پیروزی و ناکامی گفتمان اسلام سیاسی (تجربه‌ای متفاوت در ایران 1979 و مصر2012)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه یاسوج

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه یاسوج

چکیده

گفتمان اسلام سیاسی، در طول حیات خود تجربیات متفاوتی را در کشورهای اسلامی رقم زده که مهم‌ترین آنها پیروزی انقلاب اسلامی در ایران 1979 و تلاش جنبش اخوان‌المسلمین مصر برای به‌دست‌گیری قدرت به‌گونه‌ای دموکراتیک در سال 2012 بوده است. انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 به پیروزی رسید و توانست خود را بر ذهن و زبان مردم هژمون سازد؛ اما اخوان‌المسلمین که سابقة بیشتری در مبارزه دارد، در طول فعالیت خود برای کسب قدرت در مصر و دیگر کشورهای عربی، همواره ناکام بوده است. بررسی چرایی موفقیت انقلاب اسلامی در ایران در سال 1979 و ناکامی جنبش اخوان‌المسلمین مابین سال‌های 2012-2014 در مصر، دو قرائت همسان از اسلام سیاسی است که هدف این مقاله است. پرسشی که در این زمینه مطرح می‌شود این است که تجربة گفتمان اسلام سیاسی در ایران چه نقاط قوتی داشته که جنبش اخوان‌المسلمین به‌دلیل نداشتن آنها طی فعالیت سیاسی خود، در دستیابی به قدرت ناکام بوده است. یافته‌های این مقاله که بر اساس روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه به‌دست آمده، گویای آن است که جنبش اخوان‌المسلمین به‌دلیل تأکید بر دانش التقاطی، نداشتن دال برتری همچون رهبری امام خمینی (ره)، نشانه‌ای چون ولایت فقیه و ناتوانی در کنترل مراکز ساختاری قدرت همانند ارتش و نیروهای امنیتی پیشین نتوانست در جریان تحولات سیاسی مصر 2012-2013 حاکمیت خود را در عرصة سیاسی مصر حفظ کند و در نتیجه، در مواجهه با بحران‌های سیاسی و مداخلة نظامیان در سیاست ناکام مانده، به‌حاشیه رفت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

SUCCESSES AND FAILURES OF THE DISCOURSE OF POLITICAL ISLAM (DIFFERENT EXPERIENCE IN IRAN 1979 AND EGYPT 2011)

نویسندگان [English]

  • Alireza Samiee Esfahani 1
  • Emran kiani 2
1 Assistant Professor; Political Science Department, Yasouj University
2 Ph.D. Student; Political Science Department, Yasouj University
چکیده [English]

Political Islam is the only active religion discourse in the world claiming to have program for Religion and the Muslim world and to achieve this goal it must gain political power. From its existence the dialogue has triggered different experiences in Islamic countries. The most important victory of the Islamic Revolution in Iran in 1979 and Egypt's Muslim Brotherhood movement was to seize power in 2011 in a democratic way. Islamic Revolution in Iran could have been hegemon in the minds and language of people, But Muslim Brotherhood has a history of more combat power during activity which always has failed. To find the reason of success for Islamic Revolution in 1979 and the failure of the Muslim Brotherhood movement between the years 2011-2013as two identical understanding of political Islam, is the purpose of the present paper. The question raised in this situation is: what are the advantages of political Islam dialogue in Iran that lack of them for The Muslim Brotherhood movement has caused a failure to gain political power? The findings of the present paper, gained based on Laclau, and Mouffe's discourse analysis, indicate that since the Muslim Brotherhood movement emphasizes on eclectic knowledge, has no evidence of superior leader like Imam Khomeini, and has no signs of the supreme leadership and the inability to control structural power centers, Failed to gain political developments in Egypt during the 2011-2013, and failed to maintain its sovereignty in the political arena facing with military crises and ultimately has pushed into margin.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Discourse analysis
  • Egypt
  • Iran
  • Laclau and Mouffe
  • Muslim Brotherhood government
  • Political Islam
  1. آقاگل‌زاده، ف. و غیاثیان، م.س. (1386). «رویکردهای غالب در تحلیل گفتمان». زبان و زبان‌شناسی. ش 3. پیاپی 5.
  2. بهروزلک، غ.ر. (1384). «ویژگی‌های مکتب سیاسی امام خمینی چیست؟». مجلات فرهنگی، اجتماعی پرسمان. ش 33.
  3. تاجیک، م.ر. (1383). گفتمان،پادگفتمانوسیاست. تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
  4. حلبی، ع.ا. (1371). تاریخ نهضت‌هایدینی سیاسی معاصر. تهران: انتشارات بهبهانی.
  5. خمینی، ر.ا (1378). صحیفة امام، ج 1 و 18، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  6. دانل، د. (1380). مقدمه‌ای بر نظریة گفتمان. ترجمة حسینعلی نوذری. تهران: فرهنگ گفتمان.
  7. دکمجیان، ه. (1377). جنبش‌های اسلامی در جهان غرب. ترجمة حمید احمدی. نشر کیهان.
  8. رجایی، ف. (1381). اندیشة سیاسی معاصر در جهان عرب. تهران: مرکز پژوهش‌های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه.
  9. سلطانی، ع.ا. (1383). «تحلیل گفتمان به‌مثابة نظریه و روش». نشریة علوم سیاسی. ش 28.
  10. سمیعی اصفهانی، ع.ر. و میرالی، س. (1392). «پره‌توریانیسم؛ الگویی نظری برای تبیین خشونت سیاسی مصر پساانقلابی». فصلنامة پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام. س 3. ش 2. پیاپی 7. تابستان.
  11. عنایت، ح. (1372). اندیشة سیاسی در اسلام معاصر. ترجمة بهاءالدین خرمشاهی. تهران: انتشارات خوارزمی.
  12. فرکلاف، ن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان. ترجمة فاطمه شایسته پیران. تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه.
  13. محمودیان، م. (1391). «جنبش اخوان‌المسلمین و آیندة سیاست خارجی مصر». فصلنامة مطالعات منطقه‌ای. دورة 15. ش 55. بهار.
  14. مسعود‌نیا، ح. (1391). «بررسی عوامل سقوط رژیم حسنی‌مبارک و چشم‌انداز تحولات کشور مصر». دانش سیاسی. دورة 8، ش 15. تابستان.
  15. منوچهری، ع. (1387). رهیافت و روش در علوم سیاسی. تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب علوم انسانی (سمت).
  16. مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی (1374). اسلام ناب در کلام و پیام امام خمینی. تبیان. دفتر پنجم. چ 5. تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی.
  17. نظری، ع.ا. (1387). گفتمان هویت و انقلاب اسلامی ایران. تهران: انتشارات شابک.
  18. یارمحمدی، ل.ا. (۱۳۸۳). گفتمان شناسی رایج و انتقادی. تهران: هرمس.
  19. یورگنسن، م. و لوییز، ف. (1389). نظریه و روش در تحلیل گفتمان. ترجمة هادی جلیلی. تهران: نشر نی.

 

ب) خارجی.

20. Gerbaudo, P. (2103). "The Roots of the Coup".Social Justice. Vol. 39. No. 1.

21. Houdaiby, I. (2013). "From Prison to Palace: the Muslim Brotherhood’s Challenges and Responses in Post-Revolution Egypt". No. 117. February 2013.

22. Jeremy, S. (2104). "Egypt: Background and U.S. Relations, Congressional Research Service". January 10.

23. Kumar, P. (2013). Post- Morsi Egypt: Saudi Maneuvering and Iranian". Dilemma. September 27. Institute for Defense Studies & Analyses (IDSA). Vol. 5.No. 6.

24. Laclau, L. )1990(. New Reflections on the Revolution of Our Time. London: verso

25. Munson, Z. (2001). "Islamic Mobilization: Social Movement Theory and the Egyptian Muslim Brotherhood". The Sociological Quarterly.42 (4).

26. Roll, S. (2013).Egypt: The Failure of the Muslim Brotherhood. was published by SWP on 02 July 2013.

27. Sasnal, P. (2103). "Strange Coup d’Etat: The Army’s Removal of the Egyptian President". International Affairs. No. 74 (527). 5 July.

28. Schafer, P. (2103). "Egypt after Morsi". Foreign Policy. Vol. 1. No. 9.

 

ج) اینترنتی

29. امامی، ح. (1392). «تحلیل گفتمان». تارنمای راسخون. مشاهده در تاریخ 15/10/1392، از

http://www.rasekhoon.net/article/show-7159.aspx

30. برزگر، ک. (1391). «فرصتی که مرسی از دست داد». تارنمای خبرگزاری فارس. مشاهده در تاریخ 11/10/1392، از

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn

31. برقعی مدرسی، م.ب. (1392). «تحلیل انتقادی گفتمان به‌مثابة یک روش». تارنمای پژوهشی تحلیل گفتمان. مشاهده در تاریخ 11/11/1392، از

http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart

32. ذوالفقاری، م. (1392). «بررسی انشعاب‌های اخوان‌المسلمین مصر». سایت تحلیلی برهان. مشاهده در تاریخ 12/11/1392، از

http://www.borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id

33. راکبیان، ر. (1392). «چرایی شکست اخوان‌المسلمین در مصر». تارنمای خبرگزاری فارس. مشاهده در تاریخ 8/11/1392، از

http://www.farsnews.com/newstext.php?nn

34. ملازهی، ن. (1391). «علل و زمینه‌های رویش جنبش اخوان‌المسلمین در مصر». تارنمای تحلیلی ملی- مذهبی. مشاهده در تاریخ 20/11/1392، از

www.fride.org/descarga/WP_117

35. موسوی کاشمری، س.م. (1390). « نقش ایمان در حل مشکلات بشر از نگاه امام خمینی». مشاهده در تاریخ 4/11/1392، از

http://www.tahlilegofteman.blogfa.com/post/