آیت‌الله میرزا محمدرضا مجتهد و نهضت مشروطه‌خواهی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه علوم سیاسی دانشکدة حقوق و الهیات دانشگاه شهید باهنر کرمان

چکیده

یکی از مهم‌ترین وقایع سیاسی و اجتماعی تاریخ ایران، انقلاب مشروطه است که با وجود تألیفات فراوان در این زمینه، هنوز مجهولاتی از آن باقی مانده است. یکی از این مجهولات نقش یکی از علمای کرمان به‌نام آیت‌الله میرزا محمدرضا مجتهد است که در طی مهاجرت صغری یکی از خواسته‌های متحصنین، بازگشت ایشان از تبعید بود. در برخی آثار مربوط به مشروطه از او نام برده شده و در مواردی از پیشگامان مشروطه معرفی شده است. هدف این مقاله بررسی عملکرد این روحانی در روند حوادث و تحولات نهضت مشروطه است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که ایشان یکی از نیروهای تأثیرگذار در تحولات مشروطه در کرمان بوده، اما برخلاف آنچه نقل شده مشروطه‌خواه نبوده است. نقش ایشان در انقلاب مشروطه منحصر به فرصتی است که از موقعیت فلک کردن او توسط حاکم وقت کرمان نصیب آزادی‌خواهان در تهران شد تا به نظام استبدادی و عین‌الدوله بتازند و خواهان حاکمیت مشروطه در ایران شوند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

AYATOLLH MIRZA MOHAMAD REZA MOJTAHED AND CONSTITUTIONAL REVOLUTION

نویسنده [English]

  • Jalal Mirzaee
Assistante Professor; International Relations, Shahid Bahonar University of Kerman, Kerman, Iran
چکیده [English]

One of most important socio-political events in Iranian History is constitutional Revolution in spite of passage of more than one century and writing many books and articles about that, there are still unknown facts about the issue. One of these unknown issues is the role of one of Kerman Olamas named "Mirza Mohammad Reza Mojtahed" in the revolution. In the small migration, protestors wanted the government to bring him back from the deportation. His name was mentioned as one of the leaders of the revolution in some books written about the revolution. Author describes his role in Kerman socio-political development in the era of the revolution. The findings show that he was one of the effective actors in Kerman but contrary to the common thought he was not Liberal and Constitutionalist. According to a Realistic approach, his role is related to the event of his punishing and hitting by then Kerman governor. This event gave the opportunity to the protesters to protest against Eynoddowla and his dictatorship.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Aayatollh Mirza Mohammad Reza
  • Constitutional Revolution
  • Kerman
1. احمدی کرمانی، شیخ یحیی (1362)، فرماندهان کرمان، تصحیح و تحشیه دکتر باستانی پاریزی، تهران:  مؤسسۀ انتشارات دانش.
2. افضل‌الملک، غلامحسین‌خان (بی تا)، سفرنامۀ خراسان و کرمان، به اهتمام قدرت‌الله روشنی، تهران: انتشارات طوس.
3. ایرانپور، محمد (1383)، کرمان در نهضت مشروطیت، تهران : انتشارات دستان.
4. باستانی پاریزی، محمدابراهیم (1377)، فرمانفرمای عالم، تهران: انتشارات علمی.
5. -------------------- (1377)، فرماندهان کرمان (تصحیح و تحثیه تاریخ شیخ یحیی)، چ چهاردهم‌.
6. -------------------- (1386)، پیغمبر دزدان، تهران: چ نوزدهم‌.
7. براون، ادوارد گرانویل (1338)، انقلاب ایران، ترجمه و حواشی احمد پژوه، تهران: کانون معرفت.
8.  -------------- (1375)، یک سال در میان ایرانیان، ترجمۀ ذبیح‌الله منصوری تهران، انتشارات صفا‌.
9. بی‌نام (1386)، رسالة کاتب کرمانی، تصحیح و تحشیه باستانی پاریزی، تهران: نشر علم.
10. تهرانی، محمدعلی (1379)، مشاهدات و تحلیل اجتماعی و سیاسی از تاریخ انقلاب مشروطیت تهران: شرکت سهامی انتشار.
11. حائری، عبدالهادی (1360)، تشیع و مشروطیت در ایران، تهران:  امیرکبیر.
12. دانشور، محمد (1381)، از قلعۀ  دختر تا دقیانوس، کرمان: انتشارات کرمان‌شناسی.
13. روزنامة اتحاد ملی، سال 11، شمارة 325، 5 مرداد 1333.
14.کرمانی، محمد بن علی (ناظم‌الاسلام) (1371)، تاریخ بیداری ایرانیان، تهران: امیرکبیر.
15. کسروی، احمد (1369)، تاریخ مشروطة ایران، تهران: امیرکبیر.
16. ملک‌زاده، مهدی (1363)، تاریخ انقلاب مشروطیت ایران، تهران: علمی.
17. نجم‌الدینی، غلامعباس (1385)، کرمان از مشروطیت تا سقوط قاجار، قم: انتشارات حنین.
18. نجمی، شمس‌الدین (1381)، گاهشمار تاریخ  کرمان، کرمان: انتشارات کرمان‌شناسی.
19. همت کرمانی، محمود (1364)، تاریخ مفصل کرمان، کرمان: فروشگاه همت.