی منازعه
2020
03
20
385
401
https://jpq.ut.ac.ir/article_76899_e0ae5c2be4264e522d96d4c0780d58b8.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1399
50
1
چکیده های انگلیسی
2020
03
20
1
20
https://jpq.ut.ac.ir/article_79180_46f87b1696707260f87c2c757c7188fc.pdf