تأثیر دیدگاه‌های امام خمینی بر فرهنگ استراتژیک جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار مرکز مطالعات عالی بین‌المللی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

این مقاله کندوکاوی است در زمینۀ تأثیرات ایدئولوژی، به‌عنوان یکی از اجزای فرهنگ استراتژیک، بر نحوۀ استفادۀ دولت‌ها از قوۀ قهریه. در این چارچوب، این مقاله به بررسی اثر تشیع بر نحوۀ استفادۀ ایران از زور برای دفاع از خود می‌پردازد. این نوشتار در پی آن است که نشان دهد اثر تشیع بر فرهنگ استراتژیک ایران گسترده بوده است، زیرا به دیدگاه‌های ایران در مورد روابط بین‌الملل و نیز چگونگی روابط ایران با دنیای خارج شکل بخشیده است. تشیع همچنین سبب شده است که ایران سیاست خارجی تجدیدنظرطلبانه‌ای را دنبال کند. این رویکرد در سیاست خارجی موجب شده است که ایران دوستان معدودی در عرصۀ بین‌المللی داشته باشد و در نتیجه مجبور شود تا حد ممکن بر توانایی‌های خود برای دفاع از قلمرو کشور تکیه کند. اسلام همچنین موجب شده است که ایران بازدارندگی را به‌عنوان راهبرد نظامی خود برای دفاع از کشور برگزیند. این راهبرد نظامی کاربرد زور برای نیل به اهداف مادی را رد می‌کند و استفاده از قوۀ قهریه را تنها زمانی مجاز می‌شمارد که کشور با حمله روبه‌رو شده یا امنیت امت اسلام با خطر مواجه شود؛ اما به ایران اجازه می‌دهد که در صورت قریب‌الوقوع بودن تجاوز خارجی دست به حملات پیشگیرانه بزند و نیز در صورت حملۀ دشمن جنگ را به داخل خاک مهاجم بکشاند. اسلام همچنین سبب شده است که ایران ایمان و روحیه را عامل اصلی قدرت نظامی تلقی کند و نه کثرت نفرات و فناوری را؛ زیرا از نظر رهبری کشور، پیروزی در جنگ هدیه‌ای الهی است که خداوند آن را نصیب لشکر اسلام می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

ISLAMIC JURISTS IN POLITICAL CAPACITY: A COMPARISON BETWEEN LEGALIST AND POLITICAL APPROACHES IN ISLAMIC GOVERNANCE

نویسنده [English]

  • Kamran Taremi
Assistant Professor, Center for International Studies, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran, Tehran, Iran
چکیده [English]

Since the victory of the Islamic Revolution in 1979, Shiite Islam has been adopted as state ideology in Iran. This paper is concerned with the impact of Islam on Iranian strategic culture. More specifically, it examines the impact of Islam on the manner Iran employs force in self-defense. To shed light on the influence of ideology, the article has relied heavily on Ayatollah Khomeini's speeches, sermons, and writings as well as Iranian conduct during the war with Iraq. It argues that Islam has set the goals for which force should be used, determined the military strategy to be adopted, defined the meaning of victory on the battlefield, spelled out the factors that contribute to military prowess, and impacted the organization, recruitment, and training of the armed forces.

کلیدواژه‌ها [English]

  • coercion
  • Iran
  • Islam
  • Shiite Islam
  • strategic culture
  • War
  1. الف) فارسی

    1. تقی‌زاده اکبری، علی؛ محمدرضا سنگری و عبداللهی، مهدی (1387). عوامل فرهنگی و معنوی دفاع مقدس، ج 1، باورهای دینی و امدادهای غیبی، قم: زمزم هدایت.
    2. خمینی، روح‌الله (1363). در جستجوی راه از کلام امام: مستضعفین و مستکبرین، تهران: امیرکبیر.
    3. ----------- (1363). در جستجوی راه از کلام امام: ارتش، تهران: امیرکبیر.
    4. ----------- (1363). در جستجوی راه از کلام امام: جنگ و جهاد، تهران: امیرکبیر.
    5. ------------ (1386). قوای مسلح در اندیشۀ امام، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
    6. ------------ (1372). کلمات قصار، پندها و حکمت‌های امام خمینی، تهران: انتشارات علم و فرهنگ.
    7. ------------ (1387). جنگ و دفاع در اندیشه امام خمینی، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
    8. ------------- (بی‌تا). کشف‌الاسرار، بی‌جا.
    9. دهقان، احمد (1388). ناگفته‌های جنگ: خاطرات سپهبد شهید علی صیاد شیرازی، چ سیزدهم، تهران: سورۀ مهر.
    10. شیدائیان، حسین (1389). «معنویت و انضباط معنوی»،­ در مجموعه مقالات نقش معنویت در نبرد ناهمتراز، قم: زمزم هدایت.
    11. عباسیان، حسین (1389). «رابطۀ معنویت و جهاد»، در مجموعه مقالات نقش معنویت در نبرد ناهمتراز، قم: زمزم هدایت.
    12. فروغی جهرمی، محمدقاسم (1390). سپاه مولود انقلاب: منشور سپاه، میثاق پاسداری، تهران: معاونت روابط عمومی و انتشارات سپاه.
    13. محمدی الموتی، محسن (1389). «معناکاوی جنگ نامتقارن از دیدگاه ایران و آمریکا»، در مجموعه مقالات نقش معنویت در نبرد ناهمتراز، قم: زمزم هدایت.
    14. مرکز بررسی و تحقیقات عقیدتی و سیاسی (1383). توکل در جبهه، بی‌جا: واحد آموزش و عقیدتی-سیاسی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی.
    15. مرندی، مهدی، و سلیمانی داوود (1390). دفاع مقدس در اندیشۀ امام خمینی، تهران: مؤسسۀ چاپ و نشر عروج.
    16. منصوری لاریجانی، اسماعیل (1377). سیری در اندیشۀ دفاعی حضرت امام خمینی، تهران: بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس.  

     

    ب) خارجی

    1. Acharya, Amitav, 1989, U.S. Military Strategy in the Gulf: Origins and Evolution under the Carter and Reagan Administrations, London: Routledge.
    2. Blake, Kristen, 2009, The US-Soviet Confrontation in Iran, 1945-1962: A Case in the Annals of the Cold War, Lanham, Maryland: University Press of America.
    3. Byman, Daniel et al., 2001, Iran's Security Policy in the Post-Revolutionary Era, Santa Monica, CA: RAND.
    4. Chipman, John, 2010. Iran's Ballistic Missile Capabilities: A Net Assessment, London: IISS. available at http://www.iiss.org/en/publications/strategic%20dossiers/issues/iran--39-s-ballistic-missile-capabilities--a-net-assessment-885a
    5. Cordesman, Anthony H., and Martin Klieber, 2007, Iran's Military Forces and Warfighting Capabilities: The Threat in the Northern Gulf, London: Praeger.
    6. Crist, David, 2012, The Twilight War: The Secret History of America's Thirty -Year Conflict with Iran, New York: The Penguin Press.
    7. Ehteshami, Anoushiravan, and Raymond Hinnebusch, 1997, Syria and Iran: Middle Powers in a Penetrated Regional System, London: Routledge, 1997.
    8. Eisenstadt, Michael, August 2011, Strategic Culture of the Islamic Republic of Iran: Operational and Policy Implications, MES Monograph No. 1.
    9. Entessar, Nader, 1988, "The Military and Politics in the Islamic Republic of Iran," in Hooshang Amirahmadi and Manouchehr Parvin, (eds), Post-Revolutionary Iran, Boulder, Colo.: Westview Press.
    10. Fatemi, Khosrow, "The Iranian Revolution: It’s Impact on Economic Relations with the United States," International Journal of Middle East Studies, Vol. 12, No. 5 (November 1980)
    11. Gerard, Joseph T., 2002, “The Impact of Ideology on the Iranian Military in the Iran-Iraq War, 1980-1988”, Ph.D. dissertation, The Catholic University of America.
    12. Gray, Colin S., "National Styles in Strategy: The American Example," International Security, Vol. 6, No. 2 (Fall 1981).
    13. Hadley, Gad, 1971, CENTO: The Forgotten Alliance, Study of the Central Treaty Organization, Brighton: Institute for the Study of International Organization.
    14. Hewson, Robert, "The Sinking Feeling: Iran's Anti-Ship Missile Array," Rusi Defence Systems (Summer 2012), available at http://www.rusi.org/downloads/assets/RDS_201206_Hewson.pdf
    15. Hickman, William F., 1982, Ravaged and Reborn: The Iranian Army, Washington, DC: The Brookings Institute.
    16. Hiro, Dilip, 1985, Iran under the Ayatollahs, London: Routledge and Keagan Paul.
    17. Hunter, Shireen, 1991, Iran and the World: Continuity in a Revolutionary Decade, Bloomington, Indiana University Press.
    18. Knepper, Jennifer, "Nuclear Weapons and Iranian Strategic Culture," Comparative Strategy, Vol. 27, (2008).
    19. Lantis, Jeffrey S., "Strategic Culture and National Security Policy," International Studies Review, Vol. 4, No. 3 (Fall 2002).
    20. Liddell Hart, Basil H., 1932, The British Way in Warfare, London: Faber and Faber Limited.
    21. Macmillan, Alan, Ken Booth, and Russell Trood (eds), 1999, Strategic Cultures in the Asia Pacific, New York: Macmillan.
    22. Neuman, Stephanie G., 1981,"Arms Transfer, Indigenous Defence Production and Dependency: The Case of Iran," Hossein Amirsadeghi (ed.) The Security of the Persian Gulf, London: Croom Helm.
    23. Ostovar, Afshon P., 2009, “Ideology, Politics and the Development of Military Power in Iran, 1979-2009”, Ph.D. dissertation, The University of Michigan.
    24. Rajaee, Farhang, 1983, Islamic Values and World View: Khomeini on Man, the State, and International Politics, New York: University Press of America.
    25. Ramazani, R. K., 1986, Revolutionary Iran: Challenge and Response in the Middle East, Baltimore: The Johns Hopkins University Press.
    26. Ricks, Thomas M., "U.S. Military Missions to Iran, 1943-1978: The Political Economy of Military Assistance," Iranian Studies, Vol. 12, Nos. 3-4 (Summer-Autumn 1979).
    27. Roberts, Mark J., 1996, Khomeini’s Incorporation of the Iranian Military, Washington, DC: Institute for National Strategic Studies, National Defense University.
    28. Sayigh, Yezid, 1997, "Arms production in Pakistan and Iran: the limits of self-reliance," in Eric H. Arnett, 1997, (ed.) Military Capacity and the Risk of War: China, India, Pakistan, and Iran, Oxford: Oxford University Press and SIPRI.
    29. Schahgalidian, Nikola, 1987, The Iranian Military under the Islamic Republic, Santa Monica, CA: RAND.
    30. Shields, John M., et al., 1996, Military Industries in the Islamic Republic of Iran: An Assessment of the Defence Industries Organization (DIO), Monterey, CA: Centre for Nonproliferation Studies.
    31. Stanley, Willis, 2006, "The Strategic Culture of the Islamic Republic of Iran," Comparative Strategic Cultures Curriculum, Defense Threat Reduction Agency, Washington, D.C.
    32. Taremi, Kamran, 1997, "Iran and the Middle Eastern Security Complex: Challenge and Response," Ph.D. dissertation, The Australian National University.
    33. Tibbittz Schultz, Ann, 1989. Buying Security: Iran under the Monarchy, Boulder: Westview Press.
    34. Weigley, Russell F., 1973, The American Way of War: A History of the United States Military Strategy and Policy, New York: Macmillan.
    35. Zabih, Sepehr, 1988, The Iranian Military in Revolution and War, London: Rutledge.