سیاست دیجیتال و تباهی سیاسی در دولت‌های ضعیف: تجربۀ انقلاب‌های عربی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

درحالی‌که دیدگاه مسلط رابطۀ ضروری میان گسترش دسترسی به رسانه‌های دیجیتال و بسط ظرفیت‌های استقرار و تثبیت دموکراسی قائل است، تجربۀ انقلاب‌های عربی، نتایجی خلاف این دیدگاه خوش‌بینانه پیش روی ما قرار می‌دهد. مقاله نشان می‌دهد که رسانه‌های دیجیتال در مراحل مختلف تحولات کشورهای عربی، تأثیرات مختلفی برجای گذاشته‌اند. در مرحلۀ فروپاشی رژیم‌های اقتدارگرا، این تأثیر بسیار سریع و شدید بوده است؛ در مرحلۀ شکل‌گیری نظم بدیل دموکراتیک، این تأثیرگذاری اندک بوده و در نهایت در مرحلۀ آخر،‌ از قابلیت‌های این شبکه‌ها به‌عنوان ابزاری در خدمت نفرت‌پراکنی قومی و دینی و تشدید خشونت استفاده شده است. براساس الگوی «دولت‌های ضعیف- جوامع قوی» نشان داده‌ایم که چگونه ضعف ساختاری دولت و وجود یک جامعۀ به‌شدت پراکنده، فاقد انسجام و «قوی» در خاورمیانه باید به‌عنوان کلید درک تأثیرگذاری سریع و شدید سیاست دیجیتال در مرحلۀ فروپاشی رژیم‌های اقتدارگرای عرب و بدل شدن این ابزارها به عنصر تشدیدکنندۀ روند تباهی سیاسی این کشورها در مرحلۀ انحطاط انقلاب‌های عربی لحاظ شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

DIGITAL POLITICS AND POLITICAL DECAY IN WEAK STATES: THE EXPERIENCE OF ARAB REVOLUTIONS

نویسنده [English]

  • Hojjat Kazemi
Assistant Professor; Department of Political Sciences, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

The digital revolution as a great transformation is leading to the formation of new spaces for the political action. This paper was intended to criticize the viewpoint which would uncritically consider digital politics to be the bedrock for the creation of general area and the formation and establishment of democracy finally. In contrast to this optimistic approach, the experience of Arab revolutions indicated that both digital tools and social networks caused various impacts during the different phases of such experiences. The impacts were quick and severe when the Arab authoritarian regimes started to collapse, and they dwindled away in the formation phase of the alternative democratic system. Finally, the capabilities of such networks were misused as a tool to spread the ethnic and religious hatred and to escalate violence. It has been argued that the diversity of results caused by the promotion of digital politics in various states had to be analyzed as a consequence occurring when the social structure and certain politics of each society would face this phenomenon. According to the theory of "weak states-strong societies", it was demonstrated how the structural weakness of states and a completely dispersed and incoherent society in the Middle East had to be considered the key to understanding the quick and severe impact of the digital politics in the collapse phase of Arab authoritarian regimes. It was also indicated why such tools would become the factors intensifying the process of political decay in such countries when their revolutions were derailed.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Arab Revolution
  • digital politics
  • digital revolution
  • political decay
  • seak states
  • strong society
  1. الف) فارسی

    1. اسکاچپول، تدا (1388)، تخیل تاریخی جامعه‌شناسی، در: بینش و روش در جامعه‌شناسی تاریخی، ویراسته تدا اسکاچپول، ترجمۀ هاشم آقاجری، تهران: انتشارات مرکز.
    2. پاتنام، رابرت (1380)، دموکراسی و سنت‌های مدنی: تجربه ایتالیا و درس‌هایی برای کشورهای در حال گذار، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات روزنامۀ سلام.
    3. تیلی، چارلز (1392)، دموکراسی: جامعه‌شناسی تاریخی تحولات دموکراتیک، ترجمۀ یعقوب احمدی، تهران: انتشارات جامعه‌شناسان.
    4. عجم اوغلو، دارون (1393)، چرا کشورها شکست می‌خورند؟ ریشه‌های ثروت و فقر ملت‌ها، ترجمۀ پویا جبل‌عاملی و محمدرضا فرهادی‌پور، تهران: انتشارات دنیای اقتصاد.
    5. کاستلز، مانوئل (1385)، عصر اطلاعات، ج اول، ظهور جامعۀ شبکه‌ای، ترجمۀ احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو.
    6. کاستلز، مانوئل (1393)، شبکه‌های خشم و امید: جنبش‌های اجتماعی در عصر اینترنت، ترجمۀ مجتبی قلی‌پور، تهران: نشر مرکز.
    7. لاپالومبارا، جوزف (1380)، نفوذ: بحران ظرفیت نظام سیاسی، در: سیدنی وربا و همکاران. بحران‌ها و توالی در توسعۀ سیاسی. ترجمۀ غلامرضا خواجه‌سروی، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    8. میردال، گونار (1362)، درام آسیایی: پ‍ژوهشی در فقر ملت‌ها، ترجمۀ منوچهر امیری. تهران: امیرکبیر.
    9. واتربوری، جان (1391)، دموکراسی بدون دموکرات‌ها: نیروهای بالقوۀ ایجاد فضای باز سیاسی در خاورمیانه. در: جان اسپوزیتو و همکاران، ترجمۀ محمدتقی دلفروز، تهران: انتشارات فرهنگ جاوید.
    10. هابرماس، یورگن (1384)، دگرگونی ساختاری حوزۀ عمومی، ترجمۀ جمال محمدی، تهران: نشر افکار.
    11. هابز، توماس (1383)، لویاتان، ترجمۀ حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
    12. هانتیگتون، ساموئل (1373)، سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.

    ب) خارجی

    13. Alahmad,Anas(2014).political information,political power,and people power:New media and New social movements in the Arab Spring.in: Ashu M. G. Solo(ed) Handbook of Research on Political Activism in the Information Age. GI Global

    1. Artz,Lee(2003).golbalization,media hegemony and social class.in: Lee Artz, Yahya R. Kamalipour(eds) The Globalization of Corporate Media Hegemony. State University of New York Press,
    2. Atzili,Boaz(2010) “State Weakness and Vacuum of Power in Lebanon,” Studies in Conflict & Terrorism, Volume 33, Issue 8 August
    3. Barber,Benjamin(2001).“Electronic Democracy: Which Technology for Which Democracy? Which Democracy for Which Technology?” International Journal of Communications Law and Policy. Issue 6, Winter
    4. Bayat,Asef(2007).Making Islam Democratic: Social Movements and the Post-Islamist Turn. Stanford: Stanford University Press
    5. Bessant, Judith (2014) Democracy Bytes:New Media, New Politics and Generational Change. Palgrave Macmillan
    6. Boose,Jason William(2012). Democratization and Civil Society: Libya, Tunisia and the Arab Spring. International Journal of Social Science and Humanity vol. 2, no. 4,
    7. Brownlee,Jason and Tarek Masoud(2015).The Arab Spring: Pathways of Repression and Reform. Oxford University Press
    8. Castells,Manuel(2009). Communication power.Oxford University Press
    9. Dalhgren,Peter(2005) The Internet, Public Spheres, and Political Communication: Dispersion and Deliberation. Political Communication,22.
    10. Diamond, Larry(1999). Developing Democracy: Toward Consolidation.Johns Hopkins University Press.
    11. Diamond,Larry. (2009) The Spirit of Democracy:The Struggle to Build Free Societies Throughout the World. St. Martin's Griffin.
    12. Dodge,Toby(2005).Inventing Iraq: The Failure of Nation Building and a History Denied. Columbia University Press.
    13. Esposito,John L, Tamara Sonn, John O. Voll(2015). Islam and Democracy After the Arab Spring. Oxford University Press
    14. Fox,Susannah and Lee Rainie. (2014) The Web at 25 in the U.S. Pew Research Center. February 27, 2014.http://www.pewinternet.org/2014/02/27/the-web-at-25-in-the-u-s/
    15. Friedman,Thomas L(1989)From Beirut to Jerusalem.NewYork.Farrar Straus Giroux
    16. Fukuyama,Francis(2006).Nation-Building and the Failure of Institutional Memory.in: Francis Fukuyama(ed). Nation-building: beyond Afghanistan and Iraq. The Johns Hopkins University Press
    17. Gainous,Jason and Kevin M. Wagner(2013) Tweeting to Power: The Social Media Revolution in American Politics. Oxford University Press
    18. Gardner,Frank(2015). The crucial role of women within Islamic State. BBC NEWS.20 August. http://www.bbc.com/news/world-middle-east-33985441
    19. Gelvin,James. (2015) The Arab Uprisings: What Everyone Needs to Know. Oxford University Press
    20. Haddad,Fanar(2011).Sectarianism in Iraq: Antagonistic Visions of Unity. Columbia University Press.
    21. Howard,Philip N. (2010)The Digital Origins of Dictatorship and Democracy. Oxford University Press.
    22. Howard,Philip N. and Muzammil M. Hussain(2013).Democracy’s Fourth Wave?: Digital media and the Arab Spring. Oxford University Press
    23. Howard,Philip N(2010). The Digital Origins of Dictatorship and Democracy. Oxford University Press
    24. Howard,Philip. Muzammil Hussain, Will Mari, MarwaMazaid, Deen, and Aiden Duffy(2011). Opening Closed Regimes: What Was the Role of Social Media During the Arab Spring?. Working Paper 2011.1,pp16-20.http://pitpi.org/?p=1051
    25. Hyden,Goran(2006).African Politics in Comparative Perspective. Cambridge University Press,
    26. Irshaid,Faisal(2014).How Isis is spreading its message online.BBC News. 19 June, http://www.bbc.com/news/world-middle-east-27912569
    27. Jackson,Robert H(1993).Quasi-States: Sovereignty, International Relations and the Third World. Cambridge University Press
    28. Jeffries,Stuart(2010). A rare interview with Jürgen Habermas. FT Magazine. April 30, http://www.ft.com/cms/s/0/eda3bcd8-5327-11df-813e-00144feab49a.html
    29. Kamrava,Mehran(2005).Repression,Fundamentalism,and Terrorissm in the Middle East.in: William J. Crotty(ed). Democratic Development & Political Terrorism: The Global Perspectiv.Northeastern University Press
    30. Lim,Merlyna(2013) Framing Bouazizi: ‘White lies’, hybrid network, and collective/connective action in the 2010–11 Tunisian uprising, Journalism: Theory, Praxis, and Criticism. October, vol. 14 no. 7
    31. Linz, Juan J and Alfred Stepan(1996). Problems of Democratic Transition and Consolidation: Southern Europe, South America, and Post-Communist Europe. Johns Hopkins University Press
    32. Lovink,Geert(2012). Networks Without a Cause: A Critique of Social Media. Polity
    33. Meleshevich,Andrey.A (ed)(2007)Party systems in post-Soviet countries: a comparative study of political institutionalization in the Baltic States, Russia, and Ukraine. Palgrave Macmillan
    34. Messner,J. J, Nate Haken, Patricia Taft, Hannah Blyth, Kendall Lawrence, Sebastian Pavlou, Felipe Umaña(2015). Fragile States Index 2015: The Book. The Fund for Peace
    35. Migdal,Joel S(1988). Strong Societies and Weak States: State-Society Relations and State Capabilities in the Third World. Princeton University Press
    36. Nasr,Vali(2010). Meccanomics: The March of the New Muslim Middle Class. Oneworld Publications
    37. Pew Research Center(2012)Social Networking Popular Across Globe: Arab Publics Most Likely to Express Political Views Online. December 12,http://www.pewglobal.org/2012/12/12/social-networking-popular-across-globe/
    38. Pew Research Center(2014) Emerging Nations Embrace Internet, Mobile Technology. February 13.http://www.pewglobal.org/2014/02/13/emerging-nations-embrace-internet-mobile-technology/
    39. Pew Research Center. (2015) Internet Seen as Positive Influence on Education but Negative on Morality in Emerging and Developing Nations.March 19, 2015. http://www.pewglobal.org/2015/03/19/internet-seen-as-positive-influence-on-education-but-negative-influence-on-morality-in-emerging-and-developing-nations/
    40. Pizzi,Michael(2014) The Syrian Opposition Is Disappearing From Facebook. Theatlantic. Feb 4, 2014.http://www.theatlantic.com/international/archive/2014/02/the-syrian-opposition-is-disappearing-from-facebook/283562/
    41. Rotberg,Robert(2004).The Failure and collapse of nation-states:Breakdown,Preventation and repair.in:RobertRotberg(edwhen states fail?.causes and consequences.Princeton University Press
    42. Rustow,Dankwart(1970) Transition to Democracy:Toward a Daynamic Model.Coparative Politics.Vol.2,No.3
    43. Rutherford,Bruce K(2013). Egypt after Mubarak: Liberalism, Islam, and Democracy in the Arab World. Princeton University Press.2013
    44. Shadid,Anthony(2011). Coalition of Factions From the Streets Fuels a New Opposition in Syria. JUNE 30,http://www.nytimes.com/2011/07/01/world/middleeast/01syria.html?_r=2HYPERLINK "http://www.nytimes.com/2011/07/01/world/middleeast/01syria.html?_r=2&pagewanted=all"&HYPERLINK "http://www.nytimes.com/2011/07/01/world/middleeast/01syria.html?_r=2&pagewanted=all"pagewanted=all
    45. Stern,Jessica and J. M. Berger(2015). ISIS: The State of Terror. Ecco.
    46. Tibi,Bassam(1990).The Simultaneity of the Unsimultaneous:Old Tribes and Imposed Nation-States in the Modern Middle East. In: Tribes and State Formation in the Middle East, ed. Philip S. Khoury and Joseph Kostiner, Berkeley: University of California Press, 1990

    Walt,Stephen(2015).what will 2050 look like?. Foreign Policy.May 12, http://foreignpolicy.com/2015/05/12/what-will-2050-look-like-china-nato/