ورزش و سیاست در ایران؛ روایتی از قوم گرایی نژادگرا در بستر ورزش

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه مازندران

چکیده

ورزش مدرن همواره به‌عنوان ابزاری فرهنگی مورد بهره‌برداری سیاسی قرار گرفته است. از مهم‌ترین کارویژه‌های سیاسی- فرهنگی ورزش، جهت‌دهی بهافکار عمومی، نشر چهره‌ای کارامد از حاکمیت و در نهایت ملت‌سازی است. اما ورزش، صرفاً در خدمت دولت‌های ملی نیست، بلکه این ظرفیت را داراست تا ابزاری در دست اقلیت‌ها و گروه‌های قومی در هر سیستم سیاسی نیز باشد که از آن در جهت بیان آرمان‌های جدایی‌طلبانه و تقویت همگرایی قومی بهره ببرند. برخی جریان‌های قوم‌گرا به‌ویژه محافل پان‌ترکیست در داخل ایران نیز توانسته‌اند از این ابزار بهره‌برداری کنند. این جریان در دهۀ اخیر و به‌ویژه از سال 1388 به این سو، با صعود تیم تراکتورسازی تبریز به رقابت‌های جام خلیج‌فارس، رشتۀ پرطرفدار فوتبال و تجمع هواداران این تیم را محملی برای بسیج سیاسی و پیشبرد اهداف خود قرار داده است. پژوهش حاضر در پی رفتارشناسی و بررسی ادبیات جریان مذکور برای عمومی‌سازی گفتمان قوم‌گرایی خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Politics and Sport in Iran: “Tiraktorsazi Tabriz” football club and Pan-turkism Irredentism

نویسندگان [English]

  • habibolah fazeli 1
  • reza asadolahi 2
1 teacher
2 gratuated
چکیده [English]

Modern sport has been always engaged as a cultural tool for political goals. Most important usage of sport with political and cultural look, specially some of most interested sport such as football, is controlling and also directing public minds, showing them good performance of government and finally nation building. Some Racist currency of Pan-Turkism, has also utilized this tool inside the country. This currency, especially in last decade since 2009, with qualification of “Tiraktorsazi Tabriz” football club as an Iran super league member also have used sport and specially football as a popular one, for advancement of its political mobilization and goals progress. Current study focuses on behaviorism and examination of mentioned currency literature for publication of separatism conversation in sport.

کلیدواژه‌ها [English]

  • sport
  • football
  • pan-turkism
  • Irredentism
  • Tiraktorsazi Tabriz
  1. الف) فارسی

    1. احمدی، حمید (1388). «ترکیه، پان‌ترکیسم و آسیای مرکزی»، مرکز مطالعات عالی بین‌المللی (مطالعات اوراسیای مرکزی)، سال دوم، ش 5، زمستان.

    2. ----------- (1378). قومیت و قوم‌گرایی در ایران، چ اول، تهران: نشر نی.

    1. بوردیو، پیر (1381). «کنش‌های ورزشی، کنش‌های اجتماعی»، ترجمۀ محمدرضا فرزاد، مجلۀ ارغنون، ش 20.
    2. بهمنی قاجار، محمدعلی، «نگرانی‌های ترکیه؛ آمد و نیامد پان‌ترکیسم»، مجلۀ گفتگو، ش48.
    3. بیات، کاوه (1390). آذربایجان در موج‌خیز تاریخ، چ اول، تهران: پردیس دانش.
    4. بیات، کاوه (1387). پان‌ترکیسم و ایران، چ اول، تهران: نشر و پژوهش شیرازه.
    5. جوادی ارجمند، محمدجعفر (1392). روابط خارجی جمهوری اسلامی ایران با دول همجوار، چ اول، تهران: میزان.
    6. جنکینز، ریچارد (1385). پیر بوردیو، ترجمۀ لیلا جوافشانی و حسن چاووشیان، تهران: نشر نی.
    7. حسنعلی، جمیل (1384). فراز و فرود فرقه دموکرات آذربایجان، ترجمۀ منصور همامی، تهران: نشر نی.
    8. حشمتی، برهان (1395). «رویکرد آذربایجان‌گرایی باکو و ترویج پان‌آذریسم»، مرکز بین‌المللی مطالعات صلح.
    9. رسول‌زاده، محمدامین (1392). جمهوری آذربایجان چگونگی شکل‌گیری و وضعیت کنونی آن، ترجمۀ تقی سلام‌زاده، چ اول، تهران: پردیس دانش.
    10. رضا، عنایت‌الله (1390). آذربایجان و اَران، چ سوم، تهران: نشر هَزار.
    11. روحی، نبی‌الله (1381). «رؤیای پان‌ترکیسم»، فصلنامه راهبرد، ش 25، پائیز.
    12. عبدی، عطاءالله (1381). «بررسی نسبت بین احساس محلی‌گرایی و ملی‌گرایی؛ نمونه موردی تبریز»، پایان‌نامه کارشناسی ارشد رشته جغرافیای سیاسی، تهران: دانشگاه تربیت مدرس.
    13. عبدی، عطاءالله (در دست چاپ)، بررسی روند تحولات قومی در منطقۀ آذربایجان و چشم‌انداز پیش روی آن.
    14. فاضلی، حبیب‌الله (1390). «ورزش و سیاست هویت»، پژوهشنامۀ علوم سیاسی، سال هفتم، ش 2، بهار.
    15. ------------- (1393). ورزش و مسئلۀ هویت ملی، چ اول، تهران: تمدن ایرانی.
    16. کاظمی، احمد (1385). پان‌ترکیسم و پان‌آذریسم (مبانی، اهداف و نتایج)، تهران: مؤسسۀ فرهنگی و مطالعاتی و تحقیقات بین‌المللی ابرار معاصر تهران.
    17. لاندو، جیکوب (1382). پان‌ترکیسم یک قرن در تکاپوی الحاق‌گری، ترجمۀ حمید احمدی، چ اول، تهران: نشر نی.
    18. مرشدی‌زاد، علی (1380). روشنفکران آذری و هویت ملی و قومی، چ اول، تهران: نشر مرکز.
    19. مرشدی‌زاد، علی (1379). «نخبگان آذری ایران، هویت ملی و منطقه‌ای»، فصلنامۀ مطالعات ملی، سال نخست، ش 4، تابستان 1379.
    20. مهدی‌زاده، سید محمد (1387). رسانه‌ها و بازنمایی، تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دفتر مطالعات و توسعۀ رسانه‌ها.

    ب)اینترنتی

    23. http://www.azariha.org

    24. http://www.trt.net.tr/persian

    25. https://www.instagram.com/azerbaijan_news_20

    26. http://www.gunaz.tv/?lang=2

    27. https://www.telegram.me/donyayefootball

    28. https://www.telegram.me/GAMTaz

    29. http://peace-ipsc.org