اسلام سیاسی مدرن در ترکیه؛ مطالعۀ موردی اندیشه و آموزه های سیاسی نجم الدین اربکان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه علوم سیاسی دانشکدۀ معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشکدۀ معارف اسلامی و علوم سیاسی دانشگاه امام صادق (ع)

چکیده

نجمالدین اربکان پدر اسلام سیاسی مدرن در سایۀ دموکراسی در ترکیه است. در حقیقت ایشان در سایۀ دموکراسی در ترکیه دست به تأسیس احزاب سیاسی مختلفی (مانند حزب نظام ملی، حزب رفاه و حزب فضیلت و ...) میزند و تلاش میکند تا اسلام را دوباره در جامعۀ ترکیه احیا کند. لیکن پرسش اصلی این پژوهش این است که نسبت میان دین و دولت در اندیشۀ نجمالدین اربکان چگونه قابل تبیین است؟ شایان یادآوری است که در این نوشتار توصیفی-تحلیلی تلاش شده است تا با ملاحظۀ چارچوب تحلیلی چهارمرحلهای اسپرینگز، آموزههای اربکان مورد واکاوی و مشاهدات، مسئلهشناسی، آرمانشهرسازی و راهحلهای او برای نیل به جامعۀ مطلوب مطالعه و بررسی شود. در صورتبندی کلی از اندیشۀ اربکان میتوان گفت وی فعالیتهای نخبگان کمالیستی را مشکل اصلی جامعۀ ترکیه قلمداد کرده و علت را در دور شدن از گذشته و پیشینۀ تاریخی جستوجو میکند و میکوشد آرمانشهری ایجاد کند که در آن تغییرات ساختاری و نظامسازی عادلانه بر هر برنامۀ دیگری اولویت داشته باشد. اربکان راهحل مشکلات و معضلات اجتماعی و سیاسی جامعۀ ترکیه را در اسلام سیاسی مدرن و منطبق با نیازهای بشر در دوران معاصر، اتحاد مسلمانان و تلاش و جهاد همهجانبه برای پیشرفت و همکاری و معاضدت با رویکردهای سکولار (نه تقابل با آنها) ترسیم میکند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

MODERN POLITICAL ISLAM IN TURKEY, A CASE-STUDY OF NECMETTIN ERBAKAN'S THOUGHTS AND TEACHINGS

نویسندگان [English]

  • Seyed Mohammadreza Ahmadi Tabatabaie 1
  • Mahdi Piroozfar 2
1 Associate Professor of Imam Sadiq University
2 Ph.D. Student of Imam Sadiq University
چکیده [English]

Necmettin Erbakan is the father of modern political Islam under democratic rule in Turkey. In fact, he established different political movements in Turkey (like the National System Party, Welfare Party, Fazilat Party, etc.) and tries to revive Islam in the setting of a democratic Turkish society. The main question of this research is how to describe the relationship between religion and state in his thoughts. The Article is trying to show the observations, the issues, the utopian ideals and the different ways of reaching a desirable society in the views of Erbakan using the Springs Analysis System. In a general review of Erbakan's thoughts we can say he had identified Kamalist elites’ activities as the main problem for the Turkish society. He sought the reason for this in distancing away from the past and previous history and in trying to make a utopia with the preference of systematic change and just regulation over all other programs. Erbakan perceived modern political Islam, the unity of Muslims and the effort for progress and combating secular movements as viable solutions in the face of social and political problems in contemporary Turkey.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Necmettin Erbakan
  • Political Islam
  • Justly regulation
  • Islamic Alliance
  • Turkey
الف) فارسی و عربی
ابوزید، نصرحامد (1381). «اسلام، مدرنیته و روشنفکران»،ترجمۀ مالک ذواقدار، بازتاب اندیشه، ش 25.
احمدی طباطبایی، سید محمدرضا؛ پروانه، محمود (1390). «نسبت منافع ملی و مسئولیتهای فراملی نظام جمهوری اسلامی ایران در اندیشۀ سیاسی امام خمینی (ره)»،فصلنامۀ مطالعات انقلاب اسلامی، سال هشتم، ش 25.
احمدی طباطبایی، سید محمدرضا (1389). اخلاق و سیاست، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
----------------------- (1390). «انگاره قدرت در اندیشه‌های سلوکی»، دوفصلنامۀ دانش سیاسی، سال هفتم، ش 13.
احمدیاقی، اسماعیل (1379). دولت عثمانی از اقتدار تا انحلال، ترجمۀ رسول جعفریان، قم: پژوهشکدۀ حوزه و دانشگاه.
اخوان‌الصفا (2005). الرسائل، بیروت: مؤسسۀ الاعلمی للمطبوعات، ج 3.
اربکان، نجم‌الدین (1395). نبرد من (مانیفست فکری نجمالدین اربکان)، ترجمۀ مهدی پیروزفر، تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
اسپرینگز، توماس(1370). فهم نظریههای سیاسی، ترجمۀ فرهنگ رجایی،چ دوم، تهران: آگاه.
الحسینی، محمدصادق (1996). «زیاره اربکان لطهران: مواجهه جدیده مع واشنطن»، شوون الاوسط، العدد 55.
الصدر، سید محمدباقر (1400). اقتصادنا، بیروت: دارالتعارف.
ایگدمیر، اولوغ و دیگران(1348). آتاتورک، ترجمۀ حمید نطقی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی منطقه‌ای تهران.
بانو الیگیور (1394). بسیج اسلام سیاسی در ترکیه، ترجمۀ غلامرضا خواجه سروی و حدیث اقبال و حیدر شهریاری،تهران: انتشارات دانشگاه امام صادق (ع).
بهروزلک، غلامرضا (1385). «اسلام سیاسی و جهانی شدن»،فصلنامۀ مطالعات راهبردی، سال نهم، ش1.
حرب، محمد(1998). «هل تتجه حرکه اربکان الی التشدد»، السیاسه الدولیه، العدد 133.
حقیقت، سید صادق (1393). مبانی اندیشۀ سیاسی در اسلام، چ دوم، قم: انتشارات دانشگاه مفید.
ر.بال،آلن و پیترز، ب.گای (1390). سیاست و حکومت جدید، ترجمۀ عبدالرحمن عالم،چ دوم، تهران: قومس.
رابینسون، ریچارد (1347). جمهوری اول ترکیه، ترجمۀ ایرج امنینی، تهران: مؤسسۀ فرهنگی منطقه‌ای تهران.
روویون، فردریک (1385). آرمانشهر در تاریخ اندیشۀ غرب، ترجمۀ عباس باقری، تهران: نشر نی.
سلامتی، اعظم (1389). سیاست خارجی اسلامگرایان ترکیه، تهران: انتشارات مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
شجاعی زند، علی‌رضا (1388). «تعریف دین»،فصلنامۀ اندیشۀ دینی، ش 30.
صلاح شحاته، دینا (1998). «الاسلام السیاسی و مستقبل العلمانیه فی ترکیا»، السیاسه الدولیه، العدد 131.
طباطبایی، محمدحسین (1388). شیعه در اسلام، چ پنجم،قم: مؤسسۀ بوستان کتاب.
عالم، عبدالرحمن (1392). بنیادهای علم سیاست، چ بیست‌وپنجم،تهران: نشر نی.
عمید زنجانی، عباسعلی (1385)، مبانی اندیشۀ سیاسی اسلام، چ سوم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشۀ اسلامی.
عنایت، حمید (1364). بنیاد فلسفۀ سیاسی در غرب، چ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
فیرحی، داود (1394). نظام سیاسی و دولت در اسلام، چ دوازدهم، تهران: سمت.
لوئیس، برنارد (1372). ظهور ترکیۀ نوین، ترجمۀ محمدعلی سبحانی، بی‌جا: مترجم.
نورالدین،محمد(2003). «ترکیا ... الی این؟ حزب العداله و التنمیه(الاسلامی)فی السلطه»، المستقبل العربی، العدد 287.
نوفل،میشل(1996). «ترکیا و صعود «الرفاه» الی السلطه : التوافق بین السلام و الدیموقراطیه»، شوون الاوسط، العدد 53 .
هیوود،اندرو(1390). مقدمۀ نظریۀ سیاسی،ترجمۀ عبدالرحمن عالم، چاپ چهارم،تهران: نشر قومس.
وینسنت،اندرو(1389). نظریههای دولت، ترجمۀ حسین بشریه، چ هفتم،تهران: نشرنی.
ب) انگلیسی
Atacan, F. (2005). Explaining religious politics at the crossroad: AKP‐SP. Turkish Studies,  6(2), 187-199.
Axford , B & Browning G , K  & Huggins , R & Rosamond , B  (2002) Politics: an introduction. Routledge.
Danforth, N. (2008). "Ideology and pragmatism in Turkish foreign policy: From Atatürk to the AKP", Turkish Policy Quarterly, 7 (3), pp.83-95
Erbakan, N. (2014). Davam.,Milli Gazete Ankara Kitab Kulübü , Ankara
Islam Birligihayal değil,(1997), Yeni şafak , februrary 28
İMİŞİKER, Z. Ç. (2002). The Changing Nature Of  Islamism In Turkey: A Comparison Of ERBAKAN And ERDOĞAN (Doctoral dissertation, Bilkent University ANKARA).
Lovell, D. (2011). Turkey in Europe: Record, Challenges and the Future. Insight Turkey, 13(3), 173.
Macfie, A. L. (1994). Ataturk,Longman, London & NewYork,
Kant, I., & Abbott, T. K. (2004). Critique of practical reason. Courier Corporation.
Keyman, E. F. (2007). Modernity, Secularism and Islam The Case of Turkey. Theory, culture & society, 24(2), 215-234.
Robins, P. (1997). Turkish foreign policy under Erbakan. Survival, 39(2), 82-100.
Mardin, Ş. (1973). Center-periphery relations: A key to Turkish politics?  Daedalus,102(1), 169-190.
Mardin, S. (2000). “Turkish Islamic Exceptionalism Yesterday and Today”, Journal of International Affairs, 54(1).
Yavuz, M.H (2003). Islamic Political Identity in Turkey, Oxford University Press
Zubaida, S. (2000). “Trajectories of Political Islam: Egypt, Iran and Turkey”, The Political Quarterly, 71(s 1), 60-78.