بسترسازی گفتمانی در سیاست‌ فرهنگی پهلوی اول (1320-1304هجری شمسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی

2 دانشجوی دکتری گروه تاریخ دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی

چکیده

بسترسازی گفتمانی در سیاست فرهنگی پهلوی اول، همان طرح موضوعات فکری، فضاسازی‌ها و انجام مباحثات مربوط به آن، در دورة مذکور است که توسط رجال مؤثر فرهنگی- سیاسی عصر پهلوی اول و در فضای فکری جامعة ایران صورت گرفت. بسترسازی گفتمانی در این دوره، توجیه و کارکردی بیش از حد معمول داشت، زیرا دودمان پهلوی به شدت خود را نیازمند آن می‌یافت تا علاوه بر زمینه‌سازی در اذهان و افکار عمومی برای سهولت اقدامات مورد نظر خود، مشروعیت خود را نیز تضمین کند. پهلوی اول توانست روی‌کارآمدنش را در نزد روشنفکران آن عصر، ضرورتی اجتناب‌ناپذیر و بهترین انتخاب ممکن بشناساند و گسترة وسیعی از آن‌ها را به خدمت گیرد و مجموعاً بستری از تحولات فرهنگی را فراهم بیاورد. نویسندگان در این مقاله به اثبات این نکته پرداخته‌اند که این گفتمان در نسبتش با جریان روشنفکری یادشده، ماهیت معلول به علت دارد؛ یعنی، پهلوی اول از جهات متعدد مجری طرز تفکر خاصی از جریان روشنفکری آن روز بوده است. این نوشتار با تبیین دلایل این همراهی، تناقض فکری و مبنایی این گفتمان را  علت ناکارآمدی و شکست آن سیاست‌‌ها معرفی می‌کند؛ تناقضی که لازمة معنا و تحققِ تمدن و پیشرفت را سکولاریسم، و مقدمة اجتناب‌‌ناپذیر عمران و آبادانی را دیکتاتوری معرفی می‌کرد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Dialogue contextualization in cultural policies of the 1st Pahlavi

نویسندگان [English]

  • Parvindokht Ohadi 1
  • Kazem Hajirajabali 2
1 Assiatant Professor, Department of History, Kharazmi University
2 PhD Student, Department of History, Kharazmi University
چکیده [English]

Dialogue contextualization in the 1st Pahlavi cultural policies, refers to the intellectual issues, and relevant discussions during that period introduced by influential cultural-political figures to the first Pahlavi era and the mindset of the society. Dialogue contextualization in this era, had a function beyond usual because the Pahlavi family strongly needed it to influence people’s minds and attitudes to facilitate their desired actions. Furthermore, it was used to guarantee their legitimacy. 1st Pahlavi succeeded to introduce itself to intellectuals of the era as an unavoidable necessity and the best possible choice for government in addition to engaging some of the intellectuals in a wide range of activities thereby preparing the ground for cultural transformations. The current article aims to prove that this discourse in its relation with the mentioned intellectual flow has the nature of “effect to cause”. In other words, 1st Pahlavi was provided the ground for a special kind of intellectual flow during that period. This article by clarifying the reasons for this association, introduces attitude and fundamental contradiction of this discourse as the cause of inefficiency and failure of those policies, the contradiction which described indispensable meaning and realization of civilization and progress as Secularism, and the unavoidable introduction of improvement and development as Dictatorship.

کلیدواژه‌ها [English]

  • dictatorship
  • discourse contextualization
  • modernization
  • Nationalism
  • Secularism
  • First Pahlavi
1. آجودانی، ماشاءالله(1376)، مشروطه ایرانی، تهران: اختران.
2. آصف، محمدحسن(1384)، مبانی ایدئولوژیک حکومت در دوران پهلوی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی
3. ایرانی، احمد، نقدی بر اندیشه­های کسروی(1380)،  لس آنجلس: کانون فرهنگی جدایی حکومت و دین.
4. بولارد، سرریدر(1363)، شترها باید بروند، ترجمه حسین ابوترابیان، تهران: البرز
5. حکمت، علی اصغر(1353)، سی خاطره از عصر فرخنده پهلوی، تهران: وحید
6. _____________(1384)،سیدمحمد دبیرسیاقی (به اهتمام)، ره­آموز حکمت یادداشتهای روزانه میرزا علی اصغرخان حکمت شیرازی، تهران: نشر حدیث امروز.
7. دولت آبادی، یحیی(1371)، حیات یحیی، تهران: عطار.
8. سامی، علی(بیتا)، نخستین دیدار اعلیحضرت رضاشاه کبیر از ویرانههای تخت جمشید، بی‌جا
9. سیاسی، علی‌اکبر(1386)، مجموعه خاطرات، تهران: نشر اختران.
10. صدیق اعلم،عیسی(1353)، یادگار عمر، خاطراتی از سرگذشت دکتر عیسی صدیق، تهران: انتشارات دهخدا
11. صفت‌‌گل، منصور(۱۳۸۷)، گروه آموزشی تاریخ دانشگاه،تهران: موسسه انتشارات و چاپ‏ دانشگاه تهران
12. عاقلی، باقر(۱۳۸۰)، شرح حال رجال سیاسی و نظامی معاصر ایران، تهران: گفتار.
13. عاقلی، باقر(بی تا)، ذکاءالملک فروغی و شهریوربیست، تهران: علمی.
14. کسروی، احمد(1346)، تاریخ و درس‌هایش، بی­جا: بی­نا.
15. ___________(1323)، دادگاه، بی جا: بی­نا.
16. ___________(1320)، دفاعیات دادگاه سرپاسمختاری، بی­جا: بی­نا.
17. __________(1312)، قانون دادگری، بی‌جا: بی­نا.
18. کیهان، مسعود(بی‌تا)، جغرافیای اقتصادی و تجاری ایران، بی‌نا
19. لنچافسکی، ژرژ(1352)، غرب و شوروی در ایران(سی‌سال رقابت 1948ــ1918(، ترجمه حورا یاوری، تهران: ابن‌سینا.
20. مددپور، محمد(1372)، سیر تفکر معاصر، تهران: انتشارات تربیت
21. هدایتی، جواد(1381)، تاریخچه پزشکی امروز ایران، تهران: دانشگاه علوم پزشکی.
22. همایونفر، فتح‌الله(1355)، مرد بزرگ تاریخ، تهران: فروغی.
مقالات
1. انتخابی، نادر(1381)، برلنی‌ها و مسأله تجدد در ایران، بخارا، شماره 25 ، مرداد.
3. تقی‌زاده، سیدحسن(1298)، کاوه(دوره جدید)، سال1، شماره 1.
4. ________(1324ق)، نطق مخالف در مجلس پنجم، روزنامه مجلس: ش16.
5. حکمت، علی اصغر،(1360)، یادنامه یکمین سال درگذشت، بی­جا: بی­نا.
6. صدیق، عیسی(1357)،تجدید حیات ایران، در دوره رضاشاه کبیر، وحید، نیمه دوم فروردین1357، شماره230
7. ذاکریان، مهدی(1391)، تبیین بنیانهای نظری جمهوری پنجم فرانسه، مهرنامه، اردیبهشت، شماره ۲۱.
8. کاتوزیان، محمدعلی، «سیدحسن تقی زاده(سه زندگی در یک عمر)»، ایران‌نامه، سال 21
9. کاظم‌زاده، حسین(1302)، ایرانشهر، سال1، ش11.
10. ملایی توانی، علی‌رضا(1392)، کسروی و تأمل درباره رضاشاه، مطالعات تاریخ فرهنگی، سال پنجم، پاییز92، ش17.
11. هاشمی، فاطمه(1388)، نطق‌های تاریخی احمدشاه و رضاشاه، پیام بهارستان، ش1.
Cavaliero, R. E, (1996) “Cultural Diplomacy: The Diplomacy of Influence”, the Round Table.
Duran, Patrice. (1995). le savant et la Politique: Pour Une Approche Raisonnee de l`analyse Des Politiques Publiques, L, Annee Sociologique, n 40.
  سایت­ها
_ بیگدلی، علی، «روابط ایران و آلمان»، زمانه، شماره60، مرداد1390،  http://www.zamane.info/1390/05 
- رحمانی،تقی(1386)، http://sociology82.blogfa.com/post-138.aspx
- ذکاوت، محمود، سایت برهان، http://borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=7572
- کسری، نیلوفر؛ روابط سیاسی ایران با فرانسه و آمریکا در دوران پهلوی اول، موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران، WWW.IICHS.ORG
- یارخی، حسینعلی، مرکز اسناد انقلاب اسلامی،http://www.irdc.ir/FA/content/33295default.aspx
 
Dialogue foundation making in 1st Pahlavi cultural policies