آسیب شناسی مفهوم وحدت اسلامی در قالب دوگانه فرقه گرایی و سکیولاریسم

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

استادیار گروه معارف دانشکدۀ علوم انسانی دانشگاه زنجان

چکیده

مفهوم وحدت اسلامی، در تاریخ معاصر از شبه‌قارۀ هند برخاست و در نهایت، از طریق سید جمال در جهان اسلام گسترش یافت. این مفهوم همواره در چارچوب دوگانۀ مفهومی فرقه‌گرایی و سکولاریسم مورد خوانش و توجه قرار گرفته است. همین مسئله سبب شده که این مفهوم درست عکس کارکرد خود که ایجاد وحدت در بین فرق اسلامی برای غلبه بر عقب‌ماندگی ناشی از استعمار و استبداد است، عمل کند. در این مقاله سعی بر آن است که زمینه‌های تاریخی و سیاسی‌ـ اجتماعی ایجاد، تطور و گسترش این مفهوم بررسی شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Pathology of the Islamic unity in the term of the Dichotomy of Sectarianism and Secularism

نویسنده [English]

  • Mohammad Sadra
چکیده [English]

The concept of Islamic Unity was the one that originated in contemporary history of the Indian subcontinent, and finally, expanded in its historical evolution by Sayyid Jamal in Islamic world. This concept has been always considered in terms of the conceptual dichotomy of Sectarianism and Secularism. As a result, it caused this concept to act unlike its task, that should create unity between the Islamic sects for overcoming backwardness, due to the colonial and despotism. In this article, we will try to consider the historical and socio-political contexts of creation, evolution and extension of this concept

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic unity
  • Sectarianism
  • Secularism
  • pathology
  • Sayyid Jamal
  1. اسدآبادی، سید جمال‌الدین (بی‌تا). مجموعه آثار 4، نامه‌ها و اسناد سیاسی و تاریخی، تهیه، تنظیم، تحقیق و ترجمۀ سید هادی خسروشاهی، نسخۀ پی‌دی‌اف. قابل دسترس در:

http://www.khosroshahi.org

  1. ----------------- (بی‌تا). رسائل و مقالات فارسی، تهیه، تنظیم، تحقیق سید هادی خسروشاهی، نسخۀ پی‌دی‌اف، قابل دسترس در:

http://www.khosroshahi.org

  1. انوشه، حسن (1380). دانشنامۀ ادب فارسی، ج 4، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
  2. خسروشاهی، سید هادی، احوال و افکار سید جمال در گفت‌وگو با حجت‌الاسلام خسروشاهی، ۱۳۹۲/۱۱/۸ قابل دسترسی در:

http://www.cgie.org.ir/fa/news/9104

  1. داراشکوه باربری (1382). آیین هندو و عرفان اسلامی (براساس مجمع البحرین داراشکوه)، ترجمه و گردآوری داریوش شایگان، تهران: نشر و پژوهش فرزان روز.
  2. ریخته‌گران، محمدرضا (بی‌تا). تحقیقاتی دربارۀ هند، ج 6، مقالۀ «جنبش وهابیگری در هند»، دهلی‌نو: رایزنی فرهنگی ایران در هند.
  3. سر سید احمدخان هندی (1334). تفسیر القرآن و هوالهدی و الفرقان، ترجمۀ محمدتقی فخرداعی گیلانی، تهران: آفتاب.
  4. شایگان، داریوش؛ داراشکوه، محمد (1388). «بنیانگذار عرفان تطبیقی»، مجلۀ بخارا، قابل دسترس در:

http://www.khabaronline.ir/detail/343190/culture/religion

  1. حائری یزدی، مهدی (1381). خاطرات، به کوشش حبیب لاجوردی، نشر کتاب نادر.
  2. صاحبی، محمدجواد (1381). سرچشمه‌های نواندیشی دینی درآمدی بر تاریخ کلام جدید، قم: احیاگران.
  3. طباطبایی، سید جواد (1389). مدخل سید جمال‌الدین اسدآبادی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج 18، ناشر: مرکز دائرة المعارف بزرگ اسلامی.
  4. کامل ضاهر، محمد (1994). الصراع بین التیارین الدینی و العلمانی، بیروت: دارالبیرونی.
  5. عزیز، احمد (1367). تاریخ تفکر اسلامی در هند، ترجمۀ نقی لطفی و محمدجعفر یاحقی، تهران: کیهان.
  6. عنایت، حمید (1376). سیری در اندیشۀ سیاسی عرب: از حملۀ ناپلئون به مصر تا جنگ جهانی دوم، تهران: امیرکبیر.
  7. ماروین لاپیدوس، ایرا (1376). تاریخ جوامع اسلامى، ترجمۀ محمود رمضانزاده و محسن مدیرشانه‌چی، ج 2 (قرون نوزدهم و بیستم)، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی.
  8. مجتبایی، فتح‌الله (1389). مدخل احمد سرهندی، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج 7، تهران: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
  9. ----------- (1389). مدخل اسلام: اسلام در شبه‌قارۀ هند، دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، ج 8 ، ناشر: مرکز دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی.
  10. مجتهدی، کریم، سید (1392). «جمال‌الدین اسدآبادی عالمی زمان‌شناس بود»، دین و اندیشه، خبرگزاری مهر، یکشنبه 18 اسفند 1392، قابل دسترس در:

http://www.khabaronline.ir/detail/343190/culture/religion

  1. ---------- (1385). سید جمال‌الدین اسدآبادی و تفکر جدید، تهران: نشر تاریخ ایران.
  2. موثقی، احمد (1374). جنبش‌های اسلامی معاصر، تهران: سمت.
  3. هاردی، پی (1369). مسلمانان هند بریتانیا، ترجمۀ حسن لاهوتی، مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی، بنیاد پژوهش‌های اسلامی.