همکاری های نوین منطقه‌ای اسیای مرکزی و چشم‌انداز آیندۀ آن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل، دانشکدۀ علوم اقتصادی و سیاسی دانشگاه شهید بهشتی

2 دانش آموختۀ کارشناسی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه شهید بهشتی

چکیده

پس از فروپاشی اتحاد شوروی در دهۀ 1990 و رکود اقتصادی چشمگیر حاصل از آن در منطقۀ آسیای مرکزی، در دهۀ نخست سال 2000، منطقه روند رشد سریع اقتصادی و ادغام داخلی و خارجی را تجربه کرد. ادغام در آسیای مرکزی، اتصال بین قزاقستان، قرقیزستان افغانستان و رشد سریع در روابط اقتصادی با برخی از همسایگان بزرگ، به‌ویژه چین و روسیه بود. این فرایندِ ادغام آسیای مرکزی بخشی از روند بزرگ‌تر ادغام فضای اقتصادی اوراسیا بوده است. در این معنا، یکپارچگی اقتصادی آسیای مرکزی یک واقعیت است؛ اما در این فرایند این شکاف‌‌های جدی وجود دارد: رویۀ عملی بستۀ برخی از کشورهای منطقه به تجارت درون‌منطقه‌ای به‌ویژه توسط ترکمنستان و ازبکستان، بسته‌شدن مرزها، همکاری‌نداشتن در زمینه‌‌های انرژی و آب، حکومت‌ها و سازمان‌های منطقه‌ای ضعیف. همکاری‌‌های منطقه‌ای مؤثر در میان کشورهای آسیای مرکزی، رؤیایی دور باقی مانده است؛ ولی چهار تحول اخیر به‌شدت از روند همکاری‌‌های منطقه‌ای در آسیای مرکزی حکایت دارد: 1. نیت آشکار چین برای استفاده از سازمان همکاری شانگهای ‌به‌عنوان ابزاری مؤثر برای حمایت از همکاری‌‌های اقتصادی منطقه‌ای؛ 2. روند جامعۀ اقتصادی اوراسیا به رهبری روسیه و پیشرفت آن در ایجاد یک اتحاد گمرکی؛ 3. تلاش اروپا و آمریکا برای حمایت از روند ادغام منطقه‌ای افغانستان؛ 4. تلاش‌‌های مداوم، با حمایت چین برای تقویت برنامۀ همکاری اقتصادی منطقه‌ای آسیای مرکزی.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

NEW REGIONAL COOPERATION IN CENTRAL ASIA AND ITS FUTURE PROSPECTS

نویسندگان [English]

  • Hossein Pourahmadi Meibodi 1
  • Aref Bahrami 2
1 Professor; Political Sciences and International Relations, Economics and Political Sciences Faculty, Shahid Beheshti University of Tehran
2 M.A. in International Relations, Shahid Beheshti University of Tehran
چکیده [English]

After the collapse of the Soviet Union and its impressive economic downturn in the region of Central Asia in the 1990s, in the first decade of 2000, the region experienced rapid economic growth and internal and external integration. Integration in Central Asia, the connection between Kazakhstan, Kyrgyzstan, Afghanistan and the rapid growth in economic relations with some great neighbors, especially China and Russia. This process of integration of Central Asia is part of a larger process of integration of the Eurasian Economic Space. In this sense, economic integration in Central Asia is a reality. But serious gaps exists in this process, including practical procedures, limited number of countries in the region, intra-regional trade, especially by Turkmenistan and Uzbekistan, closure of borders, lack of cooperation in the fields of energy and water, weak governments and regional organizations.
But three most recent evolution of the process of regional cooperation in Central Asia suggests: 1: China's apparent intention to use the Shanghai Cooperation Organization and CAREC program as an effective tool to support regional economic cooperation; 2: the Eurasian Economic Community, led by Russia and its progress in the creation of a customs union; 3: Europe and the United States to support the efforts of the Central Asia Regional Integration Special Program for the Economies of Central Asia through both centralized and regional initiatives in Afghanistan. In this paper, the economic and social indicators of Central Asian republics from 2005 to 2015 are examined that at the same time new working processes that control the growth of this index in the Republic have also that herald a promising future for the region.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New regional cooperation in Central Asia
  • Central Asia Regional Economic Cooperation Program
  • Eurasian Economic Community
  • Shanghai Cooperation Organization
  • Special Program for the Economic of Central Asia
  • Regional focused programs in Afghanistan
الف) فارسی
1. حافظ نیا، محمد (1390)، اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، تهران: نشر پاپلی.
2. دهقانی فیروزآبادی، سیدجلال (1389)، نظریه‌‌های مختلف در روابط بین‌الملل، تهران: دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامۀ طباطبایی.
3. شوری، محمود (1383)، ساختارها و ترتیبات امنیتی در جمهوری‌‌‌های شوروی سابق، در کتاب کشورهای مستقل مشترک‌ المنافع1، تهران: مؤسسۀ بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
4. قاسمی، فرهاد (1390)، نظریه‌‌های روابط بین‌الملل و مطالعات منطقه‌ای، تهران: نشر میزان.
5. کامینگز، سالی آن (1394)، نگاهی نو به آسیای میانه، ترجمۀ جاسب نیکفر، تهران: نشر مخاطب.
6. گیلپین، رابرت (1392)، اقتصاد سیاسی جهانی، درک نظم اقتصاد بین‌الملل، ترجمۀ مهدی میر محمدی و محمود یزدان فام و علیرضا خسروی و محمد جمشیدی، تهران: مؤسسۀ تحقیقاتی تدبیر اقتصاد.
7. هتنه، بیوردن (1394)، فراسوی منطقه‌گرایی جدید، در انتونی پین ، مباحث اصلی در اقتصاد سیاسی جدید، ترجمۀ حسین پوراحمدی و روح الله طالبی ارانی، تهران: نشرمخاطب.
8. هتنه، بیوردن و اندراش اینوتای و اوسوالدو سونکل (1391)، مجموعۀ کتاب‌های منطقه‌گرایی نو 1، ترجمۀ علیرضا طیب، تهران: نشر وزارت امورخارجه.
9. یزدانی، عنایت‌‌ الله و همتی گل سفیدی، حجت‌الله (1387)، «همکاری‌ها و اتحاد‌ها در منطقۀ آسیای مرکزی: نگاه حکومت‌‌‌های منطقه»، فصلنامۀ آسیای مرکزی و قفقاز، دورۀ 14، شمارۀ 61 ، صص : 63 – 39.
 
ب) خارجی
10.  Buyukakinci , Erhan (2012), "Patterns of Integration In Central Asia" , Department of International Relations, Galatasaray University, Istanbul, p.p  1 – 12, Availble at: http://sam.gov.tr
11.  Chung, Chien-Peng (2012), "Phases In The Development of The Shanghai Cooperation Organization", In Beeson , Mark and Stubbs , Richard, Routledge Handbook of Asian Regionalism, First published by Routledge.
12. Libman, A.( 2012), Studies of Regional Integration in the CIS and in Central Asia: A Literature Survey Saint Petersburg, Eurasian Development Bank.
13.  Linn , Johannes (2012), "Central Asian Regional Integration and Cooperation: Reality or Mirage?" , EDB Eurasian Integration Year book.
14.  Linn, J. F., and Pidufala, O. (2008), The Experience with Regional Economic Cooperates, on Organizations: Lessons for Central Asia, Wolfensohn Center for development.
15.  Ruthenberg. A., and Goniev. B (eds)(2006), Increasing Gains from Trade through Regional Cooperation in Trade Policy, Transport, and Customs Transit, Philippines: ADB Spechler, M.C., 2001 Regional Non-Cooperation in Central Asia: A Pathology. Brussels: NATO
16.  Saidazimova, G (2000), Integration in Central Asia: Realities, Challenges, Opportunities, Tashkent CA&CC Press.
17.  Simon W. TAI , Jung Wan LEE (2009) ,"Strategies of Regional Economic Integration and WTO Accession in Central Asia", Eurasian Journal of Business and Economics , 2 (3),p.p 1 – 14
18.  Starr S.F , Kuchins A.C. (2010), "The Key to Success in Afghanistan: A Modern Silk Road Strategy", Silk Road Paper, Washington, D.C.: Central Asia – Caucasus Center.
19.  Tatikov Ruslan (2014), Regional Economic Integration of Central Asia : Problems and Prospects for The Kyrgyz Republic, Graduate School of Global Studies Doshisha University.
 
ج) سایت
20. تقوایی‌نیا، احسان (1391)، «خروج ازبکستان از سازمان امنیت جمعی؛ دلایل و پیامدها»، سایت ایراس.
21. عطری، فاطمه (1385)، «سازمان پیمان امنیت دسته جمعی»، سایت ایراس.
22. کوزه‌گر کالجی، ولی (1391) ، تأملی بر چالش‌‌های سازمان امنیت دسته جمعی، سایت مرکز بین‌المللی مطالعات صلح.
23.   Tynan Deirdre (2011) , “Afghanistan: NDN Finding Reverse Gear”, Eurasianet.org