ساخت دوگانۀ دولت‌سازی نوین افغانستان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی دانشکدۀ علوم اداری و اقتصادی دانشگاه فردوسی مشهد

2 دانشجوی دکتری روابط بین‌الملل دانشگاه خوارزمی

چکیده

 دولت‌سازی نوین افغانستان، پس از یورش آمریکا، پنجمین فرایند دولت‌سازی در تاریخ سیاسی افغانستان است. هدفِ نوشتار حاضر، بررسی ویژگی‌های پروسۀ جدید دولت‌سازی افغانستان است که تحت تأثیر نیروی خارجی و در پرتو رخدادهای نوین نظام بین‌الملل، شکل گرفت. در پاسخ به پرسشِ بنیادین نوشتار (چیستی ویژگی‌های دولت‌سازی نوین افغانستان)، این فرضیه طرح شد که ناتمام ‌ماندن مداوم فرایندهای ملت-‌دولت‌سازی در تاریخ معاصر افغانستان، به‌همراه خصلت‌های جدید در سیاست خارجی آمریکا، سبب شد پروسۀ دولت‌سازی از بالا (دولت‌سازی هدایت‌شده از محیط بیرونی، به‌منظور حذف دولت فرومانده و ایجاد دولت سرمشق) معیار قرار گیرد. در نوشتار پیش‌‌رو، چارچوب نظری ساخت دوگانۀ دولت‌سازی نوین، به‌کار رفته است. دولت‌سازی عمودی و افقی، خصلت ‌دولت‌سازی‌های نوین است که بر پایۀ تخریب سازنده قرار دارد. ساختار معیوب باید به نفع ساختمان نوساز، تخریب شود؛ موضوعی که سبب شد افغانستان، به کارگاه آزمایش چنین پروژه‌ای تبدیل شود.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

DUAL STRUCTURE OF THE AFGHANISTAN’S NEW STATE BUILDING

نویسندگان [English]

  • Mohsen Khalili 1
  • Mahmood Bahoosh Fardaghi 2
1 Professor; Political Science, Ferdowsi University of Mashhad
2 Ph.D Student; International Relations, University of Kharazmi
چکیده [English]

Afghanistan’s new state building after the America’s military attack is the fifth process of state making in the political history of Afghanistan. The aim of the present paper is the study of the characteristics of the new process of Afghanistan’s state making that have influenced the external force and the new events of the international system. For answering the main question of the essay (the nature of the features of the new state making of Afghanistan), this hypothesis was introduced: The continuity of the unfinished processes of the nation-state making in the contemporary history of Afghanistan, with the new distinctive foreign policy of the America’s causes the implementation the state building from the above (direct state making from the outer environment in order to eliminate the failed state and create a pattern state). In this article the theoretical framework of the “dual structure of the new state building” has been used. Vertical and horizontal state making is the character of the modern building state that is based on the creative destruction. In the doctrine of the creative destruction, defective structure must be destructed and changed to build a new construction. Afghanistan is converted to a workshop in order to test this project.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Afghanistan
  • State Building
  • State Making from the above
  • Horizontal State Building
  • Vertical State Building

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. ارشاد، ذاکر حسین  (1390الف)، استراتژی آمریکا در افغانستان پس از طالبان، کابل: تاک.
    2. امیری، جمشید (1389)، سرنوشت دموکراسی در افغانستان، کابل: سعید.
    3. امینیان، بهادر؛ کریمی قهرودی، مائده (1391)، «استراتژی دولت_‌ملت‌سازی آمریکا در افغانستان»، دانش سیاسی، سال هشتم، ش 15، بهار و تابستان، ص 97-69.
    4. اونیل، پاتریک (1391)، مبانی سیاست تطبیقی، ترجمۀ سعید میر ترابی، تهران: قومس.
    5. باقری، اسماعیل (1389)، «بررسی تطبیقی موقعیت داخلی و خارجی افغانستان پس از هشت سال اشغال خارجی»، راهبرد جهان اسلام، سال دهم، ش 38.
    6. برنل، پیتر؛ ویکی، رندال (1387)، مسائل جهان ‌سومی؛ سیاست در جهان در حال‌ توسعه، ترجمۀ احمد ساعی و سعید میر ترابی، تهران: قومس.
    7. بشیریه، حسین (1380)، آموزش دانش سیاسی (مبانی سیاست نظری)، تهران: نگاه معاصر.
    8. --------- (1382)، جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: نشر نی.
    9. تمنا، فرامرز (1378)، سیاست خارجی آمریکا در افغانستان، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    10. جوریس، رابرت (1383) ،«دکترین دولت نومحافظه‌کار آمریکا»، ترجمۀ سید اصغر کیوان‌حسینی، مطالعات راهبردی بسیج، ش 25، ص 55-40.
    11. حاتمی، عباس (1390)، «نظریه‌های مختلف دولت‌سازی؛ به‌سوی چارچوب‌بندی نظری»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال ششم، ش 3، ص 185-160.
    12. حیدری، حمید (1387)، «نظریۀ صلح دموکراتیک»، علوم سیاسی، سال یازدهم، ش 41، ص 60-35.
    13. حسن‌زاده، زهرا (1389)، بررسی تأثیر طالبان بر دولت_‌ملت‌سازی در افغانستان، پایان‌نامۀ کارشناسی‌ارشد علوم سیاسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
    14. دهشیار، حسین (1378)، «آمریکا و پارادایم قومی در افغانستان»، اطلاعات سیاسی_اقتصادی، ش 6 و 5، ص 18-10.
    15. ---------- (1384) نومحافظه‌کاران و سیاست خارجی آمریکا، تهران: نشر سرایی.
    16. ---------- (1387) «لیبرالیسم، امپراطوری و عدم نیاز به توازن»، رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، ش 15، ص 62-40.
    17. ----------- (1387)، «الگوی امنیتی در خاورمیانه»، مطالعات خاورمیانه، سال چهاردهم، ش 56، ص 45-25.
    18. ------------ (1388الف)، «پروژۀ دولت‌سازی، پروژۀ نوسازی: چالش طالبان، مداخلۀ آمریکا»، سیاست خارجی، سال بیست‌وسوم، ش 4، زمستان، ص 1088-1051.
    19. -------------- (1388 ب)، «ناکامی‌های آمریکا در افغانستان»، اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش 269_270، بهمن و اسفند، ص 107-96.
    20. رسولی، یاسین (1386)، پاسخ سنت به سکولاریسم در افغانستان (2001-1881)، تهران: عرفان.
    21. زرگر، افشین (1387)، «مدل دولت‌_ملت‌سازی: از مدل اروپا تا مدل اوراسیا»، علوم سیاسی، سال چهارم، ش 7، ص 55-30.
    22. زهرانی، مصطفی (1384)، یازدهم سپتامبر، جهانی‌شدن و برتری‌طلبی آمریکا، روندهای جدید بین‌المللی، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
    23. ساعی، احمد (1389)، مسائل سیاسی-اقتصادی جهان سوم، تهران: سمت.
    24. سبحانی، مهدی (1388)، «راهبرد جدید آمریکا در افغانستان»، سیاست خارجی، سال بیست‌وسوم، ش 3، ص 675-650.
    25. سنبلی، نبی (1385)، «افغانستان: ضعف سیاسی و مداخلۀ خارجی»، سیاست خارجی، سال بیستم، ش 2 ـ 3، تابستان و پاییز، ص 775-750.
    26. شفیعی، نوذر (1383)، «بررسی سیاست خارجی آمریکا در افغانستان در پرتو طرح خاورمیانه بزرگ»، نهضت، سال پنجم، ش 18 ـ 17، ص 140-125.
    27. --------- (1387)، «فرایند دولت‌سازی در افغانستان»، بیستم‌وهشتم آذرماه 1387، منبع اینترنتی: http://drshafiee.blogfa.com/post-82.aspx.
    28. ---------- (1389)، «تبیین سیاست نوین دولت اوباما در افغانستان و پاکستان»، روابط خارجی، سال دوم، ش 5، ص 90-78.
    29. قربانی شیخ­نشین، ارسلان؛ باهوش فاردقی، محمود (1395)، «سیاست­هاى روساى جمهور آمریکا پس از یازدهم سپتامبر و صلح-سازى در افغانستان (با تکیه­ بر دکترین لیبرال_دموکراسی)»، فصلنامۀ پژوهش­هاى روابط بین­الملل، دورۀ نخست، ش 16، ص 42-13.
    30. کتاب سبز (1388)، افغانستان، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی، چ دوم.
    31. کیوان‌حسینی، سید اصغر (1382)، «جایگاه نظریۀ دولت‌های ورشکسته در ملاحظات امنیتی نوین آمریکا»، سیاست دفاعی، سال یازدهم، ش 3، ص 40-20.
    32. ---------------- (1385) واکاویسیاستکنترل صدورفناوریدراستراتژیکلانآمریکا (2008-1945)، تهران: مؤسسۀ آموزشی و تحقیقاتی وزارت دفاع.
    33. ---------------- (1387)، «تأثیر تحولات افغانستان پس از 11 سپتامبر و سناریوهای پیش‌رو»، مجموعه مقالات تحولات افغانستان، تهران: اندیشه‌سازان نور.
    34. ---------------- (1388)، «نظریۀ دولت ضعیف و فرومانده؛ بازتعریف جغرافیای سیاسی خشونت»،رهیافت‌های سیاسی و بین‌المللی، ش 16، ص 110-90.
    35. کیوان‌حسینی، سید اصغر؛ جمعه‌زاده، راحله (1390)، «سیاست دموکراسی‌سازی در کابینه‌های بعد از جنگ سرد آمریکا (کلینتون، بوش و اوباما)»، سیاست دفاعی، ش 77، ص 115-90.
    36. مارسدن، پیتر (1379)، طالبان: جنگ، مذهب و نظام جدید در افغانستان، ترجمۀ کاظم فیروزمند، تهران: نشر مرکز.
    37. متقی، ابراهیم (1382)، «عملیات پیش‌دستی‌کننده و تصاعد بحران در خاورمیانه»، مطالعات دفاعی و امنیتی، ش 37 و 36، ص 165-140.
    38. متقی، ابراهیم و دیگران (1388)، «تروریسم و جنبش‌های سیاسی-اجتماعی جدید»، سیاست، دورۀ 39، ش 1، بهار، ص 60-35.
    39. محمدیان، علی (1390)، «بررسی سیاست خارجی ایالات‌متحدۀ در افغانستان: دولت‌سازی با تأکید بر بازسازی نیروهای مسلح»، تحقیقات سیاسی و بین‌المللی، ش 8، پاییز، ص 148-121.
    40. موسوی، سید عسگر (1379)، هزاره‌های افغانستان، ترجمۀ اسدالله شفایی، تهران: نشر سیمرغ.
    41. نامی، محمدحسن (1387)، جغرافیای کشور افغانستان، تهران: سازمان جغرافیایی نیروهای مسلح.
    42. نوریان، سید محمدعلی (1394)، «ریشه‌ها و پیامدهای همسایگی با دولت‌های ورشکسته: افغانستان و شکست دولت_ملت‌سازی و صلح»، فصلنامۀ علوم سیاسی، سال یازدهم، ش 31، 136-115.
    43. نجفی‌آبادی، محمدمهدی (1390)، «تغییر مرکز ثقل سیاست خارجی آمریکا پس از یازده سپتامبر 2001»، سیاست خارجی، سال بیست‌وپنجم، ش 3، پاییز، ص 675-650.
    44. نیوتون، کنث؛ وان‌دث، جان (1390)، مبانی سیاست تطبیقی، ترجمۀ خلیل‌الله سردارنیا، شیراز: دانشگاه شیراز.
    45. واعظی، حمزه (1381)، افغانستان و سازه‌های ناقص هویت ملی، ناشر: محمدابراهیم شریعتی افغانستانی.
    46. --------- (1391)، هویت‌های پریشان؛ جستاری در مفاهیم و مبانی ملت‌سازی در افغانستان، مشهد: بدخشان.
    47. وینسنت، اندرو (1376)، نظریه­های دولت، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
    48. هاشمی، محمدطاهر (1389)، به‌سوی دموکراسی: قانون اساسی نظام نوین در افغانستان، کابل: فرهنگ.
    49. هلد، دیوید (1386)، فهم جامعۀ مدرن، کتاب دوم: شکل‌گیری دولت مدرن، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: آگه.
    50. یوسفی، فضل‌الله (1384)، بازسازی جایگاه رهبری ایالات‌متحده در نظام بین‌الملل، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.

    ب) لاتین

    1.Anderson P. (1974), Lineage of Absolute State, London: New left book Press.

    2.Berremer, I. (2003), “Nationand State Building in Eurasia”, Georgtown Journal of Intertional Affairs, pp.29-30.

    3.Bowman Steve and Dale Catherine (2009), War in Afghanistan: Strategy, Military, Operations, and Issues for Congress, USA: Congressional Research Service.

    4.Ertmag, T. (1977), State formation and state Building in Europe, Cambridge: Cambridge University Press.

    5.Groski, P. (2003), The Disciplinary Revolution, Calvinism Coneesionalism and the Growth of state Power in Early Modern Europe, Chicago: Chicago University Press.

    6.Gregory, Gleason and Timothy A. Krambs. (2012), Security Insights: Afghanistan’s Neighbors and Post-Conflict Stabilization.

    7.Jaggers, K. (1992), “War and Three Faces of Power: War Making and State Making Europe and America”, Comparative Political Studiens, Vol.25, NO.1.

    8.Riemer, Andrea. K. (2005), “the concepts of state building”, Nation building and society building, Institute for Strategy and Security Policy, Defense Academy, Vienna, Austria, vol. 4, no.3, PP. 367_379.

    1. http://www.dailyafghanistan.com
    2. http://www.kabulnath.de
                                             

     

فصلنامه سیاست
دوره 47، شماره 3
مهر 1396
صفحه 647-665

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 07 شهریور 1394
  • تاریخ بازنگری: 28 تیر 1394
  • تاریخ پذیرش: 26 آبان 1393

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار