آثار سیاسی فناوری هسته‌ای بر قدرت ملی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی، پردیس علوم و تحقیقات خوزستان، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران

چکیده

قدرت ملی، قابلیت یک کشور برای استفادة بهینه از سر‌چشمه‌های قدرت خویش برای اعمال اراده و تحصیل منافع ملی است. افزایش قدرت رقابت و حوزۀ نفوذ هر کشور در عرصة جهانی حاصل ارتقای مؤلفه‌های قدرت ملی است. مشاهده می‌شود رویکرد هوشمندانه به سرچشمه‌های قدرت از جمله فناوری هسته‌ای به تولید قدرت ملی، وزن ژئوپلیتیکی، گسترش حوزۀ نفوذ و ارتقای جایگاه جهانی ایران بینجامد و سبب جهشی در حل چالش‌های ژئوپلیتیکی و سیاسی ایران شود. رده‌بندی قدرت ملی دولت‌های مختلف یک کشور، شناخت آنها را تسهیل و تعاملات ملی را شفاف‌تر می‌سازد و مردم را در راه تحقق اهداف ملی و صیانت از منافع ملی یاری خواهد رساند. پژوهش حاضر با نگرشی تحلیلی-تبیینی و استفاده از روش‌های محاسبۀ قدرت ملی و تصمیم‌گیری چندشاخصة جبرانی در پی پاسخگویی به این پرسش است که آیا دستیابی به فناوری هسته‌ای در ادوار مورد پژوهش به بهبود مؤلفۀ سیاسی قدرت ملی ایران منجر شده است؟نتایج مؤید این رهیافت مدبرانه است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THE POLITICAL EFFECTS OF NUCLEAR TECHNOLOGY TO THE ISLAMIC REPUBLIC OF IRAN NATIONAL POWER

نویسندگان [English]

  • Hosein Karimifard 1
  • Alireza Bineshfar 2
1 Associate Professor; Department of Political Sciences, Ahvaz Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
2 MA; Department of Political Sciences, Khuzestan Science and Research Branch, Islamic Azad University, Ahvaz, Iran
چکیده [English]

National power is the capability of a country to use its own resources in an optimized way with the aim of exerting its will and national interests. An increase in power of competition and the sphere of influence of any country in the world is the result of upgrading the national power components. It seems intelligent approach to the sources of power like nuclear technology causes a production of national power, geopolitical weight and an improvement in sphere of influence and global standing of Iran. It also causes a jump in solving political and geopolitical challenges of Iran. Ranking the national power of different governments of a country facilitates their cognition, clears national interactions and helps people with making national goals true and also protecting national interest. This research has an analytical and explanatory attitude and uses a method of measuring national power and also uses a multi-criteria decision-making compensatory to answer the question of whether acquiring nuclear technology in the studied intervals had led to an improvement in political component of national power or not? The results confirm this thoughtful approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Entropy
  • Geopolitical Weight
  • Multi-Criteria Decision-Making Compensatory
  • Nuclear Energy
  • Security
الف) فارسی
1. آبنیکی حسین (1394). ارزش فناوری هسته‌ای در افق پیشرفت ایران، تحلیل ابعاد فنی، بخش نخست، تهران: اندیشکدۀ راهبردی تبیین.
2. آدمی، علی؛ کشاورز مقدم، الهام (1393). «قابلیت بازدارندگی هسته‌ای ایران از چشم‌انداز نوواقع‌گرایی»، فصلنامۀ علمی پژوهشی سیاست جهانی، سال سوم، ش 1، ص 237-207.
3. احمدی‌پور، زهرا؛ میرشکاران، یحیی؛ ویسی، هادی (1392). «نقش انرژی هسته‌ای در تغیر وزن ژئوپلیتیکی ایران (با تأکید بر منطقۀ خلیج‌فارس)»، مدرس علوم انسانی- برنامه‌ریزی و آمایش فضا، دورۀ 17، ش 1، ص 19-1.
4. اسدی، بیژن (بهار 1386). «تأثیر توان هسته‌ای ایران بر توازن قدرت، روابط و امنیت منطقه‌ای»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، تهران: دانشگاه شهید بهشتی، ش 6، ص 33-1.
5. اسلامی اندارگلی، مجید؛ صادقی سقدل، حسین (پاییز 1392). «ارزیابی هزینه امنیت حامل‌های مختلف انرژی مصرفی در تولید برق از نیروگاه‌های حرارتی کشور»، فصلنامة علمی-پژوهشی راهبرد اقتصادی، سال دوم، ش 6، ص 172-143.
6. پیشگاهی‌فرد زهرا؛ حسینی، سید موسی؛ فراهانی مرتضی (1393). «رتبه‌بندی قدرت ملی کشورهای خاورمیانه با استفاده از تصمیم‌گیری چندشاخصۀ جبرانی»، پژوهشنامۀ جغرافیای انتظامی، سال دوم، ش 5، ص 44-1.
7. پیشگاهی‌فرد، زهرا؛قالیباف، محمد باقر؛ پور طاهری، مهدی؛ صادقی، علی؛ ( زمستان 1390 )، ((جایگاه قدرت نرم در قدرت ملی با تاکید بر جمهوری اسلامی ایران))، فصلنامة راهبرد، سال 20، ش 61، ص 211-191.
8.. پورطاهری، مهدی ( 1389 ). کاربردهای مدل‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه در جغرافیا، تهران، انتشارات سمت، چاپ اول
9. تقوی، لعبت؛ طیبی، سبحان (1391). «چالش‌های جهانی حقوق بین‌المللی محیط زیست: تغییرات آب‌وهوایی، تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌الملل»، فصلنامۀ علمی ترویجی مطالعات بین‌المللی پلیس، ص 136- 118.
10. ثقفی عامری، ناصر؛ برگردان: احدی، افسانه (1387). «انرژی هسته‌ای و خلع سلاح هسته‌ای در صفحة شطرنج ژئواستراتژیک»، راهبرد، ش 47، ص 427-409.
11. حافظ‌نیا، محمدرضا؛ زرقانی، سید هادی؛ احمدی‌پور، زهرا؛ رکن‌الدین افتخاری، عبدالرضا (1385). «طراحی مدل سنجش قدرت ملی کشورها»، فصلنامۀ ژئوپلیتیک، سال 2، شماره 2، ص 73-46.
12. حافظ‌نیا، محمدرضا (1385). اصول و مفاهیم ژئوپلیتیک، مشهد: موسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی. ص 301.
13. حافظ نیا، محمدرضا، احمدی پور زهرا و بدیعی مرجان (1381). تحلیل مبانی جغرافیایی قدرت ملی جمهوری اسلام ایران، نشریه تحقیقات کاربردی، دوره 1، شماره 1، صص 67-47.
14. دبیرخانۀ شورای عالی انقلاب فرهنگی (1389). سند نقشۀ جامع علمی کشور، ص21-19.
15. روشندل، جلیل (1374). امنیت ملی و نظام بین‌المللی، تهران: سمت.
16. عبدلی، محمدعلی؛ دریا بیگی زند، علی (1385). «ارزیابی تولید الکتریسیتۀ هسته‌ای در ایران از نظر زیست‌محیطی»، پژوهش‌های جغرافیایی، ش 57، ص 153-139.
17. غریب‌آبادی، کاظم (پاییز 1387)، برنامۀ هسته‌ای ایران: واقعیت‌های هسته‌ای، مؤسسۀ چاپ و انتشارات وزارت امور خارجه.
18. قاضی نوری، سپهر؛ طباطبائیان، حبیب‌الله (1384). تحلیل حساسیت مسائل تصمیم‌گیری چندشاخصه نسبت به تکنیک مورد استفاده، دفتر همکاری‌های فناوری ریاست جمهور.
19. قوام، عبدالعلی (1386). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران: سمت.
20. لطفی، حیدر؛ نامی، م حسن؛ حسن‌پور، جعفر؛ بحیرایی، حمید (پاییز 1390). «امنیت زیست‌محیطی و سیاستگذاری امنیت ملی»، فصلنامۀ علمی - پژوهشی نگرش‌های نو در جغرافیای انسانی، سال سوم، ش 4.صص144-121.
21. مطلبی، مسعود (1386). «انقلاب اسلامی و چالش هسته‌ای»، مجلۀ زمانه، ش55، صص78-72.
22. نودل، توحید (مهر 1393) تجارت کربن: مفاهیم و اصول و تجارب سایر کشورها، سازمان محیط زیست، دفتر طرح ملی تغییر آب‌وهوا، شرکت انرژی‌های تجدیدپذیر.
23. وحیدی، عبدالرضا (1389). «فرا تکنولوژی و تحول مفهوم قدرت در روابط بین‌الملل»، در تحول مفاهیم در روابط بین‌الملل، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
24. وزارت نیرو. معاونت امور برق و انرژی دفتر برنامه‌ریزی کلان برق و انرژی (1395). ترازنامۀ انرژی سال 1393.
25. ولی‌زاده، اکبر؛ هوشی سادات، سید محمد (1392). «ژئوپلیتیک انرژی بریکس و جایگاه ایران»، فصلنامۀ سیاست، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی،  دورۀ 43، ش 2، ص 3.
 
ب) خارجی
26. Jablonsky David (1997). National Power Parameters, (Taken From Internet)
27. Talor Peter J (1994). “Political Geography”, England: Longman Scientific and Technical.