تعارض جهان‌بینی و عمل در حکمرانی آرمانی ژانوس در شاهنامه

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

دانشیار علوم سیاسی دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

شاهنامۀ فردوسی روایتی صادقانه از سیاست‌ در ایران‌ باستان و جهان‌بینی حاکم بر آن به‌شمارمی‌آید. اگرچه نمی‌توان شاهنامه را منحصراً متنی سیاسی دانست، روایت‌های آن بازگوکنندۀ بخش‌هایی از زندگی سیاسی و سیاست‌ورزی ایرانیان است، بر این اساس می­توان برخی از ویژگی‌های سیاست‌ورزی ایرانیان را در شاهنامه بازیابی ‌کرد. هدف پژوهش حاضر، بررسی و تحلیل تعارض میان جهان‌بینی و عمل سیاسی و به تعبیری آشکارسازی ویژگی بنیادین ژانوسی بودن سیاست عملی حتی در حکومت‌های آرمانی در شاهنامه‌است. در این پژوهش مفروض اصلی این است که جهان­بینی دوگانه‌انگار تأثیری بر عمل سیاسی ندارد. بنابراین پرسش مقاله این است که در شاهنامۀ فردوسی تعارض میان جهان‌بینی و عمل شاهان آرمانی و دوچهرگی سیاست چگونه مطرح شده ‌است؟ فرضیۀ ما این است که چهرۀ ژانوسی سیاست در شاهنامه با برداشتی روان‌شناسانه، به شخصیت حکمران نسبت داده می‌شود که نوعی بلاتکلیفی در قضاوت نهایی در خصوص پایبندی حکمران آرمانی به جهان‌بینی به‌وجود آورده‌ است. برای آزمون این فرضیه، از روش تفسیری استفاده شده‌ است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Conflict of practice and worldview in the ideal ruler(Janus in the Shahname)

نویسنده [English]

  • morteza manshadi
assistant professor
چکیده [English]

Ferdowsi’s Shahnameh is the truthful narrative of politics in ancient Iran and the worldview of that time. Although the Shahnameh is not exclusively a political text, its narratives reflect parts of Iranians’ political life. Accordingly, we can retrieve some of the features of Iranian polical thouth and practice in the Shahnameh. Analysis of conflict between the political prctice and worldview, or the Janusian character,is demonstrated in the ideal rulership in the Shahnameh. The assumption in this study is that the dualist worldview does not affect political actions, so the question is how have the janusian thinking in the Shahnameh? The hypothesis is, That the ruler’s adherence to the dualist worldview is obscure, because the Janusian thinking is attributed for the ruler.

کلیدواژه‌ها [English]

  • "The Shahnameh"
  • "worldview"
  • "dualism"
  • "ideal ruler"
  • "Janus"

مراجع

  1. آموزگار، ژاله (1374). تاریخ اساطیری ایران، تهران: سمت.
  2. پولادی، کمال (1385). تاریخ اندیشۀ سیاسی در ایران و اسلام. تهران: مرکز.
  3. خلعتبری، اللهیار؛ نیره، دلیر (1388). «اندیشۀ ‌ایرانشهری و خواجه نظام‌الملک»، نشریۀ مطالعات تاریخی و فرهنگی، زمستان، ش 2، ص 28-62.
  4. دیاکونوف، میخائیل، میخائیلویچ (1383). تاریخ ایران باستان، ترجمۀ روحی ارباب، چ سوم، تهران: علمی.
  5. دوورژه، موریس (1354).اصول علم سیاست، ترجمۀ ابوالفضل قاضی، چ چهارم، تهران: شرکت سهامی کتاب‌های جیبی.
  6. دیلم صالحی، بهروز (1384). از نظم سیاسی تا نظم کیهانی در اندیشۀ ‌ایرانی، تهران: مرکز باشناسی اسلام و ایران، انتشارات باز.
  7. رجائی، فرهنگ (1390). تحول اندیشۀ سیاسی در شرق باستان، چ چهارم، تهران: قومس.
  8. رستم‌وندی، تقی (1390). فردوسی، در مجموعۀ نوزده‌جلدی اندیشۀ سیاسی متفکران مسلمان، ج 2، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات فرهنگی و اجتماعی، ص 118-87.
  9. زرین کوب، عبدالحسین؛ زرین کوب، روزبه (1390)، تاریخ ایران باستان(4)، تاریخ سیاسی ساسانیان، چ هفتم، تهران: سمت.
  10. سایکس، سرپرسی (1380). تاریخ ایران، ترجمۀ محمدتقی فخرداعی گیلانی، چ هفتم، تهران: افسون.
  11. سونگ­یو، دال (1387). «کیهان‌شناسی ایرانی»، نشریۀ نامه انجمن، زمستان، ش 32، ص 68-51.
  12. فیرحی، داوود (1388). قدرت، دانش و مشروعیت در اسلام (ویرایش هشتم). تهران: نشر نی.
  13. ----------- (1387). روش‌شناسی دانش سیاسی در تمدن اسلامی، قم: پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی.
  14. کاتوزیان، محمدعلی همایون (1381). تضاد دولت و ملت، نظریۀ تاریخ و سیاست در ایران، ترجمۀ علیرضا طیب، چ دوم، تهران: نشر نی.
  15. کاوندی کاتب، ابوالفضل (1392). «آپین شهریاری و روابط بین‌الملل در شاهنامۀ فردوسی»، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، دورۀ جدید، سال بیست‌وهشتم، ش 293، ص 41- 26.
  16. کریستین سن، آرتور (1384). ایران در زمان ساسانیان، ترجمه رشید یاسمی، تهران، نگاه.
  17. گیرشمن، رومن (1379). تاریخ ایران از آغاز تا اسلام، ترجمۀ محمود بهروزی، تهران: جامی.
  18. میلانی، عباس (1387). تجدد و تجددستیزی، ویرایش هفتم، تهران: اختران.

 

  1. Hiebert, Paul G.( January 2004). Spiritual Warfare and Worldviews. Professor Emeritus, Trinity Evangelical Divinity School, Published in Global Missiology, Featured Articles, January 2004, www.globalmissiology.net

 

 

فصلنامه سیاست
دوره 50، شماره 2
شهریور 1399
صفحه 705-724

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 30 آبان 1397
  • تاریخ بازنگری: 08 اسفند 1397
  • تاریخ پذیرش: 08 اسفند 1397

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار