مفهوم دولت در اندیشۀ سیاسی ایرانِ دوران قدیم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دکتری دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

در حوزة نظری، یکی از مهم‌ترین مشکلات علم سیاست در جامعة ایران، آشفتگی مفاهیم سیاسی است. به جرأت می‌توان گفت این آشفتگی حتی در مهم‌ترین مفهوم علوم سیاسی یعنی«دولت» نیز وجود دارد. در حوزة عملی نیز یکی از مهم‌ترین موانعرشد و گسترش جامعة مدنی در تاریخ معاصر و ایران امروز، پایداری ساختار «اختلاف» بین «ملت» و «دولت» است؛ زیرا واژة «دولت» چه در متون ادبی کهن و چه در زبان نوشتار و گفتار امروز ما کاربردهای متنوعی داشته است. لذا به‌سبب ابهاماتی که در زبان حقوقی و سیاسی معاصر در این زمینه وجود دارد، ضروری می‌نماید برای رفع این نقیصه‌ها و روشن شدن مفهوم «دولت» تا حد امکان، چاره‌اندیشی شود. این امور، خود از ضرورت بازشناسی مفهوم «دولت» در اندیشة سیاسی ایرانِ دوران میانه و قدیم حکایت دارد. بر این اساس سعی ما در این نوشته نشان دادن مفهوم «دولت» در اندیشة سیاسی ایرانِ دوران میانه و قدیم خواهد بود. این مقاله، روش گفتمان و از میان همة نظریه‌پردازان گفتماننیز، نظریة گفتمان لاکلا و موفهرا به‌کار برده است. پژوهش حاضر می‌کوشد با استفاده از مؤلفه‌های نظریة گفتمان لاکلا و موفه، بهبازشناسی مفهوم «دولت» در اندیشۀ سیاسی ایرانِ دوران میانه و قدیم (پیش از صفویه) بپردازد.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

A REVIEW OF THE CONCEPT OF STATE IN THE POLITICAL THOUGHT OF THE OLD IRAN

نویسندگان [English]

  • Abd al-Rahman Alem 1
  • Ali Purpasha kasin 2
1 Professor; Department of Political Sciences, University of Tehran, Iran
2 PhD Graduate; University of Tehran, Iran
چکیده [English]

In theoretical field, one of the most important science policy issues in Iranian society is the political implications of chaos. One can say for sure that even in the most turbulent political sciences, the concept of "state" exists. In practical area, one of the most practical obstacles to the development of civil society in Iran's modern history is the stability of the "difference" between "nation" and "state". The word "state" in ancient literature and today’s written and spoken language has a variety of applications. However, due to ambiguity inherent in contemporary legal and political language in this area, it is necessary to address this shortcoming and to clarify the concept of "state" as far as possible. This in turn suggests the need to recognize that the concept of "state" was a political thought in middle and old age. Therefore, in this paper we attempt to illustrate the concept of "state" in the political thought of the Middle and old ages. In this paper, the applied method is discourse. Among all the theories of discourse, discourse theory of Lakla and Mouffe takes a special place. The present study attempts to use the components presented in Lakla and Mouffe's theory of discourse, to review the concept of "state" in the political thought of the Middle and old (pre-Safavie) ages.

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse
  • Iranshahr thought
  • Kingdom
  • monarchy and succession
  • state
ادی، ساموئیل.ک (1347). آیین شهریاری در شرق، ترجمة فریدون بدره‌ای، تهران: ا.بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
رجایی، فرهنگ (1376). معرکة جهان‌بینی‌ها، چ دوم، تهران: احیاء کتاب.
رضایی راد، محمد (1378). مبانی اندیشة سیاسی در خرد مزدایی، تهران: طرح نو.
سعدی، شیخ مصلح‌الدین، گلستان سعدی (1369). براساس نسخة تصحیح‌شدة محمدعلی فروغی، تهران: ارغوان.
صفا، ذبیح‌الله (1346). آیین شاهنشاهی ایران، تهران: نشر دانشگاه تهران.
طباطبایی، سید جواد (1377). زوال اندیشة سیاسی در ایران، تهران: کویر.
-------------- (1374). ابن‌خلدون و علوم اجتماعی، تهران: طرح نو.
-------------- (1380). دیباچه‌ای بر نظریۀ انحطاط ایران، تهران: نگاه معاصر.
طباطبایی فر، سید محسن (1384). نظام سلطانی از دیدگاه اندیشة سیاسی شیعه (دورة صفویه و قاجاریه)، تهران: نشر نی.
عنصرالمعالی، کیکاووس بن اسکندر ابن قابوس ابن وشمگیر بن زیار (1345). قابوس‌نامه، به اهتمام غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
فردوسی، ابوالقاسم (1389). شاهنامة فردوسی، براساس نسخة مسکو، تحت نظر یوگنی ادواردویچ پرتلس، تهران: انتشارات پیام عدالت.
کارنامة اردشیر بابکان (1378). ‌به تصحیح دکتر بهرام فره‌وشی، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
مجتبایی، فتح‌الله (1352). شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران، تهران: انتشارات انجمن فرهنگ ایران باستان.
مسکویه رازی، ابوعلی احمد بن یعقوب بن مسکویه (1350). جاویدان خرد، پند از هوشنگ شاه پیشداد، ترجمه از پهلوی به عربی به کوشش حسن بن سهل، ترجمه و تألیف سید محمدکاظم امام، تهران.
میر موسوی، سید علی (1384). اسلام، سنت، دولت مدرن (نوسازی دولت و تحول در اندیشة سیاسی معاصر شیعه)، تهران: نشر نی.
نامۀ تنسر به گشنسب (1311). به تصحیح مجتبی مینوی، تهران: انتشارات مطبعة مجلس.
نظام‌الملک طوسی، ابوعلی حسن بن علی بن اسحاق (1388). سیر الملوک یا سیاستنامه، به کوشش هیوبرت دارک، تهران: شرکت انتشارات علمی فرهنگی.