فقدان تجدد و رزمجویی ذهنیت عرفانی/دوجایگاهی در بستر تاریخ معاصر ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانش آموخته دکتری جامعه شناسی سیاسی دانشکدة حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

چکیده

سال‌های دهة 40 و 50 خورشیدی آغازگاه ظهور روشنفکرانی بود که در مقالة حاضر ذیل مفهوم ذهنیت عرفانی/ دو جایگاهی قرار می‌گیرند؛ روشنفکرانی که بیش از آنکه در پی مفاهیمی همچون نوسازی، مرزهای ملی و اندیشه ترقی باشند، در پی تخریب نهادهای مدرن ناشی از مشروطه برآمدند و در این چالش به ذوب مفاهیمی یادشده پرداختند. این روشنفکران (روشنفکران شبه‌مذهبی، روشنفکران چپ و روشنفکران دولتی) نه‌تنها پیوندی با اندیشة ترقی و مفاهیم مدرن نداشتند، بلکه طبق نظرگاه پژوهشی ما به‌دنبال پرورش ایده‌هایی بودند که با تئوری ذهنیت عرفانی/ دو جایگاهی قابل تبیین است. از دیدگاه این نوشتار، روشنفکران و ایرانیان دچار شده به ذهنیت عرفانی/ دو جایگاهی در حوادث آخرین سال‌های دهة 50 که اوج ظهور این ذهنیت و تسلطش بر سراسر زیست ایرانیان بود، با پذیرش سه ‌گام این ذهنیت (نفی شناخت، ارزش‌های مجازی و دولت مقدسِ خداگونه) پذیرای شرایط امروزی سرزمین خویش شدند. در نتیجه مفهوم ذهنیت عرفانی/ دو جایگاهی و شاخصه‌های آن (برگرفته از مباحث ارنست کاسیرر، لوی برول و جولیان جینز) مفهوم محوری پژوهش حاضر است و ذهنیت بخشی از روشنفکران یادشده به سنگ محک آن آزموده خواهد شد تا بتوان به تبیین نگاه این روشنفکران دربارة حوادث سال‌های دهة 40 و 50 پرداخت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Lack of Modernity and Combat of Mystical/Bicameral Mentality in the Context of the Contemporary Iranian History

نویسندگان [English]

  • saeed hajinaseri 1
  • saeed hajinaseri 2
1 assistant proffesor of faculty of law and political science at tehran university
2 University of Tehran, Faculty of Law and Political Science , tehran , iran
چکیده [English]

The speeches of critical and conceptual critical thinking are extraneous in the context of my contemporary Iranian history and the writings of our predecessors. That is to say, asking about the uncertainties, thinking about the unthought-of things and the insolence with our own Iranian idolatrous essence. We encountered some kind of confrontation with the West, who were following a non-existent with a chain of knowledge and its accumulated wealth, wandered intrusiveness and intriguedness, theorizing miscellaneous theories, and, likewise, suffered the most passive and violent reactions. And today, we stand on the brink of failure in the geography of our thinking, politics and history. Since the struggle of Abbas Mirza with the northern neighbor up to the overthrow of Pahlavi II (following the crazy rage of our examined mindset), the roads were trodden one after another; nonetheless, our Persian campaign and Western modernity, our Persian being and its historical tradition, and our Persian mythology and its afflictions still continue to exist the axis of our own life every day and every time. From this perspective, Iranians are suffering from a Mystical/Bicameral Mentality since the Islamic Revolution of the last decade of the 1950s, culminating in the emergence of this mentality and domination over the whole Iranians, with the acceptance of this three-dimensional mentality (negation, virtual values, Godly sacred state) as a result of which Iranian embraced the present conditions of their land. Namely, it implies a mentality whose mercy and inspiration came from the collaboration of religious intellectuals and Iranians in search of the creation of the holy blessing nation.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Ernest Cassirer
  • Godly sacred state
  • Julian James
  • Negation
  • Levi Browell
  • Mystical/Bicameral Mentality
  • Virtual values
  1. اشپربر، مانس (1384). بررسی روان‌شناختی خودکامگی، ترجمة علی صاحبی، تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
  2. آل‌احمد، جلال (۱۳۸۵). غرب‌زدگی، تهران: خرم.
  3. بازرگان، مهدی (۱۱ بهمن ۱۳۵۷). گفت‌وگو با روزنامة کیهان، ش۱۰626.
  4. بازرگان، مهدی؛ مطهری، مرتضی؛ بهشتی، محمدحسین (۱۳4۱). بحثی دربارة مرجعیت و روحانیت، چ دوم، تهران: شرکت سهامی انتشار.
  5. بنی‌صدر، ابوالحسن (۳ بهمن ۱۳۵۷). گفت‌وگو با کیهان، ش ۱۰۹۲۰.
  6. جینز، جولیان (۱۳۹۲). خاستگاه آگاهی در فروپاشی ذهن در جایگاهی، ترجمة خسرو پارسا و همکاران، تهران: آگه.
  7. شایگان، داریوش (۱۳۷۸). آسیا در برابر غرب، چ سوم، تهران: امیرکبیر.
  8. شرابی، هشام (1380). پدرسالاری جدید، نظریهای دربارة تغییرات تحریفشده در جامعة عرب، ترجمة سید احمد موثقی)، تهران: کویر.
  9. شریعتی، علی (۱۳6۹). بازگشت به خویشتن، چ سوم، تهران: نشر الهام.
  10. --------- (۱۳۸۵ الف). حسین وارث آدم، چ سیزدهم، تهران: قلم.
  11. --------- (۱۳۸۵ ب). چه باید کرد، چ هفتم، تهران: آگاه.
  12. --------- (۱۳۸۶). علی، چ چهاردهم، تهران: آمون.
  13. -------- (۱۳۸۸). مذهب علیه مذهب، چ هشتم، تهران: چاپخش.
  14. --------- (۱۳91). هبوط در کویر، چ هشتم، تهران: چاپخش.
  15. فردید، سید احمد (۱۳۸4). «مشروطیت دفع فاسد به افسد»، زمانه، ش ۳۵، ص 44 – 37.
  16. قطب، محمد (۱۳5۹). جاهلیت قرن بیستم، ترجمة محمدعلی عابدی، تهران: انقلاب.
  17. کاسیرر، ارنست (۱۳۷۸). فلسفة صورت‌های سمبلیک، ج 2، اندیشة اسطوره‌ای، ترجمة یدالله موقن، تهران: هرمس.
  18. کانت، ایمانوئل (1784). روشنگری چیست؟. ترجمة یدالله موقن)، بازیابی در 26 جولای 2018 از

https://www.mahmag.org/farsi/philostudies.php?itemid=1392

  1. لوی برول، لوسین (۱۳۸۹). در کارکردهای ذهنی در جوامع عقب‌مانده، ترجمة یدالله موقن، تهران: هرمس.
  2. مانهایم، کارل (1392). ایدئولوژی و اتوپیا: مقدمهای بر جامعهشناسی شناخت، ترجمة فریبرز محمدی، چ دوم، تهران: سمت.
  3. منصور هاشمی، محمد (1385). دیناندیشان متجدد: روشنفکری دینی از شریعتی تا ملکیان، تهران: کویر.
  4. میرسپاسی، علی (۱۳۸6). روشنفکران ایران: روایت های یاس و امید، ترجمة عباس مخبر، چ دوم، تهران: نشر توسعه.
  5. نراقی، احسان (۱۳۵4). غربت غرب، چ دوم، تهران: امیر کبیر.
  6. نصر، حسین (۱۳۸8). معارف اسلامی در جهان معاصر، چ پنجم، تهران: علمی و فرهنگی.
  7. نصر، حسین (1348). «مسئلة ایمان و برتری اسلام»، معارف جعفری، ش 10.
  8. -------- (۱۳۵۲). «زمینۀ فکری برخورد فرهنگ و تمدن ایران و غرب»، (1 تا 4) یغما، ش ۲۹۹، ص ۲۷۷83 – ۲77.
    1. وبر، ماکس (1393). اقتصاد و جامعه، ترجمة عباس منوچهری و مهرداد ترابی‌نژاد و مصطفی عمادزاده، چ سوم، تهران: سمت.
    2. ------- (1394). دین، قدرت، جامعه، ترجمة احمد تدین، چ ششم، تهران: هرمس.
      1. یزدی، ابراهیم (بی‌تا). دو مقاله دربارة اقتصاد اسلامی، بی‌جا.