جایگاه رهبری جامعه در حکومت اسلامی در رسائل دینی 1342-1357

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه حقوق عمومی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 کارشناسی‌ارشد گروه تاریخ ایران اسلامی دانشکدۀ ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران

چکیده

براساس اسناد تاریخی از جمله رسائل حکومت اسلامی، اندیشمندان و فقهای اسلامی در زمینۀ حکومت، حاکمیت، دولت، رابطۀ دولت با شهروندان، نظامات اقتصادی، سیاسی، اداری و مدیریتی حکومت و در رأس آنها مسئلۀ رهبری جامعه و حکومت اسلامی نظریه‌پردازی کرده­اند. مهم‌ترین پرسش مطروحه در این خصوص این است که در این آثار برای رهبری نظام اسلامی چه الگو و قالبی طراحی شده است؟ براساس نتایج تحقیق که به روش تحلیلی – تاریخی و همبستگی انجام گرفت، گذشته از محوریت شورای مسلمین که ریشه در تاریخ صدر اسلام دارد، ولایت انتصابی فقیه و حتی موضوع شورای فقاهت و مجلس افتاء، همه قالب­هایی برای طرح و مدیریت مسئلۀ رهبری در آثار متفکران این سال­ها بوده است. بر این اساس هرچند قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال 1358 و توسط اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی تهیه و تصویب شد، مطالعات رسائل حکومت اسلامی گواه است که پس‌زمینه‌های فکری و بستر نظری قانون اساسی و رهبری نظام از سابقه‌ای دیرین برخوردار است. ازاین‌رو نظام جمهوری اسلامی مبتنی بر این نظریات، به‌عنوان گفتمانی اصیل ریشه در سال­های قبل از پیروزی انقلاب داشته است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

LEADERSHIP OF THE ISLAMIC STATE IN THE EPISTLES DYNY1342-1357

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Mousazadeh 1
  • Fatemeh Sadat Zeyghamian 2
1 Associate professor; Faculty of law and Politics, tehran University, Iran
2 Master of Arts in History of Islamic Iran Faculty, Literature and Humanities University of Tehran
چکیده [English]

According to historical documents, including letters Islamic government, Islamic scholars and jurists about the rule of the state, the relationship between government and citizens, economy, political, administrative and managerial governance and leadership at the head of them the community and the Islamic state theory ‌And. Aside from the central council of Muslims is rooted in the history of Islam, the province and even the subject of jurisprudence and appointed Leader of the House of issuing fatwa, all Qalb‌Hayy for the design and management of the years has been the issue of leadership in the works of thinkers. Although the constitution of the Islamic Republic of Iran in 1358 and by members of the Assembly of Experts to prepare and approve the constitution, but is proof of the tracts of Islamic rule that areas of intellectual and theoretical context of the long history of the constitution and the Supreme Leader is the . Therefore, based on the views of the Islamic Republic, as a genuine dialogue rooted in the years before the Revolution had.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic state
  • the Muslim Council
  • appointed Provincial Leader
  • Leadership Council / Parliament Iftaa

مراجع

  1. ج.م (1357). ابعاد حکومت اسلامی، قم: نشر صالح.
  2. امیرصادقی، ناصرالدین (بی‌تا). حکومت علوی، جمهوری اسلامی، بی­جا: بی­نا.
  3.  نام مقاله ؟؟؟انتقام (نشریۀ داخلی حوزۀ علمیۀ قم)، به کوشش سید هادی خسروشاهی، تهران: کلبۀ اشراق، 1379.
  4. بشیریه، حسین (1376). تاریخ اندیشۀ سیاسی قرن بیستم، تهران: نشر نی.
  5. نام مقاله ؟؟؟(1379) بعثت نشریۀ داخلی حوزۀ علمیۀ قم، به کوشش سید هادی خسروشاهی، تهران: کلبۀ اشراق.
  6. بنی­صدر، ابوالحسن (بی‌تا). اصول پایه و ضابطه­های حکومت اسلامی، بی­جا: بی­نا.
  7. تهرانی، علی (بی‌تا). طرح کلی نظام اسلامی، مشهد: چاپخانۀ خراسان.
  8. ------- (بی‌تا). طرح کلی نظام اسلامی، با پیشگفتاری از حمیدعنایت، چ چهارم بی­جا: حکمت.
  9. ------- (بی‌تا). مدینۀ فاضله در اسلام، مشهد: کتابفروشی جعفری.
  10. جعفریان، رسول (1385). جریان­ها و سازمان­های مذهبی- سیاسی ایران، چ ششم، قم: مؤلف.
  11. ------- (1386). جریان­ها و سازمان­های مذهبی- سیاسی ایران، چ هفتم، قم: مؤلف.
  12. ------- (1384). رسائل سیاسی-اسلامی دوره پهلوی، ج 1و2، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  13. -------، رسائل سیاسی-اسلامی دورۀ پهلوی، ج 3 (قابل دسترسی در سایت 4shared.com).
  14. حسینی­زاده، محمدعلی (1385). اسلام سیاسی در ایران، قم: دانشگاه مفید.
  15. خمینی، روح­الله (1390). ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، چ بیست‌وچهارم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  16. دارابی، علی (1389). جریان­شناسی سیاسی در ایران، چ ششم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  17. روحانی، سید حمید (1390). نهضت امام خمینی (ره)، ج4، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  18. روحانی، سید محمدصادق (1357). نظام حکومت در اسلام، چ سوم، بی­جا: نشر مکتبه امام صادق (ع).
  19. سعید، حسن (1399). حکومت از دیدگاه قرآن و عترت، بی­جا: فدک.
  20. شریعتی، علی (1357). امت و امامت، بی­جا: قلم.
  21. صاحب­الزمانی، ناصرالدین (1345). دیباچه­ای بر رهبری، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی عطایی.
  22. صدر، سید محمدباقر (بی‌تا). سرچشمه­های قدرت در حکومت اسلامی، ترجمۀ اکبر ثبوت، تهران: روزبه.
  23. صدری طباطبایی نائینی، سید محمد (1378). راهنمای مطبوعات ایران، ج 1و2، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  24. طائی حسنلوئی، سلیمان (1386). امام خمینی و جریان‌های حوزۀ علمیۀ قم در دهۀ 40و50، قم: مرکز نشر هاجر.
  25.  طباطبایی، سید محمدحسین و دیگران (1341). بحثی دربارۀ مرجعیت و روحانیت، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  26. طباطبایی، سید جواد (1382). درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران، تهران: کویر.
  27. عباسی، رمضان، مختصر توضیحی در چگونگی حکومت اسلامی و رژیم شاهنشاهی و پاسخ به بعضی از سؤالات، بی­جا: بی­نا، بی­تا.
  28. عمید زنجانی، عباسعلی؛ موسی‌زاده، ابراهیم (1388). بایسته­های فقه سیاسی، تهران: مجد.
  29. عمید زنجانی، عباسعلی (1389). دانشنامۀ فقه سیاسی، ج 1، تدوین و تنظیم: ابراهیم موسی­زاده، تهران: دانشگاه تهران.
  30. غفوری، علی (1349). نظامات اجتماعی در اسلام، تهران: حسینۀ ارشاد.
  31. فارسی، جلال­الدین (1349). انقلاب تکاملی اسلام، تهران: آسیا.
  32. -------- (بی‌تا). تکامل مبارزۀ ملی، بی­جا: بی­نا.
  33. فهرست کتاب‌های چاپی فارسی از آغاز تا آخر سال 1345 (1352). زیر نظر احسان یارشاطر، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 2 جلد.
  34. قادری، حاتم (1387). اندیشۀ سیاسی در اسلام و ایران، چ نهم، تهران: سمت.
  35. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (مصوب سال 1358 با اصلاحات 1368) (1380)، چ ششم، تهران: ریاست جمهوی.
  36. قلمداران، حیدرعلی (بی‌تا). حکومت در اسلام، بی­جا: کتابفروشی اسلامی.
  37. کتابشناسی موضوعی ایران سال­های43-48 (1352). زیر نظر احسان یارشاطر، به کوشش حسین بنی­آدم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  38. کدیور، محسن (1376). نظریه­های دولت در فقه شیعه، تهران: نشر نی.
  39. گرامی، محمدعلی (بی‌تا). نگاهی به سیستم سیاسی اسلام، تهران: کانون نشر پژوهش­های اسلامی.
  40. مرادی، علی‌اصغر؛ اباصلت فروتن (1389). واژه­نامۀ فقه سیاسی، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار(ع).
  41. مشکینی، علی (1357). حکومت جمهوری اسلامی، تهران: یاسر.
  42. مظفریان، منوچهر (1354). رهبری و مدیریت در اسلام، تهران: مطبوعاتی هدف.
  43. مفتی­زاده، احمد (بی‌تا). بحثی کوتاه دربارۀ حکومت اسلامی، بی­جا: بی­نا.
  44. مکارم شیرازی، ناصر (بی‌تا). بررسی فشرده­ای پیرامون طرح حکومت اسلامی، قم: مطبوعاتی هدف.
  45. مودودی، ابوالاعلی (بی‌تا). برنامۀ انقلاب اسلامی، ترجمۀ غلامرضا سعیدی، قم: شفق.
  46. موسوی زنجانی، سید ابوالفضل (1350). نظام اجتماعی اسلام بضمیمۀ بردگی، آزادی در اسلام، بلای ربا، قم: دارالتبلیغ اسلامی.
  47. -------------------- (1342). «نظام اجتماعی اسلامی»، سالنامۀ مکتب تشیع، ش 5.
  48. نایینی، شیخ محمدحسین (1378). تنبیه الامه و تنزیه الامه، با توضیحات و مقدمۀ محمود طالقانی، چ نهم، تهران: سهامی انتشار.
  49. -------- (1385). تنبیه الامه و تنزیه الامه، با مقدمه و تصحیح و شرح روح­الله حسینیان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  50. نوروز مرادی، کورش (1382). راهنمای مطبوعات اسلامی، قم: دلیل ما.
  51. نوری، یحیی (1357). اسلام و عقاید و آراء بشری یا جاهلیت و اسلام، چ هشتم، تهران: مجمع معارف اسلامی.

-            ------- (بی‌تا). حکومت اسلامی و تحلیلی از نهضت حاضر، بی­جا: مجتمع معارف اسلامی.

-            ------- (1344). سیستم حکومت اسلامی، بی­جا: فراهانی.

-            نوری علاء، اسماعیل (1357). جامعه­شناسی سیاسی تشیع اثنی‌عشری، چ اول، تهران: ققنوس.

-            وشنوی، قوام‌الدین (بی‌تا). وظیفۀ مردم در زمان غیبت، قم: مؤسسۀ احیاء و نشر میراث اسلامی.

فصلنامه سیاست
دوره 48، شماره 1
خرداد 1397
صفحه 221-235

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 25 آبان 1394
  • تاریخ بازنگری: 26 مهر 1394
  • تاریخ پذیرش: 12 مهر 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار