شاخص های نواندیشی حوزوی (با تاکید بر اندیشه آیت الله مرتضی مطهری)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه پیام نور استان تهران

چکیده

چیستی نسبت دین و تجدد به‌ویژه از اواخر سلطنت قاجار، همواره مورد تأمل اندیشمندان بوده و پاسخ به آن، رویکردهای مختلفی را شکل داده است. رویکرد روشنفکری در پی اصالت‌بخشی به تجدد و گذار از سنت است؛ در مقابل، رویکرد سنتی معتقد به تبعیت از سنت سلف و بی‌نیازی دین از دنیای مدرن است. رویکرد دیگری نیز در میان روحانیت حوزه با عنوان «نواندیشی حوزوی» وجود دارد که ضمن اعتباربخشی به مبانی سنتی حوزه، بر بازسازی این سنت فکری در پرتو مفاهیم، پرسش‌ها و نیازهای جدید، نقد اجتماعی و دینی، جمع بین سنت و تجدد و جایگاه سیاسی و اجتماعی دین و علما در دنیای جدید تأکید دارد. این مقاله با روش تفسیری قصدگرا،اندیشة سیاسی- مذهبی روحانیت نواندیش حوزه به‌ویژه آیت‌الله مرتضی مطهری رامتأثر از تحولات سیاسی تاریخ معاصر ایران بررسی می‌کند. بر اساس دستاوردهای این تحقیق، نواندیشی در اجتهاد، رهبری روحانیت، فلسفة الهی، احیاگری دینی و دموکراسی دینی مهمترین شاخص‌های جریان نواندیشی حوزوی است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

INDICATORS OF THE NEW THOUGHT OF SEMINARY WITH EMPHASIS ON AYATOLLAH MORTEZA MOTAHARI THOUGHT

نویسندگان [English]

  • Alireza Sadra 1
  • Seyed Mohammad Reza Mahmoudpanahi 2
1 Associate Professor; Political Science Department, University of Tehran
2 Associate Professor; Political Science Department, University of Payame noor
چکیده [English]

Asking about the relation of religion and modernity has been always reflected by scholars, and answering it has formed different approaches, especially from the last parts of Qajar monarchy. The intellectual approach follows originality of modernity and complete transition from tradition. In contrast, The traditional approach believes in following the tradition of predecessors and independence of religion from the modern world. There is another approach among the clergy of seminary which is called “The new thought of Seminary”, meanwhile, accreditation to traditional principles of the seminary, emphasizes on the reconstruction of this tradition of thought in the light of concepts, questions and new requirements, social and religious criticism,combination of tradition and modernity, The social role of religion and political position of seminary scholars in the the modern world. This article examined the political - religious thought of new thought clergy by intentional hermeneutic method, particularly the case study of Ayatollah Morteza Motahari, that affected by political changes in contemporary history of iran. Based on the achievements of research, new thought in Ijtihad, clergy leadership, divine philosophy, religious revivalism and the Religious Democracy are most important indicators of the current of new thought of Seminary.

کلیدواژه‌ها [English]

  • New thought of Seminary
  • ijtihad
  • Rule of Faqih
  • Divine Philosophy
  • Religious revivalism
  • religious democracy
الف) فارسی
1. آبادیان، ح. (1383). بحران مشروطیت در ایران. تهران: مؤسسة مطالعات سیاسی.
2. آبراهامیان، ی. (1379). ایران بین دو انقلاب. ترجمة کاظم فروزمند. تهران: نشر مرکز.
3. آجودانی، م.ا. (1382). مشروطة ایرانی. تهران: اختران.
4. ارانی، ت. (1357). پیسکولوژی. تهران: انتشارات آبان، بهار.
5. الگار، ح. (1369). دین و دولت در ایران. ترجمة ابوالقاسم سری. تهران: انتشارات توس.
6. امیری، ج. (1383). روشنفکری و سیاست. تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
7. برهانی، ج. (1387). جایگاه روحانیت در اندیشة سیاسی امام خمینی، تهران: مرکز اسناد انقلاب.
8. جاوید‌موسوی، س.ح. (1387). سیمای استاد در آینة نگاه یاران. تهران: انتشارات صدرا.
9. جعفریان، ر. (‌1383). جریان‌ها و سازمان‌های مذهبی سیاسی ایران. تهران: مرکز اسناد انقلاب.
10. حائری، ع.ه. (1374). تشیع و مشروطیت در ایران. تهران: انتشارات امیرکبیر.
12. خرمشاد، م.ب. (1384). اندیشمندان علوم اجتماعی و انقلاب اسلامی. تهران: انتشارات باز.
13. داور، ع.ا. (دی 1305). «بحران». آینده. س 2، ش 1.
14. سعید، ب. (1379). هراس بنیادین. ترجمة غلامرضا جمشیدیها و موسی عنبری. تهران: مؤسسه انتشارات دانشگاه تهران.
15. شجیعی، ز. (1372). نخبگان سیاسی ایران. تهران: انتشارات سخن.
16. شورای نظارت بر آثار شهید مطهری (1387). استاد مطهری از نگاه خانواده. تهران: انتشارات صدرا.
17. ــــــــــ (1388). نامه‌ها و ناگفته‌ها. تهران: انتشارات صدرا.
18. طباطبایی، ج. (1386). مکتب تبریز و مبانی تجدد‌خواهی. تبریز: انتشارات ستوده.
19. طباطبایی، م.ح. (1389). اصول و روش رئالیسم. تهران: صدرا.
20. فوران، ج. (1382). مقاومت شکننده. ترجمة احمد تدوین. تهران: رسا.
21. کدی، ن. (1375). ریشه‌های انقلاب اسلامی. ترجمة عبدالرحیم گواهی. تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
22. مطهری، م. (1389). خدمات متقابل اسلام و ایران. تهران: انتشارات صدرا.
23. ــــــــــ (1387). مجموعه ‏آثار استاد شهید مطهرى. 24ج. تهران: انتشارات صدرا.
24. ــــــــــ (1388). یادداشت‌های استاد مطهری. 13ج. تهران: انتشارات صدرا.
25. ــــــــــ و دیگران (1389). گفت‌وگوی چهارجانبه. تهران: انتشارات صدرا.
26. نجاتی، غ.ر. (1370). جنبش ملی شدن صنعت نفت ایران و کودتای 28 مرداد. تهران: رسا.
27. نجفی، م. (1384). تاریخ تحولات ایران. تهران: مؤسسة مطالعات تاریخ معاصر ایران.
28. هوشنگ‌مهدوی، ع.ر. (1378). انقلاب ایران به روایت بی.بی.سی. تهران: مرکز اسناد انقلاب.
29. واثقی‌راد، م.ح. (1379). مصلح بیدار. تهران: انتشارات صدرا.
ب) خارجی
30. Banani, A. (1961).The Modernization of Iran 1924-1941. Stanford: Stanford University.
31. Skinner, Q. (2002). Visions of Politics: Regarding Method. 3 Vol. Cambridge: Cambridge University Press.
32.Tully, J. (Editor)(1988). Meaning and context: Quentin skinner and his critics. Newjersy: Princeton university press.
33.Weber, M. (1949). The Methodology of the Social Science. Edited and translated by E. Shils and H.A.Finch. Glencoe Ill. Free Press.