پژوهشی در باب ماهیت و اندیشه های اجتماعی و سیاسی اخوان الصفا

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشکدة ادبیات و علوم انسانی دانشگاه لرستان

چکیده

  اخوان‌الصفا و خلان‌‌الوفاء گروهی از فلاسفة مسلمان دارای آرمان‌ها و دیدگاه‌های علمی، دینی و سیاسی‌اند. معرف‌‌شناسی آنان مبتنی بر فلسفة یونانی و مبانی دین اسلام است. به عقیدة آنان، یکی از عوامل اصلاح نظام فکری و اجتماعی به‌کارگیری فلسفة یونانی است. از لحاظ سیاسی، با توجه به انحطاط، فساد و عدم تمرکز سیاسی در دستگاه خلافت عباسی یا تجزیة امپراتوری اسلامی، در مخالفت با آن حکومت و مترصد بنیاد نهادن نظام یکپارچه بر مبنای ارزش‌های سیاسی اسلام بودند. از این‌رو، مطالعه دربارة اخوان‌الصفا، نسبت به دیگر جنبش‌ها و حرکت‌های انقلابی، دارای اهمیت بیشتری است. این اشخاص که جز پنج نفر از هویت آنان اطلاع نداریم، مجموعه‌هایی از علوم مختلف و از جمله فلسفه، اخلاق، سیاست و علم‌الاجتماع، موسوم به «رسایل اخوان‌الصفا»، تدوین و به‌صورت پنهانی منتشر می‌کردند. این رسایل، اولین دائرة‌المعارف در تاریخ تمدن اسلامی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE NATURE AND SOCIO-POLITICAL THOUGHTS OF IKHWAN-AL-SAFA

نویسنده [English]

  • Mohsen Abdollahi
Assistant Professor, Political Science, Lorestan University, Iran
چکیده [English]

Ikhwan-al-safa and khollan-al-wafa are Islamic philosophers with scientific,
religious and goals and viewpoints. Their epistemology is based on Greek
philosophy and Islamic principles. According to their opinions, religion was facing
corruption and despotism. So, the only way to reform was the Greek philosophy. In
political aspect, considering decline, corruption and decentralization in Abbasid’s
state or the Islamic empire disintegration, they were against them and tried to make
an integrative system according to political values of Islam. So, the study of Ikhwanal-
safa regarding the other movements and revolutionary groups, is more important.
These unknown persons, except five, were writing and publishing some treatises
about different subjects such as philosophy, ethics, politics and social knowledge in
secret. These treatises are the first encyclopedia in the history of Islamic civilization.

کلیدواژه‌ها [English]

  • government
  • Ikhwan-al-safa
  • Polity
  • theory of state
  • treatises of Ikhwan-al-safa
الف) فارسی
1. آژند، یعقوب (1368)، نهضت قرامطه، تهران: مؤسسة مطالعات و انتشارات تاریخی میراث ملل.
2. اقبال لاهوری، محمد (1357)، سیر فلسفه در ایران، ترجمة ا.ج. آریان‌پور، تهران: انتشارات امیرکبیر.
3. الفاخوری، حنا و خلیل الجر (1358)، تاریخ فلسفه در جهان اسلامی، ترجمة عبدالمحمد آیتی، تهران: نشر زمان.
4. القفطی (1347)، تاریخ‌الحکما، به کوشش بهین دارایی، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
5. حلبی، علی‌اصغر (1360)، گزیدة متن رسایل اخوان‌الصفا و خلان‌الوفا، تهران: انتشارات زوار.
6. ----------- (1372)، تاریخ تمدن اسلام، تهران: انتشارات اساطیر.
7. روحانی، سیدکاظم (1370)، تحلیلی بر نهضت‌های سیاسی‌ ـ‌دینی ایران، تهران: انتشارات کیهان‌.
8. شریف، میان‌محمد (1362)، تاریخ فلسفه در اسلام، ج1، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
9. شیخ، سعید (1369)، مطالعات تطبیقی در فلسفة اسلامی، ترجمة مصطفی محقق داماد، تهران: انتشارات خوارزمی.
10. صفا، ذبیح‌الله (1371)، تاریخ علوم عقلی در تمدن اسلامی تا اواسط قرن پنجم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
11. فرای، ریچارد نلسون (1363)، عصر زرین فرهنگ ایران، ترجمة مسعود رجب‌نیا، تهران: انتشارات سروش.
12. ممتحن، حسین‌علی (1371)، نهضت قرامطیان، تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
13. معین، محمد (1371)، فرهنگ معین، ج5، تهران: انتشارات امیرکبیر.
14. نصر، سیدحسین (1359)، نظر متفکران اسلامی دربارة طبیعت، تهران: انتشارات خوارزمی.
 
- عربی
15. اخوان‌الصفا و خلان‌الوفا (1405ق)، رسائل اخوان‌الصفا و خلان الوفا، المجلد1، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
16.----------------- (1405ق)، رسائل اخوان‌الصفا و خلان الوفا، المجلد3، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
17.--------------- (1405ق)، رسائل اخوان‌الصفا و خلان الوفا، المجلد4، قم: مکتبه الاعلام الاسلامی.
18.--------------- (بی‌تا)، جامعه الجامعه، بیروت: منشورات دارمکتبه الحیاه.         
19. الشکعه، مصطفی (1987م)، معالم الحضاره الاسلامیه، بیروت: دارالعلم للملایین.
20. الموسوی، موسی (1977م)، من‌الکندی الی ابن رشد، بیروت: منشورات عویدات.
 
ب) خارجی
21. Lambton (1985), State and Government in Medieval Islam, oxford; University of London.
22. Montgomery.W (1976), The Majesty that was Islam, London:Sidgwick and Jackson.