تحلیل مفهوم خیر عمومی و برساخت آن در اندیشۀ سیاسی یورگن هابرماس

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموختۀ دکتری علوم سیاسی، گروه علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق، الهیات و علوم سیاسی، واحد علوم تحقیقات دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

2 استاد گروه علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع) – تهران ، ایران

چکیده

خیر عمومی به‌عنوان یکی از مفاهیم اساسی در اندیشۀ سیاسی تاکنون به‌صورت مستقل بررسی نشده است. درحالی‌که این مفهوم در کنار مفاهیمی چون منافع عمومی، مصالح عمومی، سیاست‌گذاری عمومی، کالاهای عمومی و منافع مشترک و خیر مشترک، اساس و بن‌مایۀ اغلب رویکردها و جدال‌های مکاتب گوناگون را شکل بخشیده است. در گفتمان متداول علوم سیاسی، خیر عمومی به امکانات مادی، فرهنگی یا نهادی گفته می‌شود که اعضای یک جامعه در آن اشتراک منافع دارند. خیر عمومی مفهوم مهمی در فلسفۀ سیاسی و اندیشۀ سیاسی است، زیرا نقش مهمی در تفکر فلسفی دربارۀ ابعاد عمومی و خصوصی زندگی اجتماعی دارد. در این مقاله ضمن بازشناسی و تحلیل مفهوم خیر عمومی و مفاهیم مرتبط با آن؛ دیدگاه‌های یورگن هابرماس در ارتباط با مقولۀ خیر عمومی بررسی شده است. هابرماس نقطۀ آغاز مفهوم خیر عمومی را در شکل‌گیری کنش ارتباطی می‌داند، به‌گونه‌ای که این کنش می‌بایست مبتنی بر سازوکار اخلاق گفت‌وگویی شکل بگیرد و اصل تفاهم و مفاهمه شاکلة اصلی آن باشد. در این صورت می‌توان در یک زیست‌جهان و نظام کنش ارتباطی، تصور شکل‌گیری کنش خیرخواهانه در شهروندان را داشت که به خیرعمومی در جامعۀ ایده‌آل منجر می‌شود. این مقاله می‌کوشد به شیوۀ توصیفی – تحلیلی و با استفاده از منابع معتبر کتابخانه‌ای مفهوم خیر عمومی را در اندیشۀ سیاسی یورگن هابرماس بررسی کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Concept of Public Good and the Political Thought of Jürgen Habermas

نویسندگان [English]

  • Hossein Rezaii 1
  • Jalal Dorakhshah 2
1 PhD in Political Science, Islamic Azad University
2 Professor, Faculty of Islamic Studies and Politics, Imam Sadiq University
چکیده [English]

Public good as one of the basic concepts in political thought has not been distinctly explored. Similar to key concepts such as public interest, public policy, public goods, shared interests and common good, this concept has been the basis of most of the debates of various schools  of thought. In the popular discourse of political science, public good refers to those material, cultural, or institutional possibilities in which members of a community share interests. Public good is an important concept in political philosophy and political thought, because it plays an important role in philosophical thinking about the public and private dimensions of social life. While recognizing and analyzing the concept of public good and related concepts, the authors examine Jürgen Habermas's views on the public good. Habermas considers the starting point of the concept of public good in the formation of communicative action in such a way that this action should be based on the mechanism of dialogue ethics and the principle of understanding and communication as its main form. Hence, in an ecosystem and communication system, one can expect the development of citizens’ benevolent and charitable actions, which lead to public good in an ideal society.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Public Good
  • Communication Action
  • Benevolent Action
  • Ecosystem
  • Jürgen Habermas
  • Political Thought
  1. الف) فارسی

    1. اباذری، یوسف (1377). خِرد جامعهشناسی، تهران: طرح نو.
    2. افتخاری، اصغر(1377). مصلحت شرعی و حاکمیت سیاسی (برگرفته از مبحث دوم از فصل دوم کتاب "الابعاد السیاسیة لمفهوم الحاکمیة " نوشتۀ هشام احمد عوض جعفر)، فصلنامۀ حکومت اسلامی، ش 9، ص 124-94.
    3. براتی، منصور (1395). هابرماس و حوزۀ عمومی، تهران: فراتاب، ش 5176. http://www.faratab.com/news/5176
    4. بشیریه، حسین (1387). تاریخ اندیشه‌های سیاسی در قرن بیستم؛ اندیشههای مارکسیستی، تهران: نی.
    5. -پیوزی، مایکل (1379). یورگن هابرماس، ترجمۀ احمد تدین، تهران: هرمس.
    6. دهخدا، علی‌اکبر (1377). لغت‌نامه، مؤسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران، چاپ دوم از دورۀ جدید.
    7. سلطانی، حسن (1392). بررسی نظریه‌های نفع عمومی و آثار آنها بر قوانین و نهادهای سیاسی در چارچوب حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد، سمنان: دانشگاه سمنان.
    8. عبدللهیان، حمید؛ شیخ انصاری، مهین (1395). مفهوم‌سازی و عملیاتی کردن کنش ارتباطی هابرماس در فیسبوک، تهران: مجلۀ جامعه‌پژوهی فرهنگی، دورۀ 7، ش 3، ص 126-97.
    9. عضدانلو، حمید (1386). آشنایی با مفاهیم اساسی جامعهشناسی، تهران: نشر نی.
    10. کرایب، یان (1386). نظریۀ اجتماعی مدرن از پارسونز تا هابرماس، ترجمۀ عباس مخبر، تهران: آگاه
    11. لسلی، هاو (1387). یورگن هابرماس، جمال محمدی، تهران: گام نو.
    12. مریدی، سیاوش؛ نورورزی، علیرضا (بی‌تا). فرهنگ اقتصادی، تهران: مؤسسۀ کتاب پیشبرد و انتشارات نگاه.
    13. ملک‌محمدی، حمیدرضا (1383). سیاست‌گذاری عمومی، تهران: دادگستر.
    14. مهدوی، محمدصادق؛ مبارکی، محمد (1385). «تحلیل نظریۀ کنش ارتباطی هابرماس»، فصلنامۀ علمی و پژوهشی علوم اجتماعی، ش8.، ص 21-1.
    15. نوبهار، آمنه (1391). خیر عمومی در اندیشۀ سیاسی مسیحیت و اسلام، پایان‌نامۀ کارشناسی ارشد دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه علامه طباطبایی.
    16. نوذری، حسینعلی (1381). بازخوانی هابرماس، تهران: چشمه.
    17. نیچه، فریدریش (۱۳۸۲). چنین گفت زرتشت: کتابی برای همهکس و هیچکس، ترجمۀ داریوش آشوری، تهران: وحید، مجید (1383). سیاست‌گذاری عمومی، تهران: میزان.
    18. هابرماس، یورگن (1380). بحران مشروعیت: تئوری دولت سرمایهداری، ترجمۀ جهانگیر معینی ‌علمداری، تهران: گام نو.
    19. ----------- (1380). جهانی شدن و آیندۀ دموکراسی: منظومۀ پساملی، ترجمۀ کمال‌ پولادی، تهران: نشر‌مرکز.
    20. ------------- (1384). نظریۀ کنش ارتباطی، کمال پولادی، تهران: روزنامۀ ایران.
    21. هولاب، رابرت (1375). یورگن هابرماس، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نشر نی.

     

     

     

     

     

     

    ب) انگلیسی

     

     

    1.  Reisch, Michael (2018). For the Common Good Essays of Harold Lewis, BrunnerRoutledge New York and Hove.
    2. Bernstein, B. (1996). Pedagogy, Symbolic Control and Identity, Theory, Research, Critique, London and New York: Taylor and Francis.
    3. Bodansky, Daniel (2012). “What’s in a Concept? Global Public Goods, International Law, and Legitimacy”, The European Journal of International Law , Vol . 23, No. 3, pp.651–668.
    4. Calhoun C. (1998). “The Public Good as a Social and Cultural Project”. In: W. W. Powell and E. S. Clemens (eds) Private Action and the Public Good. New Haven, CT: Yale University Press, pp. 20–35.Cambridge Quarterly of Healthcare Ethics 20 (4), pp.554-562.
    5. Chen A.H.Y. (2014). “The Concept of ‘Datong’ in Chinese Philosophy as an Expression of the Idea of the Common Good”. In Solomon D. and Lo P.C. (eds) The Common Good: Chinese and American Perspectives. Dordrecht: Springer, pp. 85–102.
    6. Cicero (1928a). “On the Laws”, In: Keyes C.W. (trans.) On the Republic, On the Laws.
    7. Etzioni A. (2004). The Common Good, Cambridge: Polity Press.
    8. Etzioni A. (2006). “A Neo-Communitarian Approach to International Relations: Rights and the Good”, Human Rights Review, 7(4), pp. 69–80.
    9. Etzioni A. (2015). The Encyclopedia of Political Thought, First Edition, Edited by Michael T. Gibbons. John Wiley & Sons, Ltd. Published 2015 by John Wiley & Sons, Ltd.
    10. Etzioni, A. (1999). The Limits of Privacy, New York: Basic Books. 
    11. Finnis J. (2011). Collected Essays, Vol. III: Human Rights and the Common Good. Oxford University Press.
    12. Habermas J (1984). the theory of communicative action, oxford: polity press.
    13. Habermas, J (1995). The Theory of Communicative Action, Vol. 1, Reason and The Rationalization of Society, trans.T. McCarthy, Cambridge: polity.
    14. Habermas, J. (1979). Communication and the evolution of society, Boston: Beacon Press.
    15. Habermas, J. (1990). Moral consciousness and communicative action, Cambridge, MA: MIT Press
    16. Hollenbach D. (2002). The Common Good and Christian Ethics, Cambridge: Cambridge University Press.
    17. Hollenbach, D .  (1 989). “T he Common Good Revisited ,” Theological Studies , 50 ( 1 ), pp. 70 – 94 .
    18. Hollenbach, David S.J.(2044). The Common Good and Christian Ethics, Cambridge university press
    19. Honohan I. (2002). Civic Republicanism, London: Routledge.
    20. Jacobson, L Thomas Storey J. Douglas (2004). "Development Communication and Participation: Applying Habermas to a Case Study of Population", Programs in Nepa,Communication Theory 14(2), pp.99 - 121
    21. Jacobson. T. L. (2003). Participatory communication for social change: The relevance of the theory of communicative action, In P. Kalbfleisch (Ed.), Communication yearbook 27 (pp. 87–124). Mahwah, NJ: Erlbaum.
    22. Johnson-DeBaufre, Catherine Keller, and Elias Ortega-Aponte.(2015). Common goods : economy, ecology, and political theology, Fordham University Press.
    23. Keys M.M. & Godfrey C. (2010). “Common Good”, In: M. Bevir (ed.) Encyclopedia of Political Theoryو Los Angeles: Sage, pp. 239–242.
    24. Lo P.C. and Solomon D. (2014). “The Common Good”, In: Solomon D. and Lo P.C. (eds) The Common Good: Chinese and American Perspectives, Dordrecht: Springer, pp. 1–18.
    25. MacIntyre A. (1998). “Politics, Philosophy and the Common Good”, In: Knight K. (ed.) The MacIntyre Reader, Cambridge: Polity Press, pp. 235–252.
    26. Mansbridge J. (2013). “Common Good”, In: LaFollette H, (ed.) The International Encyclopedia of Ethics, Vol. II. Malden, MA: Wiley-Blackwell.
    27. Maritain J. (1946). “The Person and the Common Good”, The Review of Politics, 8 (4), pp. 419–455.
    28. Riordan P. (2008). A Grammar of The Common Good: How to Make Sense of Globalization, London: Continuum.
    29. Riordan, Patrick. (1996). The Politics of the Common Good, Dublin, Ireland: Institute of Public Administration,
    30. Salvatore, Armando & Dale F. Eickelman (2004). Public Islam and the common good, Koninklijke Brill NV, Leiden, The Netherlands
    31. Sandel M.J. (1982). Liberalism and the Limits of Justice, Cambridge: Cambridge University Press.
    32. Schlag .Martin , Juan Andrés Mercado (2012). Free Markets and the Culture of Common Good, Springer Science+Business Media B.V
    33. vatican. (n.d.) “T he Common Good ” Catechism of the Catholic Church, § 1906, http://www.vatican. va/archive/ccc_css/archive/catechism/p3s1c2a2. htm (accessed January 16, 2014). 
    34. Yuengert , A.  ( 2009). “ The Common Good for Economists ,” Faith and Economics , 38, 1–9
    35. Zalta, Edward (2007). "Steps Toward a Computational Metaphysics", coauthor: Branden Fitelson, Journal of Philosophical Logic, 36/2 (April 2007), pp.227–247
    36. Zaman M.Q. (2004). “The Ulama of Contemporary Islam and Their Conception of the Common Good”, In: Salvatore A. and Eickelrnan D.F. (eds) Public Islam and the Common Good, Leiden: Brill, pp. 129–156