شکل، ساختار و تشکیلات حکومت اسلامی در رسائل دینی 1357-1342

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار گروه حقوق عمومی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

 براساس اسناد تاریخی از جمله رسائل حکومت اسلامی، اندیشمندان و فقهای اسلامی در خصوص حکومت، حاکمیت، دولت، رابطۀ دولت با شهروندان، نظامات اقتصادی، سیاسی، اداری و مدیریتی حکومت، به‌ویژه ساختار و تشکیلات حکومت اسلامی نظریه‌پردازی کرده­اند. تأکید صرف بر اجرای احکام اسلامی با محوریت عنوان حکومت اسلامی، یا بحث در مورد مشروطه، شورایی یا جمهوری بودن حکومت اسلامی، بخشی از این نظریه­پردازی­ها را تشکیل می­دهد. گذشته از آن با نزدیک شدن به پیروزی انقلاب اسلامی، صحبت در مورد نهادها و قوای حکومتی جدی­تر و پررنگ­تر شده است. به این ترتیب باید گفت هرچند قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در سال 1358 و توسط اعضای مجلس خبرگان قانون اساسی تهیه و تصویب شد، مطالعات رسائل حکومت اسلامی گواه است که پس‌زمینه­های فکری و بستر نظری قانون اساسی و قوای سه‌گانۀ مندرج در آن، از سابقه‌ای دیرین برخوردار است. ازاین‌رو نظام جمهوری اسلامی و نهادهای برآمده از آن، به‌عنوان گفتمانی اصیل، ریشه در سال­های قبل از پیروزی انقلاب داشته و برخلاف برخی ادعاها موضوعی ارتجالی و آنی نبوده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

SHAPE, STRUCTURE AND ORGANIZATION OF THE ISLAMIC STATE IN THE EPISTLES DYNY1342-1357

نویسنده [English]

  • Ebrahim Mousazadeh
Associate Professor; Public Law Department,University of Tehran
چکیده [English]

According to historical documents, including letters Islamic government, Islamic scholars and jurists about the rule of the state, the relationship between government and citizens, economy, political, administrative and managerial governance, especially the structure and theory Nmvdh‌And Tshkyllat Islamic state. The emphasis on the implementation of Islamic law as the basis of an Islamic state, or the discussion of the Constitutional Council of the Republic of the Islamic Republic Nzryhform part of the degree. Aside from that everything is close to the Islamic Revolution My, talking about institutions and government forces have been Jdyand Prrng. Thus it must be said, however, constitution of the Islamic Republic in 1358, and by members of the Assembly of Experts to prepare and approve the constitution, but the Epistles of the Islamic State of evidence that the areas of intellectual and theoretical basis of the constitution and three branches out In it, was to have a long history. The Islamic Republic and its institutions came as a genuine dialogue rooted in the years before the revolution and contrary to some claims subject was spontaneous and immediate.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic constitutional monarchy
  • the Islamic Council
  • the Government of the Islamic republics
  1. ابعاد حکومت اسلامی (1357). ج.م، قم: نشر صالح.
  2. امیرصادقی، ناصرالدین (بی‌تا). حکومت علوی، جمهوری اسلامی، بی­جا: بی­نا.
  3.  انتقام (نشریۀ داخلی حوزۀ علمیۀ قم) (1379). به کوشش سید هادی خسروشاهی، تهران: کلبۀ اشراق.
  4. بحثی دربارۀ مرجعیت و روحانیت (1341). سید محمدحسین طباطبایی و دیگران، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  5. بشیریه، حسین (1376). تاریخ اندیشۀ سیاسی قرن بیستم، تهران: نشر نی.
  6. بعثت (نشریۀ داخلی حوزۀ علمیۀ قم) (1379). به کوشش سید هادی خسروشاهی، تهران: کلبۀ اشراق.
  7. بنی­صدر، ابوالحسن (بی‌تا). اصول پایه و ضابطه­های حکومت اسلامی، بی­جا: بی­نا.
  8. تهرانی، علی (بی‌تا). طرح کلی نظام اسلامی، مشهد: چاپخانۀ خراسان.
  9. ------- (بی‌تا). طرح کلی نظام اسلامی، با پیشگفتاری از حمید عنایت، چ چهارم، بی­جا: حکمت.
  10. ------- (بی‌تا). مدینۀ فاضله در اسلام، مشهد: کتابفروشی جعفری.
  11. جعفریان، رسول (1385). جریان­ها و سازمان­های مذهبی- سیاسی ایران، چ ششم، قم: مؤلف.
  12. ------- (1386). جریان­ها و سازمان­های مذهبی- سیاسی ایران، چ هفتم، قم: مؤلف.
  13. ------- (1384). رسائل سیاسی-اسلامی دورۀ پهلوی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ج1و2.
  14. -------، رسائل سیاسی-اسلامی دورۀ پهلوی، ج3 (قابل دسترسی در سایت 4shared.com)
  15. حسینی­زاده، محمدعلی (1385). اسلام سیاسی در ایران، قم: دانشگاه مفید.
  16. خمینی، روح­الله (1390). ولایت فقیه (حکومت اسلامی)، چ بیست‌وچهارم، تهران: مؤسسۀ تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره).
  17. دارابی، علی (1389). جریان­شناسی سیاسی در ایران، چ ششم، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
  18. روحانی، سید حمید (1390). نهضت امام خمینی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی، ج4.
  19. روحانی، سید محمدصادق (1357). نظام حکومت در اسلام، چ سوم، بی­جا: نشر مکتبه امام صادق (ع).
  20. سعید، حسن (1399). حکومت از دیدگاه قرآن و عترت، بی­جا: فدک.
  21. شریعتی، علی (1357). امت و امامت، بی­جا: قلم.
  22. صاحب­الزمانی، ناصرالدین (1345). دیباچه­ای بر رهبری، تهران: مؤسسۀ مطبوعاتی عطایی.
  23. صدر، سید محمدباقر (بی‌تا). سرچشمه­های قدرت در حکومت اسلامی، ترجمۀ اکبر ثبوت، تهران: روزبه.
  24. صدری طباطبایی نائینی، سید محمد (1378). راهنمای مطبوعات ایران، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، ج1و2.
  25. طائی حسنلوئی، سلیمان (1386). امام خمینی و جریانهای حوزۀ علمیۀ قم در دهۀ 40و50، قم: مرکز نشر هاجر.
  26. طباطبایی، سید جواد (1382). درآمدی فلسفی بر تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران، تهران: کویر.
  27. عباسی، رمضان (بی‌تا)، مختصر توضیحی در چگونگی حکومت اسلامی و رژیم شاهنشاهی و پاسخ به بعضی از سؤالات، بی­جا.
  28. عمید زنجانی، عباسعلی و ابراهیم موسی‌زاده (1388). بایسته­های فقه سیاسی، تهران: مجد.
  29. عمید زنجانی، عباسعلی (1389). دانشنامۀ فقه سیاسی، تدوین و تنظیم: ابراهیم موسی‌زاده، تهران: دانشگاه تهران، ج1.
  30. غفوری، علی (1349). نظامات اجتماعی در اسلام، تهران: حسینیۀ ارشاد.
  31. فارسی، جلال­الدین (1349). انقلاب تکاملی اسلام، تهران: آسیا.
  32. -------- (بی‌تا). تکامل مبارزۀ ملی، بی­جا: بی­نا.
  33. فیرحی، داوود (1391). فقه و سیاست در ایران معاصر، چ دوم، تهران: نشر نی.
  34. فهرست کتابهای چاپی فارسی از آغاز تا آخر سال 1345 (1352)، زیر نظر احسان یارشاطر، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب، 2جلد.
  35. قادری، حاتم (1387). اندیشۀ سیاسی در اسلام و ایران، چ نهم، تهران: سمت.
  36. قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (مصوب سال 1358 با اصلاحات 1368) (1380)، چ ششم، تهران: ریاست جمهوری.
  37. قلمداران، حیدرعلی (بی‌تا)، حکومت در اسلام، بی­جا: کتابفروشی اسلامی.
  38. قربانی، زین‌العابدین (1347). «مسئولیت همگانی»، ماهنامۀ درس­هایی از مکتب اسلام، سال دهم، ش 1، دی‌ماه
  39. کتابشناسی موضوعی ایران سال­های43-48 (1352). زیر نظر احسان یارشاطر، به کوشش حسین بنی­آدم، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
  40. کدیور، محسن (1376). نظریه­های دولت در فقه شیعه، تهران: نشر نی.
  41. گرامی، محمدعلی (بی‌تا). نگاهی به سیستم سیاسی اسلام، تهران: کانون نشر پژوهش­های اسلامی.
  42. مرادی، علی‌اصغر و اباصلت فروتن (1389). واژه­نامۀ فقه سیاسی، قم: مرکز فقهی ائمۀ اطهار(ع).
  43. مشکینی، علی (1357)، حکومت جمهوری اسلامی، تهران: انتشارات یاسر.
  44. مظفریان، منوچهر (1354). رهبری و مدیریت در اسلام، تهران: مطبوعاتی هدف،.
  45. مفتی­زاده، احمد (بی‌تا). بحثی کوتاه دربارۀ: حکومت اسلامی، بی­جا: بی­نا.
  46. مکارم شیرازی، ناصر (بی‌تا). بررسی فشرده­ای پیرامون طرح حکومت اسلامی، قم: مطبوعاتی هدف.
  47. مودودی، ابوالاعلی (بی‌تا). برنامۀ انقلاب اسلامی، ترجمۀ غلامرضا سعیدی، قم: شفق.
  48. موسوی زنجانی، سید ابوالفضل (1350). نظام اجتماعی اسلام به ضمیمۀ بردگی، آزادی در اسلام، بلای ربا، قم: دارالتبلیغ اسلامی.
  49. -------------------- (1342). «نظام اجتماعی اسلامی»، سالنامۀ مکتب تشیع، ش پنجم.
  50. نایینی، شیخ محمدحسین (1378). تنبیه الامه و تنزیه الامه، با توضیحات و مقدمۀ محمود طالقانی، چ نهم، تهران: سهامی انتشار.
  51. -------- (1385). تنبیه الامه و تنزیه الامه، با مقدمه و تصحیح و شرح روح­الله حسینیان، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
  52. نوروز مرادی، کورش (1382). راهنمای مطبوعات اسلامی، قم: دلیل ما.
  53. نوری، یحیی (1357). اسلام و عقاید و آراء بشری یا جاهلیت و اسلام، چ هشتم، تهران: مجمع معارف اسلامی.
  54. ------- (بی‌تا). حکومت اسلامی و تحلیلی از نهضت حاضر، بی­جا: مجتمع معارف اسلامی.
  55. ------- (1344). سیستم حکومت اسلامی، بی­جا: فراهانی.
  56. نوری علاء، اسماعیل (1357). جامعه­شناسی سیاسی تشیع اثنیعشری، چ اول، تهران: ققنوس.
  57. وشنوی، قوام­الدین (بی‌تا). وظیفۀ مردم در زمان غیبت، قم: مؤسسۀ احیاء و نشر میراث اسلامی.