2024-03-29T17:11:16Z
https://jpq.ut.ac.ir/?_action=export&rf=summon&issue=9628
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
آیندهپژوهی توسعۀ سیاسی در ایران بر مبنای تحلیل بازدارندهها
مسعود
اخوان کاظمی
ایوب
نیکونهاد
با آنکه لوازم و مبناهای زیربنایی توسعۀ سیاسی (مانند میزان رشد سواد،گسترش طبقۀ متوسط، توسعۀ کمی و کیفی آموزش عالی، رشد رسانههای دیداری و شنیداری و فناوریهای نوین، چرخش قانونی نخبگانی و...) در ایران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی رشد چشمگیری داشتهاند، همچنان تا دستیابی به مطلوبیتهای توسعۀ سیاسی، هم بهعنوان یک الگوی کیفی حکمرانی و هم یک مدل کیفی زندگی شهروندی، فاصله وجود دارد. پژوهش پیشرو با تحلیل بازدارندههای توسعۀ سیاسی در مقطع بعد از پیروزی انقلاب اسلامی در پی پاسخگویی به این پرسش است که آیندۀ توسعۀ سیاسی در ایران چگونه رقم خواهد خورد؟ در این پژوهش سعی شده است با مدل پسنگری رویدادها و بهرهگیری از روش تحلیل لایهای علتها، که از روشهای متداول علم آیندهپژوهی است، بهصورتی روشمند به این پرسش پاسخ داده شود. یافتههای پژوهش نشان میدهد که برای کاهش تأثیر بازدارندههای توسعۀ سیاسی بر روند شکلگرفته، تقویت پیشرانهایی که فرایند توسعه را در جامعۀ ایرانی نهادینه میکنند، ضرورت دارد. همچنین توجه به شاخصهایی همانند ترویج تفکر توسعهخواهی با نهادینه کردن آن با آموزش در همۀ مقاطع، بهعنوان سنگ بنای توسعۀ همهجانبۀ کشور، و معین کردن سرفصلهای مربوط به توسعۀ سیاسی در برنامهریزیهای توسعه و اهتمام دولت و ملت به آنها، میتوانند مشکلات پیش روی توسعۀ سیاسی کشور را برطرف کنند و روند دستیابی به آن را سرعت بخشند.
آیندهپژوهی
انقلاب اسلامی ایران
بازدارندهها
توسعۀ سیاسی
تحلیل لایهای علتها
2019
09
23
587
606
https://jpq.ut.ac.ir/article_73050_4f64072a063dd42c85cb9010324ab629.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
تأثیر انقلاب فناوری نوین ارتباطی و اطلاعاتی بر دگرگونی و تحول مقوله «دولت»
محمد حسین
جمشیدی
فرزانه
نقدی
امروزه، انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات، با تأثیر بر پدیدههای سیاسی و بینالمللی، دولتها را با چالشی جدید مواجه ساخته است. یکی از بزرگترین چالشهای موجود این است که دولتها در گسترۀ عظیم فناوری اطلاعات و ارتباطات، چگونه حاکمیت خود را استمرار بخشند. این امر بهمعنای تحول مقولۀ دولت با توجه به الزامات عصر فناوری اطلاعات است. بر این مبنا، هدف از این نوشتار، بررسی تحول مقولۀ دولت تحت تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات است و پرسش اصلی این است که فناوریهای اطلاعاتی و ارتباطی چگونه بر تحول مقولۀ دولت تأثیر میگذارد و چه الزاماتی را برای حاکمیت دولتبههمراه دارد؟ این پژوهش از نوع بنیادی و دارای رویکرد توصیفی- تحلیلی است که از طریق بررسی دادههای کتابخانهای و با روش پژوهش علی به تحلیل رابطۀ فناوریهای نوین با مقولۀ دولت میپردازد. یافتههای تحقیق بر آن است که فناوریهای نوین هم با گسترش اطلاعات شهروندان، بر حد رضایت آنان از عملکرد دولتها تأثیر دارد و هم بهمثابۀ رکنی از ارکان وجودی دولت عمل میکند. در نتیجه، در جهت بهبود و تقویت پایههای حکمرانی دولت، ارزیابی مجدد مقولۀ دولت، با نظر به دو رکن اطلاعات و حکمرانی خوب مورد توجه است. بر همین مبنا، دولت پدیدهای است انسانی و مدنی و با بقای انسان و مدنیت، باقی است، اما تحت تأثیر فناوریهای نوین اطلاعاتی و ارتباطاتی، دو رکن مهم اطلاعات و حکمرانی جایگاه مهمی را در کنار عناصر سنتی دولت اخذ کرده و به ارکان بنیادین دولت تبدیل شدهاند. بنابراین میتوانیم بر مبنای رشد معرفتی بشر شاهد دگرگونی و تحول مقوله دولت باشیم.
اطلاعات
انقلاب فناوری ارتباطی و اطلاعاتی
تحول
حکمرانی
دولت
2019
09
23
607
626
https://jpq.ut.ac.ir/article_73051_6fdda6b6280da4f36605990fd62cd8f2.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
بررسی موانع مشارکت زنان در احزاب فراگیر کشور پس از تصویب قانون احزاب
محمدجواد
حقشناس
شهناز
زمردبخش آزاد
این مقاله بر شناخت موانع مشارکت سیاسی زنان در احزاب تمرکز دارد. پرسش اصلی مقاله این است که موانع اصلی مشارکت زنان در احزاب فراگیر کشور پس از تصویب قانون احزاب کداماند؟ در پاسخ به این پرسش، استدلال اصلی مقاله این است کهدو عامل فرهنگ سیاسی پدرسالارانه یا به تعبیر کلیتر، غلبۀ فرهنگ مردسالاری در جامعه در کنار موانع سیاسی غیررسمی، تأثیر منفی بر سه عامل مرتبط با مشارکت یعنی ویژگیهای شخصیتی، انگیزههای سیاسی و موقعیت اجتماعی زنان در جامعه گذاشته و با تثبیت الگوها و پیامدهایی چون ضرورت تبعیت زنان از مردان، تضعیف موقعیت اجتماعی زنان و ایجاد حس بیقدرتی سیاسی در میان آنها، محیط سیاسی نامطلوبی را برای مشارکت سیاسی زنان فراهم آورده و در نتیجه، مشارکت آنها را کاهش داده است. در این پژوهش از روش پرسشنامۀ ساختمند استفاده شده است.
احزاب
زنان
فرهنگ پدرسالارانه
مشارکت سیاسی
موانع
موانع سیاسی غیررسمی
2019
09
23
627
643
https://jpq.ut.ac.ir/article_73052_84a0801537aef36c398b7a4cea78224c.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
تحلیل ساختار سهوجهی اندیشههای دکتر علی شریعتی
احمد
رشیدی
حسین
دوست محمدی
دکتر علی شریعتی از نادر روشنفکران معاصر ایرانی است که طی نیم قرن اخیر توانسته است نفوذ و حضور خود را در حوزۀ اندیشهورزی حفظ کند. در بررسی اجمالی میتوان دریافت ساختار ذهنی شریعتی اغلب شکلی سهوجهی دارد؛ ذهنیتی که ریشه در سنت داشت و در هوای مدرنیته تنفس کرده بود و در جهان سوم و نظام بینالمللی دوقطبی میزیست. شاید «تنوع»، «پویایی» و «تغییر» از عوامل اصلی تکوین ساختار فکری و اندیشهورزی او باشد. در این چارچوب، مقالۀ حاضر در پی این است که با بهکارگیری نظریۀ مسئولیت روشنفکران و با استفاده از روش تاریخی – تحلیلی، به واکاوی چارچوب اصلی و متد غالب حاکم بر اندیشۀ شریعتی بپردازد و در این میان به این پرسشها پاسخ دهد که ساختار ذهنی و اندیشۀ شریعتی منطبق بر چه الگویی است و از کجا سرچشمه میگیرد؟ و اینکه آیا کاربست این ساختار یا ساختارهای ترکیبی مشابه میتواند در برونرفت از بنبست تاریخی توسعهنیافتگی یاریمان کند؟ فرضیۀ اصلی در این تحقیق این است که اندیشههای شریعتی تحت تأثیر فلسفۀ تاریخ مارکس و هگل از ساختار سهوجهی پیروی میکند و در این چارچوب در نوشتههای وی مهمترین سهگانه شامل اسلام، ایران و سوسیالیسم است و بهنظر میرسد در شرایط حاضر نیز این منطق میتواند در ایجاد فصل مشترک و نقطۀ اتصال مساعی مردم، جریانهای سیاسی و دولت در راستای ایجاد تفاهمی آیندهنگر و توسعهخواه مفید باشد.
اسلام
اندیشههای شریعتی
ایران
تعهد
روشنفکری
سوسیالیسم
مسئولیت اجتماعی
2019
09
23
645
664
https://jpq.ut.ac.ir/article_73053_77efeccb9af0efe4fa2176166ca8c43b.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
تبیین زمینۀ شناختی رفتار رأیدهی در دهمین دورۀ انتخابات مجلس شورای اسلامی (1394)؛ بررسی موردی استان ایلام
عالیه
شکربیگی
فهد
کمالوندی
هدف این مقاله بررسی مردمنگارانۀ کیفیت مشارکت سیاسی - شیوهها و الگوهای رأیدهی در انتخابات- در استان ایلام است. چارچوب مفهومی مورد مطالعه مبتنی بر رویکردهای کنشی در جوامع ارگانیک و مکانیک دورکیم، گزل شافت وگمین شافت فردیناندو تونیس، متغیرهای الگویی پارسونز، قضایای جورج هومنز و برخی دیگر از این دسته از نظریهپردازان است. میدان مورد مطالعه، حوزۀ انتخاباتی شمالی در استان ایلام شامل شش شهرستان است. به همین منظور با 35 نفر از کسانی که تجربۀ زیسته در انتخابات داشتند (مطلعان کلیدی) مصاحبه شد. روش اجرای تحقیق مردمنگاری میدانی است و دادهها، از طریق فنون مصاحبۀ نیمهساختاریافته و مشاهدات میدانی گردآوری شده است. یافتههای تحقیق نشان میدهد با عنایت به در حال گذار بودن استان ایلام، کیفیت انتخابات با چالشهای جدی از جمله قبیلهگرایی و خرید و فروش آرا مواجه است. در نهایت مقولههای تنازع قبیلهای، بازتولید مناسبات ایلی، تهنشستهای ایلی، اقتصاد انتخابات، فروشندهها، قضیۀ موفقیت و عقلانیت انتخاباتی، از این پژوهش استخراج شد.
بازتولید مناسبات ایلی
تهنشستهای ایلی
خرید و فروش آرا
عقلانیت انتخاباتی
قبیلهگرایی
قضیۀ موفقیت
2019
09
23
665
681
https://jpq.ut.ac.ir/article_73054_343da0378b8719d689d1a9226c96c338.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
تأثیر دوجانبهگرایی نهادینۀ آلمان و فرانسه بر همگرایی اتحادیۀ اروپا
علی
صباغیان
عباس
سروستانی
چکیده این مقاله به بررسی نقش دو نهاد و رژیم اروپایی جامعۀ زغال و فولاد و معاهدۀ الیزه در گسترش و نهادینهسازی روابط دوجانبۀ میان کشورهای آلمان و فرانسه در چارچوب نظریۀ نهادگرایی نئولیبرال میپردازد. فرضیۀ پژوهش این است که جامعۀ زغال و فولاد و معاهدۀ الیزه بهعنوان دو نهاد و رژیم منطقهای، بر انگیزههای سودجویی و رقابت دو کشور فرانسه و آلمان تأثیر گذاشته و موجب گسترش همکاری میان دو کشور شده است. یافتههای پژوهش نشان میدهد که جامعۀ زغال و فولاد و معاهدۀ الیزه بهعنوان دو نهاد مستقل، از طریق فراهم کردن اطلاعات و اشتراک آنها و همچنین وضع قوانین تجاری و ضدکارتل نقش مهمی در گسترش همکاریهای دوجانبۀ آلمان و فرانسه و بهتبع آن در همگرایی اتحادیۀ اروپا داشته است. همچنین مطالعات نشان میدهد که بین نهادها و رژیمهای اروپایی و همکاریهای دوجانبۀ آلمان و فرانسه روابط متقابلی وجود دارد، ضمن اینکه نهادها و رژیمهای اروپایی موجب تسهیل همکاری میان دو کشور شده است، گسترش همکاری میان دو کشور خود موجب توسعۀ تکاملی نهادهای اروپایی و همچنین تسری آن به سایر حوزههای کارکردی شده است.
آلمان
دوجانبهگرایی نهادینه
فرانسه
نهادگرایی نئولیبرال
همگرایی اتحادیۀ اروپا
2019
09
23
683
699
https://jpq.ut.ac.ir/article_73055_b78016d2d83adc7f5246dacdaeaa1af8.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
تناقض بین دو اصل حق تعیین سرنوشت و حق حاکمیت ملی در حقوق بینالملل (مطالعۀ موردی: بحران اوکراین و جدایی کریمه از آن کشور)
زانیار
عبدالی
امیر
نیاکوئی
دو اصل حق تعیین سرنوشت و حق حاکمیت ملی از مهمترین اصول بنیادین حاکم بر نظام جهانی است که از طرق مختلف از جمله منشور سازمان ملل متحد، میثاق حقوق بشر سال 1966سازمان و آرای دیوان بینالمللی دادگستری تصریح شده است. با گذشت زمان و بروز تحولاتی در عرصۀ بینالمللی تعارض میان دو اصل مذکور بیش از پیش آشکار شده است. این موضوع که آیا گروهی از مردم که بهسبب تعلقات زبانی، نژادی یا قومی از بقیۀ ساکنان یک کشور متمایزند، حق جدا شدن از آن کشور را دارند یا نه، موضوعی بحثانگیز در حقوق بینالملل است. مطالعۀ تحولات اوکراین نشان میدهد صدور یکجانبۀ استقلال و پیوستن آن به روسیه در منطقۀ کریمه در تعارض آشکار با حاکمیت ملی اوکراین قرار گرفته است. پرسش مطرحشده در این مقاله این است که تحولات اوکراین و جدایی کریمه از آن از نظر حقوق بینالملل و حقوق داخلی چه جایگاهی دارد؟ در این مقاله با بررسی رویۀ دولتها بهویژه لوایحی که در قضیۀ رأی مشورتی کوزوو در سال 2009 به دیوان بینالمللی تقدیم شد، به تبیین و بررسی جدایی کریمه از اوکراین با توجه به سه رهیافت، ممنوعیت مطلق جدایی یکجانبه، فقدان حکم ممنوعیت جدایی یکجانبه در حقوق بینالملل و دکترین جدایی چارهساز پرداخته و تلاش میشود تعارض میان دو اصل حق تعیین سرنوشت و حق حاکمیت ملی در حقوق بینالملل تحلیل و واکاوی شود.
بحران اوکراین
حق تعیین سرنوشت
حق حاکمیت ملی
دیوان بینالمللی دادگستری
حقوق بینالملل
2019
09
23
701
724
https://jpq.ut.ac.ir/article_73056_e93db84ab1ab1a15f424bfdef6ff21eb.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
تأملاتی در مفهوم ارته (اشه) ایران باستان در پرتو هستیشناسی و انسانشناسی فلسفۀ ایرانی
حبیبالله
فاضلی
مجید
سروند
بهمنظور توصیف و فهم مفهوم «ارته»(arta) بهعنوان یکی از مبانی اساسی فلسفۀ سیاسی ایران باستان در کنار آرمانشهر و شاه آرمانی، بهنظر میرسد نظریههای جدید «علم سیاست» که مبتنی بر رویکردهای طبیعی و پوزیتیویستی و عینیتگرا هستند، چندان وافی به مقصود نباشند. به همین سبب در پژوهش حاضر بر آنیم که با ورود به ساحت «فلسفۀ سیاسی» و طرح مبانی هستیشناسی و انسانشناسی «فلسفۀ ایرانی»، به سیاست از چشماندازی هستیشناسانه، فیلسوفانه، ژرفاندیشانهو حقیقتجویانه نظر افکنیم. ضرورت کار در جایی برجستهتر میشود که توجه داشته باشیم که چهبسا بهطور مشخص و بیواسطه سخنی از مفاهیم اساسی اندیشۀ سیاسی ایران باستان مورد بحث نباشد، اما بیتردید همچنان در پس ذهن و ضمیر انسان و اندیشۀ ایرانی تداوم چنین موضوعاتی را شاهدیم؛ البته در شرایطی که گرد تحریفات و آداب و رسومات زمینهای و گردوغبار تاریخی شفافیت و حقیقت آنها را پوشانده است. بهطور خاص در پژوهش پیش رو در پی پاسخگویی به این پرسش هستیم که چه معنا، فهم و برداشتی از ایده و باوری تحت عنوان ارته یا اشه و بهتبع آن مفهوم «خویشکاری» در اندیشۀ سیاسی ایران باستان مطرح بوده است؟ مفروض ما در طول مقاله این است که معنای حقیقی اشه در چارچوب تفکر معنوی ایرانی و در ساحتی هستیشناختی و با توجه به مبانی انسانشناختی و فرجامشناختی فلسفۀ ایرانی قابل درک بوده و از تقلیل آن به ساحتی تاریخی، عینی و مادی که مؤید نوعی ساختار و سلسلهمراتب عینی و بیرونیِ متصلب و تغییرناپذیر اجتماعی و سیاسی است، باید برحذر بود.
ارته
انسانشناسی
خویشکاری
خورنه
حق فلسفه (سیاسی) ایرانی
هستیشناسی
2019
09
23
725
744
https://jpq.ut.ac.ir/article_73057_f884ac07f37adaffd1370fc75f92ab09.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
بررسی چرایی و چگونگی احیای پوپولیسم در دموکراسیهای غربی (با تأکید بر پیروزی دونالد ترامپ)
سارا
فلاحی
نوشتار حاضر در پی بررسی چرایی و چگونگی ظهور موج جدید پوپولیسم در برخی کشورهای غربی از جمله آمریکاست. افزایش حمایتهای مردمی از احزاب و رهبران پوپولیست در غرب که ظهور ترامپ و پیروزی وی در سایۀ شعارهای پوپولیستی مهمترین نماد و نشانۀ آن است، صاحبنظران و تحلیلگران سیاسی را بر آن داشته است که این پدیدۀ مهم را از زوایای مختلف بررسی کنند. ادعای نوشتار حاضر این است که بیعدالتی و نابرابریهای اقتصادی در کنار تبعیض فرهنگی و مقاومت ارزشهای سنتی در غرب، مهمترین عوامل محبوبیت مردمی احزاب و رهبران پوپولیست است؛ بهطوریکه ترامپ بهعنوان رهبر یک جنبش پوپولیستی که اعضایش مردم عادی آمریکا بودند، توانست با استفاده از شرایط اقتصادی و فرهنگی حاکم بر آمریکا و در سایۀ شعارهای پوپولیستی به قدرت برسد. با توجه به اینکه تحقیق حاضر، تحقیقی کیفی است، روش آزمون ادعاهای آن توصیفی-تحلیلی خواهد بود.
بیعدالتی اقتصادی
تبعیض فرهنگی
ترامپ
پوپولیسم
دموکراسی
2019
09
23
745
764
https://jpq.ut.ac.ir/article_73058_576e6ad56b9440cca52f831802f3937d.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
مطالعۀ جامعهشناختی تأثیر تجربۀ مشارکت سیاسی بر نگرش شهروندان نسبت به مشارکت سیاسی در ایران (مطالعۀ موردی: شهروندان شهر ابهر)
علیرضا
کلدی
محمود
زمانی
مشارکت سیاسی فرایندی است که در طی آن قدرت سیاسی میان افراد و گروههای جامعه توزیع میشود، بهگونهای که تمامی شهروندان و گروههای فعال و خواهان مشارکت سیاسی از حق انتخاب شدن، تصمیمگیری، انتقاد، اعتراض، اظهارنظر و رأی دادن بهرهمند باشند. مطالعۀ تأثیر تجربۀ مشارکت سیاسی بر نگرش به مشارکت سیاسی در ایران موضوع مطالعه این مقاله است که با استفاده از دیدگاههای نظری مختلف و با استفاده از روشی ترکیبی (abduction) تدوین یافته است و هدف از این پژوهش، شناخت نگرش (مثبت و منفی) شهروندان از مشارکت سیاسی در جامعۀ ایران است. روش تحقیق پیمایشی (survey) و از نوع مقطعی؛ و ابزار گردآوری، پرسشنامه همراه با مصاحبه است. جمعیت آماری عبارت است از شهروندان 18سال به بالای شهر ابهر که 385 نفر حجم نمونۀ این تحقیق را تشکیل میدهد و روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای است. یافتههای این تحقیق نشان میدهد که تجربۀ مشارکت سیاسی (تعدد شرکت در انتخابات) بر عضویت شهروندان در احزاب، انجمنها،اتحادیههای صنفی و سازمانهای سیاسی اجتماعی با اطمینان 95 درصد و سطح خطای 5 درصد تأثیر مثبت دارد. همچنین در خصوص تأثیر تجربۀ مشارکت سیاسی بر نگرش شهروندان نسبت به مشارکت سیاسی با اطمینان 99درصد و سطح خطای 1 درصد تأثیر متغیر مستقل بر متغیر وابسته مثبت است.
انتخابات
مشارکت
مشارکت سیاسی
نگرش
نگرش مشارکت سیاسی
2019
09
23
765
781
https://jpq.ut.ac.ir/article_73059_98d81f9bb1cb05c5e88fd1bacaa8562c.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
منابع سخت قدرت متعالی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی
رضا
لکزایی
مصطفی
ملکوتیان
مسئلۀ مقالۀ حاضر بررسی منابع سخت قدرت متعالی در اندیشۀ سیاسی امام خمینی است. بهنظر میرسد امام خمینی، هیچیک از منابع سخت قدرت را بهصورت مستقل، واجد قدرت نمیداند و همۀ آنچه را که بهعنوان منابع قدرت مطرح است و مطرح نیست، درصورتیکه با ایمان به خدا و اراده و انگیزۀ الهی پیوند بخورد، دارای قدرت میداند. برای تبیین این دیدگاه، از چارچوب نظری متخذ از دیدگاه امام خمینی استفاده شده است. براساس نظریۀ انسانشناسی ایشان، انسان دارای سه بعد است؛ غیبی و روحی، برزخی و خیالی، شهودی و دنیوی. این ابعاد دارای رابطهای تشکیکی با یکدیگرند. براساس این نظریه که نقش چارچوب نظری مقالۀ حاضر را ایفا میکند، منابع سخت قدرت ذیل بعد سوم، یعنی بعد جسمی و مادی و در ارتباط با بعد اول و دوم، بحث میشود که در این مقاله با روش توصیفی ـ اکتشافی ارائه شده است.
امام خمینی
اندیشۀ سیاسی
قدرت متعالی
منابع سخت قدرت
2019
09
23
783
803
https://jpq.ut.ac.ir/article_73060_33f9395d5a0a1da08c9e49dfee5efb08.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
شناسایی مصادیق نافرمانی مدنی در جنبشهای اجتماعی معاصر ایران (1357-1269 ه.ش)
حسین
معین آبادی
معین
مهرابپناه
نافرمانی مدنی مفهومی چندسویه و پیچیده در علوم سیاسی است. ویژگیهایی چون اعتراض سیاسی، عمومی و آگاهانه بودن، نقض قانون و عدم خشونت براساس تعاریف دانشوران بهعنوان ویژگیهای عام وکلی نافرمانی مدنی شناسایی شده است. آنچه در خصوص مفهوم نافرمانی مدنی و در بررسی آن در حوزۀ جنبشهای اجتماعی حائز اهمیت است، توجه به شیوههای اقدامی است که نافرمانی مدنی بهعنوان ماهیت آنها تلقی میشود. هدف پژوهش حاضر، ردیابی مفهوم نافرمانی مدنی در حوزۀ جنبشهای اجتماعی ایران معاصر است. این پژوهش براساس هدف توصیفی- اکتشافی تعریف شده و در آن از منابع اسنادی-کتابخانهای برای گردآوری اطلاعات استفاده شده است. پژوهشگران بهمنظور پاسخ دادن به این پرسش که «مصادیق نافرمانی مدنی در جنبشهای اجتماعی ایران معاصر کداماند؟»، به شناسایی «خزانۀ جنبش»های اجتماعی ایران معاصر مبادرت ورزیدهاند. براساس یافتههای پژوهش، شیوههای اقدام مؤثر بهکارگرفتهشده در خلال جنبشهای اجتماعی ایران یعنی تحریم، تحصن، اعتصاب و تظاهرات خیابانی دارای ویژگیهای نافرمانی مدنی عام یعنی عمومی بودن، آگاهانه بودن، شکستن قانون و غیرخشونتآمیز بودن، هستند. ضمن اینکه از این دیدگاه، شیوۀ اقدام اعتصاب بیشترین تطابق را با مفهوم نافرمانی مدنی دارا بوده است.
اعتراض سیاسی
امتناع از خشونت
جنبشهای اجتماعی
جنبشهای اجتماعی ایران معاصر
خزانۀ جنبش
شیوههای اقدام
نافرمانی مدنی
2019
09
23
805
819
https://jpq.ut.ac.ir/article_73061_c80b00d18847eb34b8451edcf6efafdd.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
مؤلفههای تشدید بحران در روابط ایران و آمریکا؛ انپیتی یا توازن فراساحلی؟
رضیه
موسویفر
مسئلۀ فناوری هستهای در سالهای اخیر به چالش اصلی روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران تبدیل شده و بر درجۀ امنیتی شدن سیاست خارجی افزوده است. آمریکا چالشگر اصلی و طلایهدار تهدید و تحریم علیه جمهوری اسلامی است. این دولت با توسل به قرارداد منع تکثیر سلاحهای هستهای (NPT) به رویارویی با جمهوری اسلامی پرداخته و با اعمال تحریم و تهدید درصدد تغییر رفتار- و بهزعم بسیاری از تحلیلگران روابط بینالملل تغییر نظام- جمهوری اسلامی برآمده است. این روند از آغاز مناقشۀ هستهای تا رسیدن به برنامۀ جامع اقدام مشترک (برجام) ادامه داشت که با امضای برجام انتظار میرفت که بحران فروکش کند، اما با ورود ترامپ به کاخ سفید و اعلام خروج آمریکا از برجام، بحران هستهای با شدتی بیش از گذشته دامنگیر روابط خارجی ایران شد، بهگونهای که بخش عمدۀ انرژی و توان متولیان سیاست خارجی ایران، صرف دفاع و رفع تهدیدات و فشارهای ناشی از بحران هستهای میشود. این مسئله سؤالاتی را فراروی ما قرار میدهد، از جمله اینکه مواضع دولت آمریکا در قبال فناوری هستهای جمهوری اسلامی، آیا صرفاً برای ممانعت از تکثیر سلاحهای هستهای و در راستای قرارداد انپیتی است؟ یا به مسائل دیگر از جمله ماهیت جمهوری اسلامی و مواضع این کشور در سیاست خارجی برمیگردد. فرضیۀ مقاله این است که فشارهای آمریکا بر ایران صرفاً به قرارداد منع تکثیر سلاحهای هستهای برنمیگردد، بلکه ماهیت و مواضع سیاست خارجی جمهوری اسلامی در منطقه با رویکرد توازن فراساحلی (Offshore Balancing) آمریکا در خلیجفارس در تقابل است و این تقابل، از علل اصلی تشدید مناقشات دو کشور بهشمار میرود. یافتههای پژوهش مؤید فرضیۀ مذکور است. در نگارش این مقاله از رویکرد تبارشناسانه (تاریخی- تطبیقی) و روش کتابخانهای استفاده شده است.
آمریکا
انپیتی
ایران
برجام
توازن فراساحلی
فناوری هستهای
2019
09
23
821
835
https://jpq.ut.ac.ir/article_73063_46c414a5185c6fdc571892a77c5b45a8.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
راهبرد ملی توسعۀ پایدار: چالشها و فرصتها
یوسف
مولایی
جواد
امین منصور
بهمنظور مقابله با چالشهای معاصر فراروی بشر همچون توسعۀاقتصادی لجامگسیخته، نابرابریها، فقر و گرسنگی، و تخریب محیط زیست، جامعۀ بینالمللی «توسعۀ پایدار» را بهعنوان یک راهحل و فرایند، با سه رکن توسعۀ اقتصادی، توسعۀ اجتماعی و حفاظت از محیط زیست که بر هم اثر متقابل دارند، پذیرفت. در این زمینه، نمایندگان دولتها با همکاری جوامع مدنی، «اهداف توسعۀ هزاره» و «اهداف توسعۀ پایدار» را در طی فرایندهای مذاکراتی دشوار در دو مرحله تهیه و تصویب کردند. بر همۀ دولتها فرض است که بهمنظور تأمین منافع ملی و حفظ ارزشهای جوامع خود از یکسو و همکاری و مشارکت در تحقق توسعۀ پایدار در چارچوب تلاشهای بینالمللی از سوی دیگر، «راهبردهای ملی توسعۀ پایدار» را تهیه و تصویب کنند.روشن است که دولتها در این فرایند درازمدت پیچیده با چالشها و فرصتهایی روبهرو خواهند شد که لازمۀ موفقیت در آنها، مشارکت مردم در روند تصمیمگیری و اجرا و همچنین همکاری کامل در سطوح ملی، منطقهای و بینالمللی است. توصیه میشود که دولت ج. ا. ایران نیز بهمنظور مقابله با بحرانهای گوناگون اقتصادی، اجتماعی و محیط زیست پیش رو و همگام با بسیاری از دولتهای دیگر، یک راهبرد ملی جامع توسعۀ پایدار متناسب با منافع ملی و ارزشهای خاص خود را تهیه و اجرا کند.
اقتصاد سبز
اهداف توسعۀ پایدار
اهداف توسعۀ هزاره
پایداری
توسعۀ پایدار
محیط زیست
2019
09
23
837
862
https://jpq.ut.ac.ir/article_73064_a0df67fdae773bdbaea2e29194187342.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
بهائیان و رضاشاه؛ از تعامل تا گسترش سازمانی (در دورۀ پهلوی اول)
محمدرضا
مولائی
یعقوب
توکلی
پژوهش در خصوص ظهور رضاخان در عرصۀ سیاسی و متعاقب آن گسترش فعالیت بهائیت در ایران، که بهعنوان دو موضوع متداخل در تاریخ سیاسی ایران مطرح است، میتواند در مسیر مطالعۀ سیاستهای استعماری انگلستان، راهگشای مناسبی در سیر مطالعاتی کارکرد جریان بهائیت در ایران باشد. این پژوهش با هدف بازنمایی نقش بهائیان در به قدرت رسیدن رضاخان و روند فعالیتهای این فرقه در زمان رضاشاه انجام گرفته است. نتایج پژوهش نشان میدهد انگلستان،پس از انقلاب 1917م روسیه، پایان جنگ جهانی اول و شکست قرارداد 1919م، بهمنظور گسترش نقش خود در ایران، سناریویی را با کمک عوامل خود و از جمله بهائیان به اجرا درآورد که کمترین نتیجۀ آن، اسارت پنجاهوسهسالۀ فرهنگ و سیاست ایران در دست سلسلۀ پهلوی بود. همچنین نتایج نشان داد که بهائیان چه قبل و چه بعد از کودتای سوم اسفند 1299، بازیگران فعالی بودهاند که از این خوان گستردۀ انگلستان در ایران بهرهها بردند و عرصۀ فرهنگ، سیاست و دیانت جامعۀ ایرانی را اسیر کینهها، حسادتها و مأموریتهای استعماری خود ساختند.
انگلستان
ایران
بهائیت
رضاشاه
2019
09
23
863
879
https://jpq.ut.ac.ir/article_73065_60bb41fd8842a8ffe81301fb46b3d91c.pdf
فصلنامه سیاست
فصلنامه سیاست
1735-9678
1735-9678
1398
49
3
کرامت ذاتی انسان بهمثابۀ بنیان آزادی، با تکیه بر آرای علامه طباطبایی
محمدصادق
نصرتپناه
محمدمهدی
سیفی
این مقاله درصدد است که با تکیه بر آرای علامه طباطبایی، به بررسی مفهوم و شاخصهای کرامت ذاتی انسان بپردازد و نشان دهد که این موضوع مبنای طرح آزادی در فلسفۀ سیاسی ایشان است. به همین منظور با استفاده از روش تفسیری متنگرای اشتراوس و از طریق رجوع کتابخانهای به آثار مکتوب علامه طباطبایی، ضمن اشاره به مفهوم کرامت ذاتی، شاخصهایی که براساس آن انسان دارای کرامت ذاتی شده است، برمیشمرده شده و روابط میان این شاخصها احصا میشود. سپس با مبنا قرار دادن کرامت ذاتی، به تعریف آزادی پرداخته شده و انواع آن در جامعه استنتاج میشود. بر این اساس مشخص میشود که کرامت ذاتی در اندیشۀ علامه طباطبایی ـ که عبارت است از کرامتی که در جریان تکوین و آفرینش انسان مطرح بوده و مربوط به مقام انسانیت است و در تمام افراد انسانی بهصورت بالقوه وجود دارد ـ دارای جایگاه ممتازی است و «شرافت ذاتی وجود»، «خلقت ممتاز انسانی»، «محوریت انسان برای سایر آفریدهها»، «فطرت»، «عقل»، «علم»، «قلب»، «اختیار»، «پذیرش امانت الهی» و «خلافت انسان» ـ البته با نظم رتبی خاص ـ، بهعنوان شاخصهای کرامت ذاتی انسان در اندیشۀ ایشان مطرح میشود. همچنین برمبنای تعریف و شاخصهای کرامت ذاتی، این نتیجه بهدست میآید که آزادی جزء بدیهیات زندگی فردی و اجتماعی است و هیچ موضوع عملیای بهجز قیود عملی تشکیل اجتماع نمیتواند آن را محدود کند. بر همین اساس آزادی تفکر نیز منتج از کرامت ذاتی و متأثر از شاخصهای آن بوده و کرامت ذاتی مبنای اصلی در هویتبخشی به آزادی در حیات اجتماعی است.
آزادی
اختیار
خلقت ممتاز
عقل
علامه طباطبایی
کرامت ذاتی
فطرت
2019
09
23
881
900
https://jpq.ut.ac.ir/article_73093_ae30aa5e616cb4cde8604dea01dff413.pdf