گونه‌های فرهنگ سیاسی در ایران معاصر و دلالت‌های آسیب‌شناختی آن برای ثبات سیاسی و جامعۀ مدنی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه پیام نور

چکیده

گونه‌شناسی فرهنگ سیاسی در ایران معاصر و بررسی آسیب‌شناختی آن از منظر مؤلفه‌های دوگانۀ توسعۀ سیاسی مسئلۀ اصلی مقالۀ حاضر است. استدلال نظری مقاله این است که چنانچه فرهنگ سیاسی یک جامعه و مؤلفه‌های اصلی آن تضمین‌کنندۀ ثبات سیاسی و تقویت‌کننده جامعۀ مدنی ـ به‌مثابۀ مؤلفه‌های اساسی توسعۀ سیاسی ـ نباشند، پیامدهای آسیب‌شناختی خواهند داشت. از نظر روش‌شناختی، مطالعۀ حاضر به شیوۀ اسنادی و با کاربرد روش‌های تفسیری و تحلیلی به اجرا در آمده است. فرهنگ سیاسی شبه‌طایفه‌ای و فرقه‌گرایانه، فرهنگ سیاسی چندپارۀ قومی، فرهنگ سیاسی توده‌ای، فرهنگ سیاسی دین‌محور و فرهنگ سیاسی هویت‌محور جوانان و زنان گونه‌های خاص و برجستۀ فرهنگ سیاسی در جامعۀ معاصر ایران هستند. ارزیابی تحلیلی و تفسیری گونه‌های فرهنگ سیاسی در ایران معاصر بیانگر این است که این گونه‌ها همگرایی زیادی با توسعۀ سیاسی ندارند و در مواردی ثبات سیاسی را تهدید و جامعۀ مدنی را تضعیف می‌کنند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE TYPOLOGY OF POLITICAL CULTURE AND ITS PATHOLOGICAL IMPLICATIONS FOR POLITICAL STABILITY AND CIVIL SOCIETY IN CONTEMPORARY IRAN

نویسنده [English]

  • Hamed Shiri
Assistant Professor; Department of Social Sciences, Payame Noor University, Iran
چکیده [English]

The purpose of this paper aim is to recognize types of political culture and pathological relations between these types and political development in contemporary Iran. The theoretical framework is based on this presumption that if political culture types do not strengthen political stability and also do not reinforcement civil society – as essential components of political development – they will have pathological consequences. The study method is documentary, and uses interpretation and analytical techniques. Tribal, ethnically fragmented, mass and populist, Islamic, and identity-based political culture of youth and women are specific types of political culture in contemporary Iranian society. The results also suggest that the political culture types not only have a convergence with political development but in some cases threaten political stability and undermine civil society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Civil Society
  • Political Culture
  • Political Development
  • Political Stability
  1. الف) فارسی

    1. آزاد ارمکی، تقی (1389). جامعه‌شناسی ایران: جامعه‌شناسی مناسبات بین‌نسلی، تهران: علم گسترش فرهنگ.
    2. آزاد ارمکی، تقی؛ غفاری، غلامرضا (1382). جامعه‌شناسی نسلی، تهران: پژوهشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی.
    3. اباذری، یوسف (1379). «فروپاشی اجتماعی»، نشریۀ آفتاب یزد، ش 19، ص 35 ـ 24.
    4. احمدی، حمید (1378). قومیت و قوم‌گرایی در ایران، از افسانه تا واقعیت، تهران: نشر نی.
    5. آلموند، ج.؛ پاول، ب (1375). «جامعه‌پذیری سیاسی و فرهنگ سیاسی»، ترجمۀ علیرضا طیب، اطلاعات سیاسی اقتصادی، ش، 114-113، ص 31-22، بهمن و اسفند 1375.
    6. امیراحمدی، هوشنگ (1381). ایران پس از انقلاب، ترجمۀ علی مرشیدی‌زاده، تهران: نشر باز.
    7. بشیریه، حسین (1381). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناختی سیاسی ایران، دورۀ جمهوری اسلامی، تهران: نگاه معاصر.
    8. ---------- (1384). جامعه‌شناسی سیاسی، تهران: نشر نی.
    9. ---------- (1380). موانع توسعۀ سیاسی در ایران، تهران: گام نو.
    10. پای، لوسین (1370). «فرهنگ سیاسی و توسعۀ سیاسی»، ترجمۀ مجید محمدی، فصلنامۀ نامۀ فرهنگ، سال دوم، ش 1و2.
    11. جلایی‌پور، حمیدرضا (1381). جامعه‌شناسی جنبش‌های اجتماعی، تهران: نشر طرح نو
    12. چیلکوت، رونالد (1377). نظریه‌های سیاست مقایسه‌ای، وحید بزرگی و علیرضا طیب، تهران: مؤسسۀ خدمات فرهنگی رسا
    13. دراج، منوچهر (1379). مردم‌گرایی و شیوۀ صنفی در فرهنگ سیاسی ایران پس از انقلاب در کتاب فرهنگ سیاسی ایران در جمهوری اسلامی ایران، سمیج فارسون و مهرداد مشایخی، ترجمۀ معصومه خالقی، تهران: مرکز بازشناسی اسلام و ایران (باز).
    14. رفیع‌پور، فرامرز (1379). توسعه و تضاد، تهران: شرکت سهامی انتشار.
    15. سریع‌القلم، محمود (1376). عقل و توسعه‌یافتگی (مبانی ثابت پارادایم توسعه)، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
    16. سلطانی، علی‌اصغر (1384). قدرت، گفتمان و زبان، تهران: نشر نی.
    17. شریف، محمدرضا (1381). انقلاب آرام، تهران: روزنه.
    18. فارسون، سمیح و مشایخی، مهرداد (1379). فرهنگ سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، ترجمۀ معصومه خلقی، تهران: مرکز بازشناسی اسلامی.
    19. فروند، ژولین (1368). جامعه‌شناسی ماکس وبر، ترجمۀ عبدالحسین نیک‌گهر، تهران: رایزن.
    20. قوام، عبدالعلی (1376). سیاست‌های مقایسه‌ای، تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).
    21. کدی، نیکی (1383). نتایج انقلاب ایران، ترجمۀ مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
    22. کوزر، لوئیس (1383). زندگی و اندیشۀ بزرگان جامعه‌شناسی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: علمی.
    23. کوش، دنی (1381). مفهوم فرهنگ در علوم اجتماعی، ترجمۀ فریدون وحیدا، تهران: سروش.
    24. محمدی، مجید (1378). جامعۀ مدنی ایرانی، تهران: مرکز.
    25. هانتینگتون، ساموئل (1370). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
    26. هنیس، جف (1381). دین، جهانی شدن و فرهنگ سیاسی در جهان سوم، ترجمۀ داوود کیانی تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    27. واعظی، احمد (1381). جامعۀ مدنی، تهران: پژوهشکدۀ اندیشه و فرهنگ اسلامی.

     

     

    ب) خارجی

    28. Almond, G. & Verba, S. (1963). The Civic Culture, Political Attitude and Democracy in Five Nation, Princeton University Press.

    29. Diamond, L (1994). Political Culture and Democracy, London: Lynne

    30. Faulk, K. (1999). Political Sociology (A Critical Introduction), Edinburgh University Press.

    31. Gastil, R. D. (1978). Middle class impediments to Modernization, public opinion & uartery Vol., 22, p 325.

    32. Zonis, M, (1961). The Political Elite of Iran, Princeton: Princeton university press.