"رهایی" و فراروی از دیالکتیک

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه نظریه‌پردازی سیاسی و روابط بین‌الملل پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

سخن از رهایی به‌مثابة بخش مهمی از بحث تحول اجتماعی، جایگاه ویژه‌ای در تفکر سیاسی جدید دارد. پیوند این بحث با فلسفۀ تاریخ در دو سدۀ اخیر، که فصل بزرگی از آن به خط فکری آغازشده از هگل بازمی‌گردد، موجب شده است که سخن از رهایی با محورهای اصلی این سنت فکری ارتباط تنگاتنگی بیابد. "دیالکتیک" با وجوه هستی‌شناختی، شناخت‌شناسانه و روش‌شناختی‌اش محور اصلی پیوند یادشده است. در این مقاله ضمن بررسی نسبت دیالکتیک با بحث رهایی و دشواری‌هایی که از این نسبت متوجه نظریه‌های معطوف به رهایی شده، ضرورت نقد و فراروی از دیالکتیک در دستیابی به نظریه‌های راهگشاتر به بحث نهاده شده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

EMANCIPATION, BEYOND DIALECTIC

نویسنده [English]

  • Pegah Mossleh
Assistant Professor; Department of Political Theory and International Relations, Institute for Humanities and Cultural Studies, Iran
چکیده [English]

Discourse of emancipation as an important part of discussion on social change has a special place in contemporary political thought. Connection of 'emancipation' with philosophy of history over the last two centuries mostly related to Hegelian tradition, has made it dependent on fundamental elements of this tradition. 'Dialectic' with different philosophical aspects is the main axis of such connection. This article studies the relation of dialectic with emancipation and difficulties which emerged from such relation, and tries to illustrate the necessity of criticism and transition beyond dialectic in order to attain more efficient theories to make emancipation possible.

کلیدواژه‌ها [English]

  • dialectic
  • dualism
  • emancipation
  • Social Change
  • teleologism
  1. الف) فارسی

    1. آدورنو، تئودور و هورکهایمر، ماکس (1384). دیالکتیک روشنگری، ترجمۀ مراد فرهادپور و امید مهرگان، چ دوم، تهران: گام نو.
    2. استیس، والتر ترنس (1381). فلسفۀ هگل، ترجمۀ حمید عنایت، چ ششم، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
    3. بشیریه، حسین (1381). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم، ج1، چ چهارم، تهران: نی.
    4. پیوزی، مایکل (1379). یورگن هابرماس، ترجمۀ احمد تدین، تهران: هرمس.
    5. تیلور، چارلز (1382). هگل و جامعۀ مدرن، ترجمۀ منوچهر حقیقی راد، چ دوم، تهران: مرکز
    6. دالمایر، فرد (1387). سیاست مدن و عمل، ترجمۀ مصطفی یونسی، آبادان: پرسش.
    7. زنوی، میلان (1381). هگل جوان در تکاپوی دیالکتیک نظری، ترجمۀ محمود عبادیان، تهران: آگه.
    8. کالینیکوس، الکس (1384). مارکسیسم و فلسفه، ترجمۀ اکبر معصوم بیگی، تهران: نشر دیگر.
    9. کولاکوفسکی، لشک (1384). جریان‌های اصلی در مارکسیسم، ج1، ترجمۀ عباس میلانی، تهران: آگاه.
    10. گورویچ، ژرژ (1351). دیالکتیک یا سیر جدالی و جامعه‌شناسی، ترجمۀ حسن حبیبی، تهران: شرکت سهامی انتشار .
    11. لوکاچ، جورج (1378). تاریخ و آگاهی طبقاتی، ترجمۀ محمدجعفر پوینده، چ دوم، تهران: تجربه.
    12. لوکاچ، گئورگ (1382). هگل جوان: پژوهشی در رابطۀ دیالکتیک و اقتصاد، ترجمۀ محسن حکیمی، چ دوم، تهران: مرکز.
    13. مارکس، کارل(1381). دربارۀ مسئلۀ یهود و گامی در نقد فلسفۀ حق هگل، ترجمۀ مرتضی محیط، تهران: اختران.
    14. مارکس، کارل (1383). سرمایه، ترجمۀ ایرج اسکندری، تهران: فردوس.
    15. مجتهدی، کریم (1370). دربارۀ هگل و فلسفۀ او، چ اول، تهران: امیرکبیر.
    16. هولاب، رابرت (1375). یورگن هابرماس: نقد در حوزۀ عمومی، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نی.

     

    ب) خارجی

    1. Adorno, Theodor (1973), Negative Dialectics , trans. E.B.Ashton , New York: Continuum 

    18. Adorno, Theodor (2000), Metaphysics: Concept and Problems, trans. Edmund Jephcott, Cambridge: Polity Press 

    19. Bronner, Stephan Eric (2002), Of Critical Theory and Its Theorists , New York: Routledge 

    20. Dallmayr, Fred (1981a), Beyond Dogma and Despair: Toward a Critical Phenomenology of Politics , University of Notre Dame

    21. Dallmayr, Fred (1981b), Twilight of Subjectivity , University of Massachusett

    22. Desmond, William (1992), Beyond Hegel and Dialectic, University of New York

    23. Dews, Peter (1999), ed. Habermas: A Critical Reader, Oxford: Blackwell

    24. Dussel, Enrique (1985), Philosophy of Liberation, New York: Obris Books

    25. Gadamer, Hans Georg (1976), Hegel’s Dialectic, trans.  Christopher Smith , Yale University  Press 

    26. Habermas, Jurgen (1987), The Philosophical Discourse of Modernity, MIT Press

    27. Held, David (1980), Introduction to Critical Theory: Horkheimer to Habermas, University of California Press

    28. Houlgate, Stephen (2005), An Introduction to Hegel: Freedom, Truth and History , Oxford: Blackwell 

    29. Ingram, David (1990), Critical Theory and Philosophy, New York: Paragon House

    30. Inwood, Michael (1992), A Hegel Dictionary, Oxford: Blackwell 

    31. Jameson, Fredric (1990), Late Marxism, London: Verso 

    32. Jay, Martin (1973), The Dialectical Imagination, University of California

    33. McCarthy, Thomas (1996), The Critical Theory of Jurgen Habermas, MIT Press

    34. McMylor, Peter (1994), Alasdair MacIntyre: Critic of Modernity , New York: Routledge

    35. McTaggart, John (1990), A Commentary On Hegel's Logic, Bristol: Thoemmes 

    36. Merleau-Ponty, Maurice (1973), Adventures of the Dialectic, trans. Joseph Bien, Northwestern University

    37. Sayers, Sean (1985), Reality and Reason: Dialectic and the Theory of Knowledge, Oxford: Basil Blackwell

    38. Sherratt, Yvonne (2002), Adorno's Positive Dialectic, Cambridge University Press

    39. Spurling, Laurie (1977), Phenomenology and the Social World, London: Routledge & Kegan Paul

    40. Taminiaux, Jacques (1985), Dialectic and Difference , ed and trans. James Decker and Robert Crease, Atlantic Highlands: Humanities Press International

    41. Taylor, Charles (1975), Hegel, Cambridge University Press

    42. White, Stephan K (1995), The Cambridge Companion to Habermas, Cambridge University Press

    43. Williams, Howard (1989), Hegel, Heraclitus and Marx’s Dialectic, Hertfordshire: Harvester Wheatsheaf