جدال هویتی گفتمان‌های توسعه در تاریخ معاصر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز

چکیده

  جریان هویتی از توسعه در ایرانبا قرائت‌های چارچوبی و برداشت‌های متفاوت دوره‌ای همراه بوده است که دولت‌ها (حاکمیت‌ها) متولی آن بوده‌اند؛ همان‌گونه که اصلاحات و توسعه در عصر قاجار به‌منظور رهایی از عقب‌ماندگی و رساندن تقریبی بخش‌هایی از ساختار شبه‌دولتی قاجار به توسعه بود، در دورۀ پهلوی دوم با اصلاحات دولتی برای پر کردن خلأ مشروعیتی همراه بود و در دورۀ جمهوری اسلامی نیز با خلأ پارادایمی و گفتمانی در زمینۀ علمی توسعه توأم بوده است. این مقاله با مفاهیمی چون توسعه، هویت و دولت‌ها در ایران و تضاد تاریخی در رویکردهای هویتی- دولت‌محور به توسعه و با استعانت و استفاده از روش تحلیلی- تاریخی، درصدد بررسی و واکاوی دلایل ناموفق بودن رویکردهای توسعه در ایران با توجه به ویژگی‌های هویتی حاکمیت‌ها در سه دورۀ تاریخی قاجار، پهلوی و جمهوری اسلامی است. 

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

THE CONTROVERSIAL IDENTITY OF DEVELOPMENT DISCOURSES IN CONTEMPORARY IRANIAN HISTORY

نویسندگان [English]

  • Jahanbakhsh Izadi 1
  • Mostafa Motahari 2
1 Assistant Professor, Political Sciences, Free Tehran Central Branch, Tehran, Iran
2 Ph.D Student, Political Sciences, Azad University, Tehran Central Branch, Tehran, Iran
چکیده [English]

The identity flow of development in Iran has been accompanied by periodic reading of the framework and perceptions that the governments and its sovereignty have been as reform and development in the Qajar era in order to escape from the backwardness and approximate the parts of the structure Quasi-government of Qajar was in development. In the second Pahlavi period, with governmental reforms, to fill the vacuum of legitimacy, and during the Islamic Republic of Iran, was accompanied by a paradigmatic vacuum and a discourse on the scientific development of development. This article, with the concepts of development, identity and government in Iran, and historical contradictions in state-centered approaches to development, and with the application and use of the analytical-historical method, seeks to examine the reasons for the failure of development approaches in Iran with respect to identity characteristics Governments are in the three historical periods of the Qajar, Pahlavi, and the Islamic Republic.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Development and Modernization
  • Political Development
  • Development History in the Contemporary Period
  • Identity Conflict of Development
  • Authority and Conflict of Identity

مراجع

  1. الف) فارسی

    1. اتابکی، تورج (1385). تجدد آمرانه،‌ جامعه و دولت در عصر رضاشاه، ترجمۀ مهدی حقیقت‌خواه، تهران: ققنوس.
    2. آبراهامیان، یرواند (1377). ایران بین دو انقلاب، ترجمۀ احمد گل‌محمدی، محمد‌ابراهیم فتاحی، تهران: نی.
    3. اخوان کاظمی، بهرام (1389). نقد و ارزیابی گفتمان‌های اجتماعی سیاسی مطرح در جمهوری اسلامی، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
    4. ازغندی، علیرضا (1379). تاریخ تحولات سیاسی و اجتماعی ایران، ج اول، تهران: سمت .
    5. الطایی، علی (1378). بحران هویت قومی در ایران، تهران: شادگان.
    6. بشیریه، حسین (‌1379‌). درآمدی بر جامعه‌شناسی تجدد، کتاب نقد و نظر، قم: دفتر تبلیغات اسلامی حوزۀ علمیۀ قم.
    7. ----------- (1381). دیباچه‌ای بر جامعه‌شناسی سیاسی ایران: دورۀ جمهوری اسلامی، تهران: نی.
    8. ------------ (1383). «ایدئولوژی سیاسی و هویت اجتماعی در ایران»، مجلۀ ناقد، سال اول، ش 2..
    9. بهزادفر، مصطفی (1390). هویت شهر (نگاهی به هویت شهر تهران)، تهران: نشر شهر.
    10. حسینی‌زاده، محمد‌علی (1380). گفتمان‌های حاکم بر دولت‌های بعد از انقلاب در جمهوری اسلامی ایران، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
    11. حیدری، رضا (1391). تثبیت گفتمان داخلی جمهوری اسلامی در دهۀ چهارم، پایگاه «خبرنامۀ دانشجویان ایران»، http://iusnews.ir/fa/news-details/102913
    12. خلیلی‌خو، محمدرضا (1373). توسعه و نوسازی ایران در دورۀ رضاشاه، تهران: مرکز انتشارات جهاد دانشگاهی.
    13. خوشروزاده، جعفر (1383).«انقلاب اسلامی از نظریه‌پردازی توسعه تا توسعۀ نظریه‌پردازی»، مجلۀ اندیشۀ انقلاب اسلامی، ش 9.
    14. زمانی، هادی (2007). «موانع تکوین دولت مدرن و توسعۀ اقتصادی در ایران»، www.hadizamani.com
    15. زهیری، علی‌رضا (1380). «انقلاب اسلامی و هویت ملی»، فصلنامۀ علوم سیاسی، دورۀ 4، ش 16.
    16. زیباکلام، صادق (1381). سنت و مدرنیته: ریشه‌یابی علل ناکامی اصلاحات و نوسازی در ایران عصر قاجار، تهران: روزنه.
    17. ----------- (1380). مقدمه‌ای بر انقلاب اسلامی، تهران: روزنه.
    18. غراب، ناصرالدین (1390). هویت شهری، تهران: انتشارات سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور.
    19. کاتوزیان، همایون (1374). چهارده مقاله در ادبیات، اجتماع، فلسفه و اقتصاد، تهران: مرکز.
    20. ---------- (1379). «آزادی و لجام‌گسیختگی در انقلاب مشروطیت»، تهران: فصلنامۀ سیاسی– اقتصادی، ش 230-227 .
    21. کاستلز، امانوئل (1380). عصر اطلاعات؛ قدرت هویت، ترجمۀ حسن چاووشیان، تهران: طرح نو.
    22. کدی، نیکی. آر (1375). ریشه‌های انقلاب ایران، ترجمۀ عبدالکریم گواهی، ج 2، تهران: دفتر نشر و فرهنگ اسلامی.
    23. مردیها، مرتضی (1384).«هویت دولتی و هویت ملی»، سایت باشگاه اندیشه.
    24. http: //www bashgah.net/themes/bashgah
    25. مدنی، سید جلال‌الدین (1369). تاریخ سیاسی معاصر ایران، ج 1، تهران: دفتر تبلیغات اسلامی.
    26. مظاهری، محمد‌مهدی؛ و ملایی، اعظم (1392). «دولت، هویت و سیاست خارجی در ایران معاصر (1390-1304)»، فصلنامۀ پژوهش‌های راهبردی سیاست، سال دوم، ش 7.
    27. مقدم، والنتین (1385). چپ و انقلاب در ایران تحلیل انتقادی، در مجموعۀ ایران پس از انقلاب، ترجمۀ علی مرشدی، تهران: باز .
    28. مطهری، مصطفی (1393). «سیاستمداری مقید به اصول سیاست و سیاستمداری»، پایگاه تحلیلی خبری تدبیر 24، http://tadbir24.ir/fa/news/46313
    29. ملایی توانی، علیرضا (1381). مشروطه و جمهوری، تهران: گستره.
    30. موثقی، سید احمد (1384). «توسعه؛ سیر تحول مفهومی و نظری»، مجلۀ دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 63.
    31. ------------ (1385). نوسازی و اصلاحات در ایران (از اندیشه تا عمل)، تهران: قومس.
    32. ------------ (1385). «اقتصاد سیاسی ایران در دورۀ جمهوری اسلامی»، مجلۀ دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ش 71، ص 354-311.
    33. مؤمنی، فرشاد (1386). اقتصاد ایران در دوران تعدیل ساختاری، تهران: ونگار.
    34. نصری، عبداله (1386). رویارویی با تجدد، تهران: علم.
    35. نعیمیان، ذبیح‌الله (1378). معنا و امکان «غیریت‌سازی»در «فرایند اسلام‌گرایی امام خمینی»، غرب و انقلاب اسلامی: مجموعه مقالات همایش «بررسی و نقد نظریۀ غرب دربارۀ انقلاب اسلامی، ج دوم، به کوشش گروه تاریخ و اندیشۀ معاصر، قم، مرکز انتشارات مؤسسۀ آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
    36. نوچه فلاح، رستم (1383). هویت؛ واقعیتی ثابت یا سیال، مبانی نظری هویت و بحرانهویت، ترجمۀ علی‌اکبر علیخانی، تهران: پژوهشکدۀ علوم انسانی و اجتماعی جهاد دانشگاهی.
    37. یاوری، نوشین (1385). نفی غرب و استراتژی هویتی در ایران (اندیشمندان علوم اجتماعی و انقلاب اسلامی ایران)، گردآورنده محمدباقر خرمشاد، تهران: باز.
    38. یل، محمدرضا (1394). «مقایسۀ دو برهۀ تحریم در تاریخ معاصر ایران؛ چرا پایان راه ما از مصدق جداست؟»، پایگاه تحلیلی – تبیینی برهان،http://www.borhan.ir/NSite/FullStory/News/?Id=8674

    ب) خارجی

    1. Wendt, Alexander  (1994) "Collective Identity Formation and the International State", American Political Science Review, 88, No. 2.
    2. Pouliot, Vincent (2004) "The Essence of Constructivism", Journal of International Relations and Development,Volume 7, Number 3.
    3. Tibi, Bassam (1990) The Simultaneity of Unsimultaneous, Old Tribes and Imposed  Nation – State in The Modern Middle East, in S. Khoury and Kostiner (Eds), the Conflict of the Tribe and State in Iran and Afghanestan, Londen: Croom Helm.
فصلنامه سیاست
دوره 48، شماره 4
اسفند 1397
صفحه 853-870

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 آبان 1396
  • تاریخ بازنگری: 12 آذر 1396
  • تاریخ پذیرش: 12 آذر 1396

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار