تحلیل جماعات تکفیری نوظهور براساس تئوری کاریزماتیک ماکس وبر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی

چکیده

شکل‌گیری و رشد جماعات تکفیری نوظهور، از مهم‌ترین تحولات اخیر کشورهای غرب آسیاست. در این میان از داعش به‌عنوان مهم‌ترین جماعت تکفیری نوظهور در جریان نوسلفی جهادی نام برده می‌شود. فهم ماهیت، ساختار و عملکرد داعش، نیازمند به‌کارگیری چارچوبی تئوریک و متناسب است. از جمله تئوری‌های رایج در تحولات اجتماعی، تئوری کاریزماتیک وبر است که به‌نظر می‌رسد میزانی از قدرت تحلیلِ شکل‌گیری و عملکرد جماعات تکفیری از جمله داعش را واجد است. بر این مبنا در این مقاله با روش توصیفی- تحلیلی تلاش شده است که با استفاده از این تئوری، ماهیت، چگونگی شکل‌گیری، ساختار و عملکرد داعش بررسی و تحلیل شود. سؤال تحقیق این است که «آیا می‌توان جماعت تکفیری داعش را مصداقی از تئوری کاریزماتیک وبر برشمرد؟» در این زمینه با بررسی اندیشه و آثار وبر، دو مدل از چگونگی «ساختار» و «شکل‌گیری و ماهیت جنبش کاریزماتیک وبری استخراج و با بررسی زمینه‌های شکل‌گیری و ماهیت، ساختار و عملکرد داعش با تطبیق مؤلفه‌های دو مدل تحلیلی به جهت سنجش فرضیه مذکور آورده شده است. در انتها هم با ترسیم مدل مفهومی که حاکی از چگونگی تطبیق تئوری و مصداق با نکات ترمیمی بیان‌شده است می‌توان اذعان کرد که داعش مصداقی متناسب با کاریزماتیک وبر در بسیاری از مؤلفه‌هاست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

ANALYSIS OF EMERGING TAKFIRI COMMUNITIES BASED ON WEBER'S CHARISMATIC THEORY

نویسنده [English]

  • Nayyere Ghavi
Assistant Professor; Research Institute for Islamic Sciences and Culture
چکیده [English]

Rise, growth and development of abrasive streams such as ISIS are of the mist important events of the West Asia. Understanding this phenomenon as a new form of Salafigari modern activities requires an appropriate theoretical framework. By examining charismatic theory of Weber, this research investigates formation and function of ISIS and in response to the question "what is Weber charismatic theory approach for ISIS?" It says that "considering the match of derived models of governance structure and conceptual model of charismatic in Weber thoughts for nature of ISIS, we can view it as contemporary charismatic movements. This research was performed by descriptive-analytic method.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Takfiri communities
  • Max Weber
  • Charismatic
  • ISIS
- کتاب‌ها و مقالات
1. ابراهیمی، حسین (1394). «داعش، توحید و جهاد به سبک بغدادی» پرسمان، ش 152-153.
2. آرون، ریمون (1382). مراحل اساسی سیر اندیشه در جامعه‌شناسی، ترجمۀ پرهام، باقر، تهران: علمی و فرهنگی.
3. اشرف نظری، علی؛ و السمیری، عبدالعظیم (1393). «بازخوانی هویت دولت اسلامی در عراق و شام (داعش)» فصلنامه علوم سیاسی، ش 68.
4. باقری دولت‌آبادی، علی؛ و نوروزی‌نژاد، جعفر (1394). «کاستی‌های نرم‌افزاری امنیت در عراق و قدرت‌یابی گروه تروریستی داعش»، فصلنامۀ مطالعات سیاسی جهان اسلام، ش 16.
5. باقیان زارچی، مرتضی؛ دارابی‌منش، مریم؛ و امیری، روح‌الله (1392). «زمینه‌های استراتژیک حملات تروریستی در عراق پس از سقوط صدام»، فصلنامۀ تحقیقات سیاسی بین‌المللی، ش 14.
6. بهروزی لک، غلامرضا؛ و هاشمی‌نسب؛ سید سعید (1394). «چگونگی رشد داعش در سوریه و عراق و راهبردهای مواجهه با آن»، پژوهش‌های منطقه‌ای، ش 9.
7. ترنر، برایان (1379). ماکس وبر و اسلام. ترجمۀ سعید وصالی، تهران: مرکز.
8.. حاتمی، محمدرضا (1394). «شکل‌گیری داعش در کانون پویش جهانی شدن»، پژوهشنامۀ روابط بین‌الملل و علوم سیاسی. ش 30.
9. رنجبر شیرازی، مصطفی؛ و نجاتی آرانی، حمزه؛ و فاطمی صدر، امیر (1393). جریان‌شناسی داعش، چیستی، شاخص‌ها و راهکارهای مواجهه، تهران: سخنوران.
10. ساوه درودی، مصطفی (1393). «گروهک تروریستی داعش؛ برآیند تنازعات و ناامنی‌های منطقه‌ای»، فصلنامۀ امنیت‌پژوهی، ش 45.
11. سردارنیا، خلیل اله (1391). «عراق، استمرار خشونت و رویای دموکراسی»، فصلنامۀ راهبرد، ش 63.
12. سعادتی، قادر (1393). «نگاه داعش به مهدویت»، سراج منیر، ش 16.
13. شیخاوندی، داور (1387). جامعه‌‌شناسی ماکس وبر، گناباد: مرندیز.
14. صابری فرد، علیرضا؛ و جعفری، سید اصغر (1394). «تحلیل سناریوی تأثیرات آیندۀ فعالیت جریان‌های تکفیری مدرن بر محیط امنیتی جمهوری اسلامی ایران و مقابله‌ای آن» فصلنامۀ پژوهش‌های حفاظتی-امنیتی دانشگاه جامع امام حسین (عم) ش 13.
15. عباسی، محمود (1393). «سنخ‌شناسی داعش»، فصلنامۀ مطالعات راهبردی جهان اسلام، ش 2.
16. فولادیان، مجید (1393). جامعه‌شناسی کاریزمای ملی (مطالعۀ تطبیقی- تاریخی انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامی)، دانشگاه تهران.
17. فیروزآبادی، سید حسن و همکاران (1393). تکفیری‌های داعش را بشناسیم، تهران: دانشگاه عالی دفاع ملی.
18. قوی، نیره (1389). تشکیلات عنکبوتی. تهران: ساحل.
19. کریمی مله، علی؛ و گرشاسبی؛ رضا (1394). «بررسی چرایی پیوستن جنگجویان خارجی به داعش»، فصلنامۀ پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، ش 1.
20. گولد، جولیوس؛ و کولب، ویلیام ل. (1376)فرهنگ علوم اجتماعی، تهران: مازیار.
21. نجات، سید علی (1394). کالبدشکافی داعش، ماهیت، ساختار تشکیلاتی، راهبردها و پیامدها. تهران: مؤسسۀ مطالعات و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
22. نورانی، سید مهدی (1393) داعش از کاشت تا برداشت. قم: مجد اسلام.
23. وبر، ماکس؛ و فروند، ژولین (1379). عقلانیت و آزادی. ترجمۀ یدالله موقن و احمد تدین، تهران: انتشارات هرمس.
24. وبر، ماکس (1374). اقتصاد و جامعه. ترجمۀ عباس منوچهری و دیگران، تهران: مولی.
- سایت‌ها
25. دابقی منتظر (1438). داعش یا دولت اسلامی. www.tohidbooks.wordpress.com
26. دانشنامۀ حوزوی، ویکی فقه 1397 http://wikifeqh.ir
27. شیبه، ابومالک (1396). وجوب بیعت دادن به خلیفۀ مسلمانان ابوبکر الحسینی القریشی البغدادی. ترجمۀ اوربان موحد.
28. الکردی. نشر کتابخانۀ منهاج التوحید. www.menhajtoheed.word press.com
29. صادق، عبدالله (بی‌تا). دموکراسی کفری آشکار، ترجمۀ انجمن اطعمهم من جوع و آمنهم من خوف بیساران، نشر مکتبه الموحدین. www.tohidbooks.wordpress.com
30. «فرماندهان ارشد داعش چه کسانی هستند» (1395). مشرق نیوز. http://www.mashreghnews.ir
31. الکردی، ابوعبیده (بی‌تا) تحقیقات علمی پیرامون دولت نبوی. مکتبه الموحدین. www.tohidbooks. wordpress. com
32. الکردی، عبدالرحمن (1395). آمریکا را بشناس. ترجمه اوربان موحد الکردی. کتابخانۀ منهاج التوحید. www.menhajtoheed.word press.com
33. المهاجر، ابوالحسن (1399) ترجمه فارسی سخنرانی سخنگوی رسمی دولت اسلامی با عنوان «و لما رأی المؤمنین الاحزاب» ترجمه: هیئت شرعی، مکتبه الموحدین. www.tohidbooks.wordpress.com.
34. مجلۀ دابق (1437) ش 12. www.tohidbooks.wordpress.com
35. مجلۀ رومیه (1438) ش 3. www.tohidbooks.wordpress.com
36. مجلۀ نهاوند (1396) ش 1. www.tohidbooks.wordpress.com
37. مکانتس، ویلیام (1395) «زندگی پر رمز و راز داعش»   http://ravipress.ir