اندیشۀ سیاسی روزبهان خنجی و الگوی اسپریگنز

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

2 دانشجوی کارشناسی‌ارشد اندیشۀ سیاسی در اسلام دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی

چکیده

شریعت‌نامه‌نویسی به‌عنوان یک دستورالعملدر فقه سیاسی، اهمیت ویژه‌ای در اندیشۀ سیاسی اسلامی ایران، داشته است. این پژوهش بر آن است که با تمرکز بر اندیشۀ آخرین شریعت‌نامه‌نویس دورۀ میانه یعنی فضل‌الله بن روزبهان خنجی در عصر تثبیت قدرت حکومت شیعی‌مذهب، شاه اسماعیل صفوی و افول خلافت، به این پرسش پاسخ گوید که روزبهان خنجی، مسائل جامعه را چه می‌داند و راه‌حل برون‌رفت از آن مسائل در اندیشۀ وی کدام است؟ به‌رغم علم به وجود عوامل مختلف، ما پاسخ خود را با توجه به نظریۀ بحران اسپریگنز در فهم نظریه‌های سیاسی، بر این فرضیه استوار کردیم که روزبهان خنجی بحران اساسی جامعۀ سده‌های نهم و دهم هجری را گسترش فِرَق مختلف، به قدرت رسیدن سلاطین غیرمذهبی و بی‌توجهی به اجرای شریعت در سرزمین‌های اسلامی می‌داند و به نظر او دلیل بروز این بحران، نبود رهبر مذهبی (خلیفه/امام) و به‌تبع آن عدم اجرای حقیقی حدود الهی است. بنابراین بازگشت به جلال و شکوه دوران خلافت اسلامی یا ظهور امام زمان، آرمان جامعه و راه‌حل برون‌رفت از بحران، هدایت امرا و آشنا کردن ایشان با احکام، حدود شرعی و شریعت، برای فرمانروایی است. گردآوری اطلاعات این پژوهش اسنادی و آرشیوی، و روش تحلیل اطلاعات، تفسیری است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

RUZBAHAN KHONJI’S POLITICAL THOUGHT & SPRAGENS MODEL

نویسندگان [English]

  • Ibrahim Barzegar 1
  • Arezoo Mojtahedi 2
1 Professor; Department of Political Science, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabatabai University, Iran
2 Graduate Student; Political Thought in Islam, Faculty of Law and Political Sciences, Allameh Tabatabai University, Iran
چکیده [English]

Shari'atnameh writing as a prescription in Political Jurisprudence has been of particular importance in Islamic political thought. This paper tries to focus on thought of Fadhlollah ibn Ruzbahan Khonji, the last Shari'atnameh writer in Middle Ages in consolidation of power era of Shiite government, Shah Ismail I, Safavid king and the decline of the caliphate. The paper tries to answer this question: In view of Ruzbahan Khonji, what are the problems found within society? And what solution does he present to such problems? Despite existence of various factors, with respect to Spragens theory crisis in understanding of political theory, the current paper assumes that Ruzbahan Khonji believes that Major crisis of society in the 9th and 10th centuries is contributed to the development of different sects. Furthermore, the kings who came to power in this era were irreligious and they neglected the implementation of Sharia laws in Muslim territories. In his opinion, the reason for this crisis is Lack of religious leader (Khalife or Imam) giving rise to ignorance of law of God. Thus, the return of the glorious Islamic Caliphate era or return of Imam Mahdi, is the the ideal of community, a solution to the crisis, and a guidance to rulers and their familiarization with the rules of conduct about the legal and Sharia laws. This study is based on documents and data collection and Information System Analysis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Political Jurisprudence
  • political thought
  • Ruzbahan Khonji
  • Shari'atnameh writing
  • Spragens
  1. اسپریگنز، توماس (۱۳۹۲). فهم نظریه‌های سیاسی، ترجمۀ فرهنگ رجایی، تهران: آگه.
  2. اشپولر، برتولد (۱۳۵۴). جهان اسلام، ترجمۀ قمر آریان، تهران: امیرکبیر.
  3. ایزدی، حسین (1388). «فضل‌الله روزبهان خنجی و شریعت‌نامه‌نویسی در قرن نهم»، تاریخ اسلام، ش 38.
  4. آبادی، رضا (1393). احوال و آراء و تاریخ‌نگاری فضل‌الله روزبهان خنجی اصفهانی، پژوهشکدۀ ادبیات.
  5. برزگر، ابراهیم (۱۳۸۳). «مسئلۀ فلسطین در اندیشۀ سیاسی اسلام معاصر و روش جستاری اسپریگنز»، پژوهش و حقوق سیاست، پاییز، ش ۱۲.
  6. بلک، آنتونی (1385). تاریخ اندیشۀ سیاسی اسلام از عصر پیامبر تا امروز، ترجمۀ حسین وقار، تهران: اطلاعات.
  7. پطروشفسکی، ایلیا (1363). اسلام در ایران، ترجمۀ کریم کشاورز، چ هشتم، تهران: پیام.
  8. پناهی خیاوی، شهرام (1383). «روزبهان خنجی اصفهانی (مجلس‌نویس قرن نهم و دهم هجری)»، فرهنگ اصفهان، پاییز و زمستان، ش 29 و30.
  9. ------------- (1386). «بحران خلافت در اندیشۀ سیاسی فضل‌الله روزبهان خنجی»، نامۀ تاریخ‌پژوهان، سال سوم، ش 1۲.
  10. پولادی، کمال (1392). تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران و اسلام، چ چهارم، تهران، مرکز.
  11. ترکمنی، آذر و حقی، پروین و داوود (1391)، «بررسی منصب وزارت (با تأکید بر برگزیده‌ای از متون سیر الملوک ها و شریعت‌نامه)»، تاریخ فرهنگ و تمدن اسلامی، سال سوم، ش 9.
  12. جی، رزنتال، آروین (1388). اندیشۀ سیاسی اسلام در سده‌های میانه، ترجمۀ علی اردستانی، چ دوم، تهران: قومس.
  13. خواندمیر (1380). تاریخ حبیب‌السیر، محمد دبیر سیاقی، چ چهارم، تهران: خیام.
  14. رحیمی، حبیب (1375). خلافت و سلطنت در اندیشۀ سیاسی فضل‌الله روزبهان خنجی، تربیت مدرس.
  15. زرین‌کوب، عبدالحسین (1383). تاریخ ایران بعد از اسلام، چ دهم، تهران: امیرکبیر.
  16. طباطبایی، سید جواد (1393). درآمدی بر تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران، چ یازدهم، تهران: کویر.
  17. خنجی، فضل‌الله بن روزبهان (1362). سلوک‌الملوک، تصحیح محمدعلی موحد، تهران: خوارزمی.
  18. ------------------- (2535 شاهنشاهی). مهمان‌نامۀ بخارا، تصحیح منوچهر ستوده، چ دوم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  19. خنجی، فضل‌الله بن روزبهان (1381). تاریخ عالم‌آرای امینی، تصحیح محمداکبر عشیق، تهران: مرکز نشر میراث مکتوب.
  20. فیرحی، داوود (1392). نظام سیاسی و دولت در اسلام، چ دهم، تهران: سمت.
  21. --------- (1392). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام (دورۀ میانه)، چ سیزدهم، تهران: نشر نی.
  22. قادری، حاتم (1379). اندیشه‌های سیاسی در اسلام و ایران، چ دوم، تهران: سمت.
  23. (16 اسفندماه 1382)، «گزارشی از نشست آراء و اندیشه‌های فضل‌الله روزبهان خنجی اصفهانی»، پایگاه حوزه، ش 182.

www.hawzah.net/fa/magazine/veiw