زمینه های گفتمانی عروج بنیادگرایی اسلامی در جهان عرب

نویسندگان

چکیده

بنیادگرایی اسلامی که از دهه 80 میلادی به جریان اجتماعی عمده در بسیاری از کشورهای عربی تبدیل شد، تحلیل های نظری بسیار برانگیخته است. در این مقاله سعی می شود از طریق تحلیل گفتمانی فرایند مزبور ارزیابی شود. با وجود نقاط افتراق فراوان که بنیادگرایی اسلامی را در زمینه روش مبارزه سیاسی، سازماندهی و ساختار تشکیلاتی از دیگر جنبش های سیاسی حتی جریانات اصلاح طلب دینی جدا می کند، به زعم این مقاله مهم ترین وجه ممیزه آن از جنبش های پیشین، نقش ممتاز و منحصر به فرد دال اسلام در شکل بخشی و مفصل بندی عناصر گفتمانی آن می باشد. بر اساس مفروضه مقاله اسلام با بنیادگرایی اسلامی پا به عرصه معادلات سیاسی در جوامع عربی ننهاد، بلکه به واسطه جریانات بنیادگرا به دال برتر یا آنچه که ما در اینجا از آن به " نقطه آجیدن" تعبیر نموده ایم، تبدیل شد. در این راستا برای درک تحول گفتمانی صورت گرفته از ناسیونالیسم به بنیادگرایی به تشریح اجزای متشکله دو گفتمان بنیادگرایی و پان عربیسم و مقایسه دال مرکزی و محوری آن دو پرداخته؛ سپس زمینه های سیاسی شدن فزاینده اسلام و تبدیل اسلام به دال برتر و به تبع آن رشد گفتمان بنیادگرایی اسلامی در جوامع معاصر عربی و هزیمت گفتمان ناسیونالیسم عرب بر اساس مقوله قابلیت دسترسی مورد بررسی قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE DISCOURSIVE FOUNDATIONS OF ISLAMIC FUNDAMENTALISM SUPREMACY IN ARAB WORLD

چکیده [English]

The Islamic Fundamentalism which turned into a major social course in many Arab countries in 1980s, has inspired a wide spectrum of theoretical analyses. In this article we have attempted to evaluate this course by the method of discoursive analyse.
Despite many dissimilarities that differentiate Islamic fundamentalism from other political , and even religious reformist, movements regarding methods of political struggle , organizing and organizational structure , our hypothesis is that its most significant distinctive aspect from previous movements is the conspicuous and unique role of Islamic signifier in shaping and articulating its discourse. Our hypothesis is that Islam did not enter to political arena of Ararb society by Islamic fundamentalism , but it turned into the master signifier or , what we call it here , the point de caption , by fundamentalists.
Therefore , to comprehend the discoursive change , from nationalism to fundamentalism , we describe the components of fundamentalist and Pan- Arabic discourses and compare their main signifiers. We, then investigate the contexts of increasing politicalization of Islam and its turning into master signifier , supremacy of Islamic fundamentalism discourse in contemporary Arab society and the failure of Arab nationalism discourse based on the factor of availability.

کلیدواژه‌ها [English]

  • availability
  • discourse
  • Fundamentalism
  • Master Signifier
  • Pan Arabic
  • point de caption