علل و عوامل عقب‌ماندگی و توسعۀ ملی در ایران از نگاه عزت‌الله سحابی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار علوم سیاسی دانشکدۀ حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکتری علوم سیاسی دانشگاه مفید قم

چکیده

این مقاله می‌کوشد با نگاه اقتصاد سیاسی، علل و عوامل عقب‌ماندگی ایران و راه برون‌رفت از توسعه‌نایافتگی ایران را از منظر عزت‌الله سحابی تحلیل و بررسی کند. فرض نوشتار حاضر بر این ایده استوار است که وی در عرصة نظری از آموزه‌های مکتب فردریک لیست آلمانی و از حیث عملی از تجربۀ اقتصاد بدون نفت دولت ملی مصدق متأثر شده است. از نظر او، در جهان مبتنی بر استثمار و غارت، برای «ایران» راهی جز حرکت در مسیر «توسعة ملی»، همراه با تکوین «دولت ملی»، «بورژوازی ملی» و اتکا به سرمایه‌های داخلی و تقویت حس وطن‌دوستی، در عین نظارت بر ارکان دولت متصور نیست. ازاین‌رو، بسط و تقویت دموکراسی و آزادی‌های عمومی بخش انفکاک‌ناپذیر پروژۀ توسعۀ ملی‌اند. نوشتار حاضر با بهره‌گیری از روش توصیفی تحلیلی و جامعه‌شناسی تاریخی، قصد دارد موضوع توسعۀ درون‌زای ملی را از خلال نگرش اقتصاد سیاسی او بررسی و مختصات و ارکان نظریۀ توسعه‌ای وی را مطالعه کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

sahabi،s perception on the causes and factors of undevelopment & national development on iran

نویسندگان [English]

  • sayyed ahmad movassaghi 1
  • Davood Bayat 2
1 Associate Professor of Law and Political Science Faculty of Tehran University
2 PhD student in political science (issues of Iran)QOM Mofid University
چکیده [English]

sahabi،s perception on the causes and factors of undevelopment & national development on iran
This article attempts to study and analyz the Ezatollah sahabi،s perception on the causes and factors and way out of undevelopment of iran through political economic vision. This article is based on the idea that he is affected In the field of theoretical teachings of Friedrich List and from Practical aspect the experience of the Mossadegh government non-oil economy. In his opinion, In the world based on colonialism and looting for "Iran" no choice except to move in the direction National Development along with the development of "nation-state "national bourgeoisie" and reliance on domestic capital and strengthening Patriotism at the same monitoring Government institutions. therefore, the expansion and strengthening of democracy and public freedoms inseparable part National Development Project.
Native and Independent development Consider Sahabi is Independent process from international capital and relies on efficient and developor government, national bourgeoisie and Civil Society Is based on the productive capacity of foundation and Industrial and Creative and productive work culture

کلیدواژه‌ها [English]

  • "undevelopment"
  • "development"
  • "dependencey"
  • "national bourgeoisie"
  • "national state"، "Imperialism"
1. احمدی، حمید (1383). ایران هویت، ملیت، قومیت، تهران: مؤسسة تحقیقات و توسعة علوم انسانی.
2. ای سو، آلوین (1388). تغییر اجتماعی و توسعه، ترجمة محمود حبیبی مظاهری، چ چهارم، تهران: پژوهشکدۀ مطالعات راهبردی،
3. ایزدی، علی‌محمد و دیگر نویسندگان (1378). دین و حکومت (در سمینار انجمن اسلامی مهندسین)، تهران: مؤسسة خدمات فرهنگی رسا.
4. تودارو، مایکل (1366). توسعة اقتصادی جهان سوم، ترجمة غلامعلی فرجادی و حمید سهرابی، ج 2، تهران: وزارت برنامه و بودجه.
5. ------------ (1366). توسعة اقتصادی جهان سوم، ترجمة غلامعلی فرجادی، ج 1، چ سیزدهم، تهران: کوهسار.
6. جورج، سوزان (1374) وام، دام توسعه‌نیافتگی، ترجمة علی غفاری و نسرین ناظمی، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
7. جمعی از نویسندگان (1371). کتاب توسعه: نظریه‌پردازی اجتماعی، ش 2، 3 و 4، تهران: توسعه.
8. ------------- (1372). کتاب توسعه: نظریه‌پردازی اجتماعی، ش 5و 6، تهران: توسعه.
9. ------------- (1374). کتاب توسعه: نظریه‌پردازی اجتماعی، ش 8، تهران: توسعه.
10. رابینسون، جون (1365). جنبه‌هایی از توسعه و توسعه‌نیافتگی، ترجمة حسن گلریز، تهران: نشر نی.
11. روکس بروف، رایان (1369). نظریه‌های توسعه‌نیافتگی، ترجمة علی هاشمی گیلانی، تهران: سفیر.
12. روریش، ویلفرید (1372). سیاست به‌مثابة علم، ترجمة ملک یحیی صلاحی، تهران: سمت.
13. رینولدز، چارلز (1374). وجوه امپریالیسم، ترجمة سید حسین سیف‌زاده، چ دوم، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی.
14. سحابی، عزت‌الله (1384). ناگفته‌های انقلاب و مباحث بنیادی ملی، تهران: گام نو.
15. ------------ (1379). دغدغه‌های فردای ایران، تهران: شرکت سهامی انتشارات قلم.
16 ------------ (1388). نیم‌قرن خاطره و تجربه (از دوران کودکی تا انقلاب 57)، ج 1، تهران: صبا.
17. سحابی، عزت‌الله (1388). «بورژوازی ملی در ایران و ترکیه»، چشم‌انداز ایران، ش 54.
18.------------ (1379). «سرمایه‌داری ملی و موانع موجود»، چشم‌انداز ایران، ش 4.
19.------------- (1388). «موانع توسعه در ایران»، چشم‌انداز ایران، ش 59.
20.----------- (1383). «ضرورت نقد دربارة انتقادهای آقای نیما جلودار»، چشم‌انداز ایران، ش 38.
21. ------------- (1378). «سرمایه‌داری ملی امکان و ضرورت»، چشم‌انداز ایران، ش 2.
22. ------------ (1375). «امپریالیسم و توسعة کشورهای جنوب»، چشم‌انداز ایران، ش 1.
23. ------------- (1383). «موانع رشد بورژوازی ملی از مشروطه تا امروز»، چشم‌انداز ایران، ویژه‌نامة بهار.
24. ------------- (1371). «الگوهای توسعه و نظم نوین جهانی»، فرهنگ توسعه، ش 1.
25. ------------- (1376). «پاسخ‌های مهندس سحابی»، مجلة گزارش، ش 75.
26. سریع‌القلم، محمود (1372). عقل و توسعه‌یافتگی، تهران: سفیر.
27. سن، آمارتیاکومار (1383). توسعه یعنی آزادی، ترجمة محمد سعید نوری نائینی، تهران: نشر نی.
28. کاتوزیان، محمدعلی همایون (1379). دولت و جامعه در ایران انقراض قاجار و استقرار پهلوی، ترجمة حسن افشار، تهران: نشر مرکز.
29. طبیبیان، محمد و دیگران (1380). آزادی‌خواهی نافرجام نگاهی از منظر اقتصاد سیاسی به تجربه ایران معاصر، تهران: گام نو.
30. غنی‌نژاد، موسی (1377). تجددطلبی و توسعه در ایران معاصر، تهران: نشر مرکز.
31. لفت ویچ، آدریان (1378). دموکراسی و توسعه، ترجمة احد علیقلیان و افشین خاکباز، تهران: طرح نو.
32. لیست، فردریک (1370). نظام ملی اقتصاد سیاسی، ترجمة ناصر معتمدی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
33. موثقی، سید احمد (1392). اقتصاد سیاسی توسعه‌نیافتگی، چ دوم، تهران: دانشگاه تهران.
34. -------------- (1388). نوسازی و اصلاحات در ایران، چ دوم، تهران: قومس.
36. ------------- (1392). «ناسیونالیسم، دولت رقابتی و توسعه در عصر جهانی شدن»، فصلنامه  سیاست  دورۀ چهل‌وسوم، ش 2، ص 184- 159.
37. --------------- (1376). «نوسازی و توسعه: در جست‌وجوی قالب‌های فکری بدیل»، مجلة دانشکدة حقوق و علوم سیاسی، ش 36، ص 49-41.
38. مطهری، مرتضی (1370). خدمات متقابل اسلام و ایران، تهران: صدرا.
39. مگداف، هری؛ کمیپ، تام (1369). امپریالیسم تئوری-تاریخ-جهان سوم، ترجمة دکتر هوشنگ مقتدر، تهران: کویر.
40. مور، برینگتون (1369). ریشه‌های اجتماعی دیکتاتوری و دموکراسی، ترجمة حسین بشیریه، تهران: مرکز نشر. دانشگاهی.
42. ماهنامة ایران فردا، ش 4، 30، 41، 51، 52، 53
 
اینترنتی
43. مهرنامه، ش ۱۲، خرداد ۱۳۹۰ http://www.mehrnameh.ir/article/2186/
44. خبرگزاری فارس،1387 ش: 8711201408  http://farsnews.com/newstext.php?nn