اسلام و جهانی شدن ،ترابط یا تباین بررسی دینی پدیدۀ جهانی شدن بر اساس رهیافت گفتمان

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

    واژۀ جهانی شدن در دو دهۀ اخیر یکی از پرکاربردترین واژههای عرصۀ سیاستگذاری اقتصادی،فرهنگی و سیاسی داخلی و بینالمللی کشورها و نیز موضوع بحثهای دانشگاهی و ژورنالیستی بوده است. بهرغم کاربرد گستردۀ واژۀ جهانی شدن در ادبیات سیاسی جهان معاصر، هنوز معنا و مفهوم آن مناقشهآمیز است و بسته به اینکه از چه زاویه و با چه نگرشی به آن نگریسته شود، معنا و مفهوم متفاوت پیدا خواهد کردکه ظهور واژههای مختلفی همچون «جهانی شدن»، «جهانیسازی»، «جهانگرایی»، «غربی شدن» و «آمریکایی» شدن در بسیاری از جوامع از جمله ایران بیانگر این امر است. در مورد ماهیت جهانی شدن رویکردهای متفاوتی وجود دارد. جهانی شدن بهعنوان یک پروسه و جهانی شدن بهعنوان پروژه دو نگرش رایج و متفاوت نسبت به این پدیده است. در این پژوهش با استفاده از مدل تحلیل گفتمانلاکلا و موفه دیدگاه اسلام نسبت به جهانی شدن بررسی میشود. براساس بررسیهای دینی میتوان به این مطلب اذعان کرد که در اسلام نیز به مانند گفتمانهای دیگر، برداشتهایی وجود دارد که با جهانی شدن همساز است و حتی راه آینده را بر آن توصیه میکند. اگرچه جهانی شدن در برداشت اسلامی با پدیدۀ جهانی شدن کنونی، هم در تعریف و هم در اهداف و روش‏ها، تفاوت‏های بنیادی دارد، میتوان گفت جهانی شدن از دیدگاه اسلام دیدگاهی پروسهای است و آن را از پیش تعیینشده نمیداند.این مقاله درصدد است با تأملی بر آیات قرآن و روایات رابطۀ اسلام با این مفهوم را تبیین کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

ISLAM AND GLOBALIZATION, TIES OR CONTRADICTION RELIGIOUS STUDY OF THE PHENOMENON OF GLOBALIZATION BASED ON THE DISCOURSE APPROACH

نویسندگان [English]

  • Seyed Mahdi Sadatinejad 1
  • Javad Alaee Avargani 2
1 Assistant Professor; Political Science, Faculty of Law and Political Science, University of Tehran
2 Masters Political Student; Faculty of Law and Political Science, University of Tehran
چکیده [English]

The term globalization has been one of the most widely used words in the field of economic, cultural, political, domestic and international politics in the past two decades, and has been the subject of academic and journalistic discussions. Despite the widespread use of the word "globalization" in the contemporary political world literature, its meaning is still controversial, and depending on what angle and attitude it is looked at, there will be a different meaning and concept that the emergence of various terms such as “Globalization”, “Westernization”, and “Americanization” in many societies, including Iran, express this. There are different approaches to the nature of globalization. Globalization as a process and globalization as a project are two common approaches to this phenomenon. In this research, using the Lacla and Mouffe discourse analysis model, Islam's perspective on globalization is examined. According to religious studies, it is acknowledged that in Islam, as in other discourses, there are perceptions that are consistent with globalization and even the future of the world, although globalization in the Islamic conception of the current globalization phenomenon, both in defining and in goals and methods have fundamental differences. It can be said that globalization, from the perspective of Islam, is a procedural perspective and it is not presupposed. This article seeks to explain the relationship between Islam and this concept with reflection on Qur'an and narrations.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Globalization
  • Islam
  • ties
  • contradiction
  • discourse
  • Sign
  1. الف) فارسی

    1. قرآن مجید.
    2. نهج‌البلاغه.
    3. آغارضوی، سید محمد (1390). «اسلام و چالشهای جهانی شدن»، ماهنامۀ سفیر، ش 17.
    4. ادیب، مصطفی (1390). «ظرفیتهای راهبردی اسلام و پدیدۀ جهانی شدن»، فصلنامۀ مطالعات استراتژیک، ش 43 بهار.
    5. افروغ، عماد (1380). چالش‌های کنونی ایران، تهران، پژوهشکده فرهنگ و هنر اسلامی حوزۀ هنری سازمان تبلیغات اسلامی.
    6. البرو، مارتین (1381). عصر جهانی، جامعهشناسی پدیدۀ جهانی شدن، ترجمۀ نادر سالار زاده احمدی، تهران: نشر آزاداندیشان.
    7. بوازر، مارسل (1361). اسلام در جهان امروز، ترجمۀ د. م . ی، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    8. پهلوان، چنگیز (1380). فرهنگشناسی، گفتارهایی در زمینۀ فرهنگ و تمدن، تهران: نشر پیام افروز.
    9. جعفرپور، رشید (1384). «تنوع فرهنگی جهان اسلام و چالشهای موجود در عصر جهانیشدن»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، ش 19-16.
    10. حسینی زفره‌ای اصفهانی، محمدباقر (1384). آشنایی با امام عصر (عج) و حکومت جهانی آن حضرت، قم: انتشارات گل‌های بهشت.
    11. حسینی بحرانی، هاشم (1393). گزیدهای از کتاب سیمای حضرت مهدی در قرآن، تهران: نشر آفاق.
    12. حکیمی، محمدرضا و دیگران (1368). الحیاه، قم: دلیل ما.
    13. رضایی اصفهانی، محمدعلی (1381). پژوهشی در اعجاز علمی قرآن، رشت: نشر کتاب مبین، چ دوم.
    14. سعیدی، رحمان (1387). «جهانی شدن و مهندسی فرهنگی»، مجلۀ مطالعات معرفتی در دانشگاه اسلامی، ش37.
    15. صافی، شیخ لطف‌الله (1377)، منتخب الاثر فی الامام الثانی عشر، نشرقم: مؤسسۀ السیده المعصومه.
    16. صوفی‌آبادی، محمود، اسلام (1384). «جهانی شدن و پیامدهای فرهنگی آن»، پژوهشنامۀ حقوق اسلامی، ش 16و17و18و19.
    17. طباطبایی، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان، ترجمۀ محمدباقر موسوی، قم: نشر دفتر انتشارات اسلامی
    18. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن (1390). مجمعالبیان، ترجمۀ محمد بیستونی، مشهد: آستان قدس رضوی، شرکت به نشر.
    19. کاظمی، علی‌اصغر (1380). جهانی شدن، فرهنگ و سیاست، تهران: نشر قدس.
    20. گل‌محمدی، احمد (1381). جهانی شدن، فرهنگ، هویت، تهران: نشر نی،ج 1.
    21. گفتمان مهدویت (1380). سخنرانی‌های گفتمان اول و دوم، جمعی از سخنرانان، مؤسسۀ فرهنگ و انتظار.
    22. ل‍وگ‍رن‌، فیلیپ (1382). جهان باز: واقعیت جهانی شدن، ترجمۀ فریدون دولتشاهی، تهران: اطلاعات.
    23. العلوانی، طه جابر (1380). «تکثرگرایی؛ از اصول تا بازنگری»، ترجمۀ مسعود زنجانی، فصلنامۀ راهبرد، ش 21، ص 21.
    24. مجلسی، محمدباقر (1403ق). بحارالانوار، بیروت: داراحیا الثراث العربی.
    25. ــــــــ،(1375). مرکز مطالعات و مدارک علمی ایران، فرهنگ علوم سیاسی، بهار.
    26. مطهری، مرتضی (1362). خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: انتشارات اسلامی.
    27. مکارم شیرازی،  ناصر(1387)، تفسیر نمونه، تهران: نشر دار الکتب الاسلامیه‌،چ سی‌وششم.
    28. -------------- (1389). پیام قرآن: روش تازهای در تفسیر موضوعی قرآن، تهران: دارالکتب الاسلامیه، چ هفتم.
    29. مدرسی، محمدتقی (1377). تفسیر هدایت، ترجمۀ احمد آرام، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی.
    30. موریس، بوکای (1364). مقایسۀ میان تورات انجیل قرآن و علم، ترجمۀ ذبیح‌الله دبیر، تهران: دفتر نشر فرهنگ اسلامی.
    31. موسوی، سید محمد؛ موسوی، سید محمدرضا؛ اسماعیلی، علی (1391). «جهانی شدن و کشورهای جهان اسلام بسترهای همگراییها و زمینههای واگراییها»، فصلنامۀ مطالعات سیاسی جهان اسلام، ش 2.
    32. نکوئی سامانی، مهدی (1387). «اسلام و جهانی شدن تعامل یا تقابل؟»، مجلۀ معرفت، تهران، ش 133.
    33. واترز، مالکوم (1377). جهانی شدن، ترجمۀ اسماعیل مردانی گیوی و سیاوش مریدی، تهران: نشر نی.
    34. هروی- لژه، دانیل (1381). «انتقال و شکلگیری هویت اجتماعی- دینی در مدرنیته»، ترجمۀ محمود نجاتی حسینی، نامۀ پژوهش، ش 20 و 21.

     

    ب) انگلیسی

     

    35. Mazrui Alamin (2002). Globalization and the  muslim world: Sub-Saharan Africa in a Comparative Contxt, The Ohio State University

    36. Jan.Mirza (2009). Globalization of media: kay issue and dimensions,

    Department of Mass Communication, Gomal University

    37. Yusuf. Rizwana (2006). European Journal of Scientific Research, concepts and religion: institute of hazrat mohammad (saw).