چگونگی عروج و افول حکومت در تاریخ بیهقی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

استادیار گروه علوم سیاسی دانشکدة علوم اداری و اقتصاد دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

تاریخ بیهقی را به‌عنوان یکی از آثار جاودانة تاریخی و فرهنگی ایران می‌شناسیم، ازآنجایی‌که بیهقی به اسناد و اطلاعاتی دسترسی داشت که منابع گرانقدری در زمینة شیوة حکومت‌گری، ادارة جامعه و چگونگی زندگی سیاسی و اجتماعی در دورة غزنویان به شمار می‌آیند. به‌این‌ترتیب، تاریخ بیهقی را می‌توان تاریخ سیاسی–‌اجتماعی دانست. آنچه اکنون از تاریخ بیهقی در دسترس است، بیشتر مربوط به دوره‌ای است که افول و سقوط حکومت غزنویان آغاز شده بود. حال، پرسش اصلی این است که چرا حکومت غزنویان رو به انحطاط رفت و با پاسخ به آن، به چرایی انحطاط و فروپاشی حکومت‌ها رسید. این مقاله با محور قرار دادن سیاست، با رهیافتی تفسیری و روشی تاریخی، چگونگی طرح مسئلة افول سیاسی و عوامل مرتبط با آن را در تاریخ بیهقی هدف خود قرار داده است. به نظر می‌رسد بیان داده‌ها و تحلیل‌های محتاطانه و مصلحت‌اندیشانه، ویژگی تاریخ بیهقی است. بنابراین، تاریخ بیهقی خوانندة جویای اطلاعات تاریخی را تا حدودی راضی می‌کند، اما از عطش پیدا کردن چرایی حوادث نمی‌کاهد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE RISE AND FALL OF GOVERNMENTS ON BEYHAQI’S HISTORY

نویسندگان [English]

  • Morteza Manshadi
  • Hossein Athari
Assistant Professor, Political Science, Ferdowsi University of Mashhad, Iran
چکیده [English]

The Beyhaqi’s History is one of the most important cultural and historical text in
Iran. Beyhaqi had access to documents and information about the way of
governance, running of society and political life in the Ghaznavid era. Beyhaqi’s
History can be seen as a socio- political history book. Those parts of this book that
available now are related mainly to the beginning of the fall of Ghaznavids process.
In this perspective, the main question of this research is: “Why the Ghaznavid
government fell?” To generalizing the answer, we can come to cause of the fall of
all governments. Focusing on politics, this article reviews the problem and factors
related to the fall of governments on Beyhaqi’s History, with on interpretive
approach and historical method. The feature of Beyhaqi’s History is his careful and
attentive analysis of the data. Therefore, this method pleases readers that seek
information but do not reduce the desire to find why accidents have happened in
history.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Beyhaqi’s History
  • political change
  • political scene
  • politicssocial change
1. باتامور،تی.بی (1370) جامعه شناسی ترجمۀ سیدحسن منصور و سیدحسن حبیبی، چاپ چهارم، تهران، امیرکبیر.
2. بیهقی، ابوالفضل (1383) تاریخ بیهقی، تصحیح، علی‌اکبر فیاض، به اهتمام محمدجعفر یاحقی، مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.
3. ترنر، جاناتان. اچ.(1378) مفاهیم و کاربردهای جامعه‌شناسی ترجمۀ محمد فولادی، محمدعزیز بختیاری، قم، مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره).
4. دوورژه، موریس (1354) اصول علم سیاست ترجمۀ ابوالفضل قاضی، چاپ چهارم، تهران، شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
5. حسینی کازرونی، سیداحمد (1384) فرهنگ تاریخ بیهقی، تهران، زوار.
6. راش، مایکل (1377) جامعه و سیاست ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران، سمت.              
7. روشه،گی (1374) تغییرات اجتماعی ترجمۀ منصور وثوقی، چاپ ششم، تهران، نشر نی.
8. صبوری، منوچهر (1381) جامعه‌شناسی سیاسی تهران، انتشارات سخن.
9. عالم، عبدالرحمن (1380) بنیادهای علم سیاست، چاپ هفتم، تهران، نشرنی.
10. فوران، جان (1378) مقاومت شکننده، ترجمۀ احمد تدین، چاپ دوم، تهران، مۀسسۀ خدمات فرهنگی رسا.
11. فی، برایان ( 1381) فلسفۀ امروزین علوم اجتماعی ترجمۀ خشایار دیهیمی، تهران، طرح نو.
12. گیدنز،آنتونی (1383) جامعه‌شناسی ترجمۀ منوچهر صبوری، چاپ یازدهم، تهران، نشرنی.
13. میلانی، عباس (1385) تجدد و تجددستیزی در ایران، چاپ ششم، تهران، اختران.
14. نقیب‌زاده، احمد (1379) درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی، تهران، سمت.
15. یاحقی، محمدجعفر (1383) دیباچه در تاریخ بیهقی. مشهد، دانشگاه فردوسی مشهد.