بررسی تطبیقی مبانی نظری نظام بازار آزاد سرمایه‌داری و نظام جهانی اسلام و عملکرد این دو در قبال محیط زیست

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه روابط بین‌الملل دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 کارشناس‌ارشد دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

نظام بازار آزاد سرمایه­داری نظامی است که از سطح آرمان فراتر رفته و در سطح جهانی تحقق یافته­است، اما با وجود دستاوردهای مادی که برای بشر داشته به‌علت نقش آن در تخریب و نابودی محیط زیست کارکرد خود را از دست داده ­است. این عملکرد منفی در خلأ شکل نگرفته وناشی از مبانی نظری این نظام است. نظام جهانی اسلام یک نظام آرمانی است و مبانی نظری آن، که از قرآن و سنت پیامبر(ص) و ائمۀ اطهار(ع) قابل استخراج است، به‌گونه‌ای است که علاوه‌بر حفظ توازن طبیعت آن را کمال می­بخشد. با بررسی مبانی نظری نظام اسلامی و مقایسۀ آن با مبانی نظری نظام بازار آزاد سرمایه­داری می­توان پی برد که نظام اسلامی بر خلاف نظام بازار آزاد قادر است تا بحران زیست­محیطی کنونی جهان را حل کند. هدف مقالۀ حاضر تبیین علل اصلی این بحران ارائۀ یک راه­حل ریشه­ای در این زمینه است.        

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

COMPARATIVE INVESTIGATION OF CAPITALISM FREE MARKET AND ISLAM UNIVERSAL SYSTEM THEORETICAL FOUNDATIONS AND THEIR OPERATION RELATED TO ENVIRONMENT

نویسندگان [English]

  • Nasrin Mosaffa 1
  • Bahram Einolahy 2
1 Associate Professor, International Relations, University of Tehran, Iran
2 M.A.; International Relations, University of Tehran, Iran
چکیده [English]

The Capitalism Free Market System is a system that has gone beyond the Ideal level and has realized in all over the world. Although it has some achievement for mankind, it has lost its function due to its role in destruction of environment. The theoretical bases of this system are lead to this negative operation. The Islam Universal System is an ideal system that its theoretical bases, that are originated from Quran, prophet and imam’s conduct, will lead to perfection, in addition to keep balance environment. By investigation of Islamic System theoretical foundations compared to Free Market System theoretical foundations it could be found that Islamic System will able to solve current global ecological crisis, unlike Free Market System. This article will explain main origins of this crisis and then propose a fundamental solution for this crisis, in addition to describe the current ecological crisis.

کلیدواژه‌ها [English]

  • conclusion logic
  • duty logic
  • environment
  • free market
  • Intergenerational Justice
  • Islamic system
  • Sustainable Development
الف) فارسی
1. قرآن کریم.
2. نهج‌البلاغه (1373)، ترجمۀ سید جعفر شهیدی، تهران: شرکت انتشارات علمى و فرهنگى.
3. نهج‌البلاغه. کتاب الکترونیکی
4. اصغری لفمجانی، صادق (1384)، اصولتربیتزیست‌محیطیدراسلام، تهران: سپهر.
5. اردکانی، محمدرضا (1388)، اکولوژی، تهران: دانشگاه تهران.
6. امین­زاده، بهناز (1377)، «جهان‌بینی اسلام و محیط زیست: درآمدی بر نگرش اسلام به طبیعت»، محیط­شناسی، ش 30، (دی‌ماه). ص 106- 97.
8. پورسعید، باسم (1382)، «پایداری محیط زیست از دیدگاه اسلام»، فرهنگ جهاد، ش 33 و 34، (پاییز و زمستان)، صص 262-244.
9. تمیمی آمدی، عبدالواحد (1366)، تصنیف غررالحکم و دررالکلم، قم: دفتر تبلیغات، چ اول.
10. توحیدی­نیا، ابوالقاسم (1391)، «ارزیابی توسعۀ پایدار از منظر اسلام»، راهبرد توسعه، ش 31، (پاییز)، ص 63-39.
11. جوادی آملی (1388). اسلام و محیط زیست، قم: اسراء.
12. جهانگیر، عیسی (1390)، «محیط زیست و بحران آن؛ رویکردی قرآنی»، معرفت فرهنگی اجتماعی، سال دوم، ش 3، (تابستان)، ص 84- 63.
13. حکیمی، محمدرضا و همکاران (1363)، الحیاه، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ج 6.
14. خسروی، علیرضا (1391). مکتب امنیتی امام خمینی (ره): مبادی و مبانی فرانظری و نظری در گفتمان انقلاب اسلامی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی و بین­المللی ابرار معاصر تهران.
15. دهقانی فیروز­آبادی، سید جلال (1389)، سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران، تهران: سمت.
16. دهقانی فیروزآبادی، سید جلال (1390)، «نظریۀ اسلامی سیاست خارجی: چهارچوبی برای تحلیل سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران»، فصلنامۀ سیاست خارجی، سال سوم، ش اول، (بهار)، ص 47-7.
17. پرمن راجرز، یوما؛ مک گیل؛ رمی جیمز (1382). اقتصاد محیط زیست و منابع طبیعی، ترجمۀ حمیدرضا ارباب، تهران: نشر نی.
18. رمضان اختر، محمد (1381). «به‌سوی رویکردی اسلامی از توازن زیست­محیطی»، ترجمۀ عباس عرب مازار و حسن دادگر، فصلنامۀ تخصصی اقتصاد اسلامی، سال دوم، ش 8، (زمستان)، ص 141- 121.
19. طباطبایی، سید محمدحسین (1402)،المیزانفیتفسیرالقرآن، قم: انتشارات اسلامی.
۲0. طباطبایی، سید محمدحسین. تفسیر المیزان، کتاب الکترونیکی.
21. فراهانی­فرد، سعید (1389)، «مبانی کلامی توسعۀ پایدار»، فلسفۀ دین، سال هفتم، ش 5، (بهار)، ص 62- 41.
22. فراهانی­فرد، سعید و محمدی، یوسف (1390)، «قرآن، چالش­های زیست­محیطی و مبانی نظام محیط زیست در اسلام»، پژوهش­های اخلاقی، سال دوم، ش 2، (زمستان)، ص 42-23.
۲3. فقهی، محمدرضا (1390)، «درآمدی بر حمایت از محیط زیست در مخاصمات مسلحانه از دیدگاه اسلام»، فصلنامۀ تخصصی پژوهشنامۀ فقهی، سال دوم، ش 4، (تابستان)، ص 222- 185.
۲4. لارسون، توماس و اسکیدمور، دیوید (1387)، اقتصاد سیاسی بین­الملل: تلاش برای کسب قدرت و ثروت، ترجمۀ احمد ساعی و مهدی تقوی، تهران: قومس.
۲5. متفکر آزاد، محمدعلی و خورشیددوست، علی­محمد (1385)، «بررسی تطبیقی جایگاه محیط زیست در الگوی توسعۀ اقتصادی اسلام و الگوی رایج جهانی»، نشریۀ دانشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی دانشگاه تبریز، ش 21، (تابستان و پاییز)، ص 196- 163.
۲6. میلر، ریموند.سی (1390)، اقتصاد سیاسی بین­الملل: جهان­بینی­های متعارض، ترجمۀ محمدعلی شیرخانی، احمد فاطمی­نژاد، علیرضا خسروی، تهران: سمت.
۲7. مشیرزاده، حمیرا (1391)، تحول در نظریه­های روابط بین­الملل، تهران: سمت.
28. مطهری، مرتضی (1376)، مجموعۀ آثار استاد شهید مطهری، قم: صدرا.
29. مطهری، مرتضی، مجموعۀ آثار، کتاب الکترونیکی.
30. نصر، سید حسین (1379)، نیازبهعلممقدس. ترجمۀ حسن میانداری، قم: طه، چ اول.
31. نصر، سید حسین (1377)، «انسان و طبیعت: بحران معنوی انسان متجدد»، ترجمۀ احمدرضا جلیلی.نقدونظر، ش 15، (تابستان و پاییز). 204- 213.
32. نورائی، محسن (1391)، «جهان­بینی قرآنی و محیط زیست»، آموزه­های قرآنی، دانشگاه علوم اسلامی رضوی، ش 16،(پاییز-زمستان)، ص 22-3.
 
ب) خارجی
33. Adjaye, John. Asafu (1999), Environmental Economics for Non-Economists: Techniques and Policies for Sustainable Development, Singapore: World Scientific Publishing Co.
34. Allen, Cameron & Clouth, Stuart (2012), A guidebook to the Green Economy, Issue 1: Green Economy, Green Growth, and Low-Carbon Development– history, definitions and a guide to recent publications, Division for Sustainable Development, UNDESA.
35. Chi, Chur. Chao & Eden, Siu-Hung Yu (2005), Environmental Policy, International Trade, and Factor Markets, Amsterdam: Elsevier.
36. Daly, Herman. E &. Cobb, Jr. John (1994), For the Common Goo,. Boston: Beacon Press.
37. Fazlul, Khalid (1999), Islam and Environment, London: Ta-Ha Publishers Ltd.
38. Gray, John (1999), False dawn: The delusions of global capitalism, New York: New York Press.
39. Grunwald, Michael. (2008), The Clean Energy Scam, Time (April 7): 40–45.
40. Hirts, Paul, Thompson, Graham, Simon Bromley (1996), Globalization in Question, Cambridge: Polity.
41. Kegley, Charles.W & Blanton, Shannon.L (2011), World Politics: Trend and Transformation, Boston: Suzanne Jeans.
42. Lofdahl, L. Corey (2002), Environmental Impacts of Globalization and Trade: A System Study, Cambridge: Massachusetts Institute of Technology.
43. Mukhopadhyay, Kakali, Thomassin, J. Paul (2010), Economic and Environmental Impact of Free Trade in East and South Asia, London: Springer.
44. OECD (2009), The Economics of Climate Change Mitigation: Policies and Options for Global Action Beyond 2012,Secretary-General of the OECD.
45. Sardar, Ziauddin (1984), The Touch of Midas: Science, values and environment in Islam and the West, Manchester: Manchester University Press.
46. Shiva, Vandana (1997), Bio Piracy, Cambridge: South End Press.
47. Shiva, Vandana. (1999), Stolen Harvest: The Hijacking of the Global Food Supply, Cambridge: South End Press.
48. Siebert, H, Eichberger, J, Gronych, R, Pething, R (1980), Trade and Environment: A Theoretical Enquiry, New York: Lsevier Cientific Publishing Company.
49. Strause, Leo & Cropsey, Joseph (1987), History of Political Philosophy, Chicago: University of Chicago Press.
50. Taylor, Annie & Thomas, Caroline (1999), Global Trade and Global Social Issues, New York: Routledge.
51. WDI. (2009), World Development Indicators 2009, Washington, D.C.: World Bank.
52. WDR. (2008), World Development Report 2008, Washington, D.C.: World Bank.
53. http://islamicclimatedeclaration.org (Islamic Declaration on Global Climate Change) 2015/Agust/22.
54. http://www.uncsd2012.org/greeneconomy.html (Green economy - Rio+20 - United Nations Conference on Sustainable Development) 2015/Agust/23.