الگوی رفتار نخبگان در دولت سید محمد خاتمی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد گروه علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی پردیس بین المللی ارس دانشگاه تهران

چکیده

نخبگان برای توسعۀ اقتصادی و سیاسی به‌عنوان کارگزار نظام سیاسی انتخاب می‌شوند و باید قابلیت لازم برای عمل‌گرایی و ارتقای قابلیت تولیدی را داشته باشند. برخی نظریه‌پردازان بر این اعتقادند که پس از دوران جمهوری دوم جهت‌گیری نخبگان و برنامه‌ریزان سیاسی کشور معطوف به سیاست رشد‌محور بوده است. سیاست رشدمحور چالش‌هایی را در ساختار سیاسی ایران به‌وجود می‌آورد؛ چالش‌هایی که هانتینگتون آن را تناقض سیاست توسعه و توسعۀ نامتوازن ‌خواند و آثار خود را در دولت خاتمی بروز داد. اگرچه بخش شایان ‌توجهی از نخبگان فعال در دولت خاتمی کارگزاران رشد‌محور دولت هاشمی هستند، ضرورت‌های جدید اجتماعی، به اجرای برنامۀ توسعۀ سیاسی در قالب «تفکیک ساختاری»، «یکپارچگی» و «ظرفیت‌سازی» منجر شد. این مقاله بر این موضوع تأکید دارد که نخبگان سیاسی ایران در دوران خاتمی از الگوی عمل‌گرایی تاکتیکی با رویکرد فابیانی بهره گرفته‌اند.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

BEHAVIOR PATTERN OF ELITES IN THE GOVERNMENT OF KHATAMI

نویسندگان [English]

  • Ebrahim Motaghi 1
  • Daryoush Piri 2
1 Professor; Political Science Department, University of Tehran
2 Phd Condidate of Political Scince, Aras Intenational Campus, University of Tehran
چکیده [English]

For economic and political development of a political system elites as agents of the system must have the necessary capabilities for “pragmatism” and enhancing of “productivity”. Some theorists believe that after the period of Second Republic the policy of elites and politicians has been Growth-oriented policy. The Growth-oriented policy has caused challenges for political system of Iran. Huntington named such challenges as paradox of development policy and uneven development which has affected the government of Khatami. Although a significant portion of elites in the government of Khatami were Growth-oriented elites of Kargozaran but the new social necessities leading to the implementation of political development in the form of “structural separation”, “integration”, and “capacity building”. This article concludes that in the period of Khatami political elites has followed the model of “tactical pragmatism” and “Fabian strategy”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • structural elitism
  • growth-oriented economy
  • Political Development
  • Institutionalism
  • Pragmatism
  • Fabian strategy

مراجع

  1. . ازغندی، علیرضا (1385). نخبگان سیاسی ایران بین دو انقلاب، تهران: نشر قومس.

    1. الهی‌منش، محمدحسن (1386). ‌«بررسی نگرش سیاسی نخبگان ایرانی: لایه‌های تمدنی و هویت ملی ایران»، راهبرد، ش 45.
    2. ایمانی، محمد (1380). سرگذشت سه‌سالۀ اصلاحات و ضد اصلاحات، ج 2، جمهوری دلقک‌ها، تهران: کیهان
    3. باشگاه اندیشه (1392). «جمهوری اسلامی و سردرگمی رفتاری نخبگان».
    4. بشیریه، حسین (1383). آموزش دانش سیاسی، چ چهارم، تهران: نگاه معاصر.
    5. جلایی‌پور، حمیدرضا، فولادیان، مجید (1387). «شرایط شکل‌گیری یا افول رهبری کاریزمایی؛ مطالعۀ موردی دورۀ خاتمی 1384-1376»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال سوم، ش چهارم، پاییز.
    6. خلجی، عباس (1388). «بنیاد نظری فروپاشی اجماع در گفتمان اصلاح‌طلبی»، فصلنامۀ سیاست، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 39، ش 1، بهار.
    7. دال، رابرت (1364). تجزیه‌وتحلیل سیاست، ترجمۀ حسن ظفریان، تهران: نشر مترجم.
    8. ربانی، علی (1389). «شایگان فرد فرهاد، فرهنگ سیاسی ایران و مؤلفه‌هایش»، فصلنامۀ سیاست، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی، دورۀ 40، ش 4، زمستان.
    9. روشه، گی (1382). تغییرات اجتماعی، ترجمۀ منصور وثوقی، تهران: نشر نی.
    10. زونیس، ماروین (1387). روان‌شناسی نخبگان سیاسی ایران، ترجمۀ پرویز صالحی، سلیمان امین‌زاده و زهرا البادی، تهران: ‌نشر چاپخش.
    11. ساعی، علی و کریمی، زهیر (1391). «تحلیل فرهنگ سیاسی نخبگان سیاسی اصلاح‌طلب و اصول‌گرا»، مجلۀ جامعه‌شناسی ایران، دورۀ سیزدهم، ش 4، زمستان.
    12. سبکتین ریزی (1385). «گرایش‌های سیاسی نخبگان سیاسی»، ترجمۀ موحدی محمدابراهیم، فصلنامۀ علوم اجتماعی، ش 31.
    13. سریع‌القلم، محمود (1377). «مبانی عشیره‌ای فرهنگ سیاسی ایران»، اطلاعات سیاسی- اقتصادی، ش 135و 136.
    14. ------------ (1386). فرهنگ سیاسی ایران، پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی وزارت علوم و تحقیقات فناوری، تهران.
    15. ----------- (1392). «علم سیاست می‌گوید حذف رقیب هزینه دارد/ تمرین فکر جمعی نداریم».
    16. سیف‌زاده، حسین (1379). مدرنیته و نظریه‌های جدید علم سیاست، تهران: دادگستر.
    17. اردکانی، محمد عابدی (1393). ‌«توسعه‌نیافتگی سیاسی از منظر فرهنگ سیاسی نخبگان در ایران (1384-1368)»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، دورۀ 9، ش 4.
    18. قوچانی، محمد (1384). پدرخوانده و راست‌های جوان: افول اصلاح‌طلبان و ظهور اصول‌گرایان، تهران: نشر سرایی.
    19. ---------- (1379). دو گام به پیش، یک گام به پس: وقایع‌نگاری (یکساله) جنبش اصلاحات دموکراتیک در ایران، تهران: جامعۀ ایرانیان.
    20. قیصری، نورالله (1388). نخبگان و تحول فرهنگ سیاسی در ایران دورۀ قاجار، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    21. کدی، نیکی آر (1383). نتایج انقلاب ایران، ترجمۀ مهدی حقیقت‌خواه، تهران: قومس.
    22. گولد، جولیوس و ویلیام ل. کولب (1384). فرهنگ علوم اجتماعی، جمعی از مترجمان، چ دوم، تهران: مازیار.
    23. گیدنز، آنتونی (1383). جامعه‌شناسی سیاسی، ترجمۀ منوچهر صبوری، تهران: نشر نی.
    24. مارش، دیوید و جری استوکر (1384). روش و نظریه در علوم سیاسی، ترجمۀ امیرمحمد حاجی‌ یوسفی، چ دوم، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی.
    25. میخلز، رُابرت (1385). جامعه‌شناسی احزاب سیاسی، ترجمۀ احمد نقیب‌زاده، تهران: نشر قومس.
    26. نقیب‌زاده، احمد (1385). ‌درآمدی بر جامعه‌شناسی سیاسی، چ پنجم، قم: نشر مهر.
    27. هانتینگتون، ساموئل (1370). سامان سیاسی در جوامع دستخوش دگرگونی، ترجمۀ محسن ثلاثی، تهران: نشر علم.
فصلنامه سیاست
دوره 47، شماره 2
شهریور 1396
صفحه 489-507

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 31 فروردین 1395
  • تاریخ بازنگری: 09 خرداد 1396
  • تاریخ پذیرش: 29 اردیبهشت 1395

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار