اسلام سیاسی و اسلام اجتماعی؛ مطالعۀ تطبیقی اندیشه‌های رهبران انقلاب اسلامی ایران و جنبش گولن

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه مطالعات منطقه‌ای دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه پیام نور سقز

چکیده

بحث از اسلام سیاسی و اسلام اجتماعی از جمله موضوعات مهم جهان اسلام محسوب می‌شود. بنابراین در این مقاله سعی شده است تا دیدگاه گولن مبدع اسلام اجتماعی ترکی و رهبران انقلاب اسلامی با هم مقایسه و به تفاوت‌ها و شباهت‌های آنها اشاره شود. مقایسة اسلام اجتماعی گولنی با اسلام سیاسی انقلاب ایران نشان داد که دیدگاه آنها در مورد دین و دولت کاملاً با هم متناقض است. در حقیقت گولن اسلام را امری قلبی و جدا از سیاست می‌داند، درحالی‌که رهبران انقلاب ایران جدایی دین از سیاست را با اسلام بیگانه می‌خوانند. بنابراین اگرچه گولن سکولاریسم را ترویج می‌کند، رهبران انقلاب ایران معتقدند که سکولاریسم در اسلام هیچ‌گاه پذیرفته نبوده است. البته دیدگاه‌های گولن و رهبران انقلاب ایران در مورد دموکراسی تقریباً به‌‌هم نزدیک می‌شود و هر دو آنها دموکراسی را می‌پذیرند. با وجود این درحالی‌که گولن اسلام ترکی را توصیه می‌کند، رهبران انقلاب ایران معتقد به اسلام ناب هستند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Political Islam and social Islam: The comparative study of Leaders of the Iranian Revolution and Fethullah Gülen

نویسندگان [English]

  • sayyed hamze safavi homami 1
  • rogayeh shamsi 2
1 faculty member, tehran university
2 sagez university
چکیده [English]

Political Islam and social Islam are among the most important subjects in Islamic world. This essay compares the viewpoint of Gülen, the inventor of Turkish social Islam and the viewpoint of Leaders of the Iranian Revolution , and discuses their similarities and differences. The comparison of social Islam of Gülen with the political Islam of Leaders of the Iranian Revolution showed that their viewpoint on religion and politics completely contradicts. In fact, Gülen sees Islam as an issue related to heart and separated from politics. But Leaders of the Iranian Revolution believes that the separation of religion and politics is not accepted in Islam. So, although Gülen promotes secularism, Leaders of the Iranian Revolution believes that secularism never has been accepted in Islam. Their ideas about democracy is near together and both of them accept democracy. Gülen and Leaders of the Iranian Revolution account women as agents of civil society, but Leaders of the Iranian Revolution believes respecting all Islamic manners is a prerequisite for women’s attendance in society. So, while Gülen recommends Turkish Islam, Leaders of the Iranian Revolution believes in pure Islam.

کلیدواژه‌ها [English]

  • " Political Islam"
  • "social Islam"
  • " Fethullah Gülen"
  • "Leaders of the Iranian Revolution"
  • "Religiosity "
  1. احمدی طباطبایی، سید محمدرضا؛ پیروزفر، مهدی (1396). اسلام سیاسی مدرن در ترکیه،تهران، انتشارات دانشگاه امام صادق(ع).
  2. اربکان، نجم‌الدین (1395).نبرد من، ترجمه مهدی پیروزفر، تهران: دانشگاه امام صادق (ع).
  3. ارس، بولنت؛ عمر، کاها؛ اطهری، سید اسدالله (1381). «جنبش اسلام لیبرالی در ترکیه: اندیشه‌های فتح‌الله گولن»،فصلنامةمطالعاتخاورمیانه، ش 32، ص 59-82 .
  4. افتخاری، اصغر (1385). «شرعی‌سازی سیاست، چارچوب معرفتی برای تحقق ایدة سیاست اسلامی»،دوفصلنامةدانشسیاسی، سال هشتم، ش 4، ص 69-102.
  5. آگای، بکیم؛ سعادتی، کامیار (1386). «شناخت: نسخه‌ای عمل‌گرایانه برای جنبش اصلاح‌گرای اسلامی (نگاهی گذرا به اندیشه‌های فتح‌الله گولن)»،اخبارادیان، ش 23، ص 29-33.
  6. امام خمینی، روح‌الله (1378). صحیفه امام، تهران: مؤسسة تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
  7. بدل، حسن (1383). «شرایطدینیومذهبیکشورترکیه»،پژوهش‌نامةحکمتوفلسفةاسلامی،ش 10 و 11، ص 308-291.
  8. پولادی، کمال (1392).تاریخاندیشةسیاسیدرغرب (ازماکیاولیتامارکس)، چ هشتم، تهران: مرکز.
  9. ترخان، قاسم (1395). «پایه‌های مشروعیت حکومت اسلامی (با تأکید بر آرای آیت‌الله خامنه‌ای»،فصلنامة علوم سیاسی، ش 74، ص 30-7.

10. جاویدی، رقیه؛ بهروزی لک، غلامرضا (1395). «شاخص‌های نظام سیاسی مطلوب از دیدگاه امام خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای»،سیاست متعالیه، ش 13، ص 102-83.

  1. حسینی خامنه‌ای، سید علی (1390).انسان 250 ساله، چ دوازدهم، تهران: سمت.

12. حقیقت، سید صادق (1393).مبانیاندیشةسیاسیدراسلام، چ دوم، قم: دانشگاه مفید.

      13. ر.بال، آلن و پیترز، ب.گای (1390). سیاستوحکومتجدید،ترجمة عبدالرحمن عالم،چ دوم، تهران: قومس.

      14. شجاعی زند، علیرضا (1388). «تعریف دین»،فصلنامةاندیشةدینیدانشگاهشیراز، ش 30، ص 1-26.

الصدر، سید محمدباقر (1400).اقتصادنا، بیروت: دارالتعارف.

      15. عالم، عبدالرحمن (1392ب). تاریخفلسفةسیاسیغرب (ازآغازتاپایانسده‌هایمیانه)، چ هفدهم،تهران: ادارة نشر وزارت امور خارجه.

      16. عالم، عبدالرحمن (1392). تاریخفلسفهسیاسیغرب (عصر جدیدوسدةنوزدهم)، چ شانزدهم، تهران: ادارة نشر وزارت امور خارجه.

      17. علیخانی، علی‌اکبر و همکاران (1390). اندیشةسیاسیمتفکرانمسلمان، چ اول، ج 16، تهران: پژوهشکدة مطالعات فرهنگی و اجتماعی.

18. عمید زنجانی، عباسعلی (1385).مبانیاندیشةسیاسیاسلام، چ سوم، تهران: انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشة اسلامی.

19. فیرحی، داود (1394). نظامسیاسیودولتدراسلام، چ دوازدهم، تهران: سمت.

20. قادری، حاتم (1394).اندیشه‌هایسیاسیدراسلاموایران،چ چهاردهم، تهران: سمت.

21. مجیدی، حسن؛ شفیعی قهفرخی، امید (1391). «مقایسة رابطة دین و دولت در اندیشة ابن رشد و
آکوئیناس»، دوفصلنامة دانش سیاسی، سال هشتم، ش 1، ص 161-127.

22. مجیدی، حسن؛ پیروزفر، مهدی (1395). «دین و دولت در اندیشة فتح‌الله گولن براساس چارچوب تحلیلی اسپرینگز»، فصلنامة پژوهش‌های سیاسی جهان اسلام، سال ششم، ش 6، ص 205-179.

23. مرادی، مجید (1381). «نظریة دولت در اندیشة سیاسی حسن البنا»،فصلنامةعلومسیاسیدانشگاهباقرالعلوم، ش  19، ص  83-102.

24. مرادیان، محسن (1385). برآورداستراتژیکترکیه، چ اول، تهران: ابرار معاصر تهران.

25. مهاجرنیا، محسن؛ کریمی خضرا، محمد (1391). «خاستگاه و مشروعیت نظام سیاسی صالح در اندیشة آیت‌الله خامنه‌ای»،فصلنامةمطالعات انقلاب اسلامی، سال نهم، ش 31، ص  24-7.

26. نوازنی، بهرام؛ اعتضادالسلطنه،بیژن و صالحی،معصومه (1393)، «فتح‌الله گولن و جنبش اجتماعی و سیاسی وی در ترکیه»،فصلنامةعلمیمطالعاتسیاسیجهاناسلام، ش 10، ص  151-173.

27. نوروزی فیروز، رسول (1391). «اسلام ترکی تقابل یا اسلام انقلابی (مروری بر اندیشه‌های فتح‌الله گولن)»،رهیافتانقلاباسلامی، ش 19، ص 61- 78.

28. هیوود، اندرو (1390). مقدمةنظریةسیاسی،ترجمة عبدالرحمن عالم،چ چهارم، تهران: قومس.

29. وینسنت، اندرو (1389).نظریه‌هایدولت،ترجمة حسین بشریه،چ هفتم، تهران: نشر نی.

30. بیانات رهبری در دیدار مسئولان وزارت خارجه، 18/4/1370 قابل دسترسی در آدرس:

http://farsi.khamenei.ir/speech

31. بیانات رهبری در دیدار جمعی از زنان،30/7/1376 قابل دسترسی در آدرس:

http://farsi.khamenei.ir/speech

32. بیانات رهبری در دیدار اعضای مجلس خبرگان رهبری،18/12/1390 قابل دسترسی در آدرس:

http://farsi.khamenei.ir/speech

33. بیانات رهبری در مراسم سیزدهمین سالگرد رحلت امام خمینی رحمه‌الله، 14/3/1381 قابل دسترسی در آدرس:  

http://farsi.khamenei.ir/speech

34. بیانات رهبری در دیدار ائمة جماعات مساجد استان تهران،31/5/1395 قابل دسترسی در آدرس:

http://farsi.khamenei.ir/speech

35. بیانات رهبری در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت، 8/6/1389 قابل دسترسی در آدرس:

http://farsi.khamenei.ir/speech

36. کوهی،عبدالعلی، «استادفتح‌اللهگولندرسال2008 مبه‌عنوانبرازنده‌ترینروشنفکرجهانشناختهشد»، f gulen، 1388/11/09، قابل دسترسی  در آدرس:

http://www.fgulen.com/fa/fethullah-gulen-in-media/HYPERLINK "http://www.fgulen.com/fa/fethullah-gulen-in-media/31721-fethullah-gulen-was-recognized-in-2008-as-top-intellectual"31721HYPERLINK "http://www.fgulen.com/fa/fethullah-gulen-in-media/31721-fethullah-gulen-was-recognized-in-2008-as-top-intellectual"-fethullah-gulen-was-recognized-in-HYPERLINK "http://www.fgulen.com/fa/fethullah-gulen-in-media/31721-fethullah-gulen-was-recognized-in-2008-as-top-intellectual"2008HYPERLINK "http://www.fgulen.com/fa/fethullah-gulen-in-media/31721-fethullah-gulen-was-recognized-in-2008-as-top-intellectual"-as-top-intellectual

37. محمد عثمانی، فیض، «علامهگولنبه‌عنواننویسنده»، f gulen، 1392/07/18، قابل دسترسی  در آدرس:

http://www.fgulen.com/fa/fethullah-gulens-life /about-fethullah-gulen-and-the-gulen-movmment /HYPERLINK "http://www.fgulen.com/fa/fethullah-gulens-life%20/about-fethullah-gulen-and-the-gulen-movmment%20/36973-fethullah-gulens-as-an-author"36973HYPERLINK "http://www.fgulen.com/fa/fethullah-gulens-life%20/about-fethullah-gulen-and-the-gulen-movmment%20/36973-fethullah-gulens-as-an-author"-fethullah-gulens-as-an-author

38. Hornby,A.S.(1384), Oxford Advanced Learners dictionary of Current English,Ed. By Sally Wehmeier, phonetic ed.Michael Ashby

Gulen،fethullah،«hayat kronolojisi»، f gulen،10Haziran/2006/،                                                                                                          39.

 قابل دسترسی  در آدرس:                 

http://www .fgulen.com /tr/fethullah-gulen-hayat-kronolojisi

40. Isgandarova, N (2014). "Fethullah Gulen s Thought and practices as an Attempt to Reconcile Islam with Secularism". Journal of philosophy and theology, 2 (2), pp.203-216

41. Gulen f (2006). "Fikir Atlasi (Fasildan fasila 5)"

42. Danforth, N. (2008). "Ideology and pragmatism in Turkish foreign policy: From Atatürk to the AKP". Turkish Policy Quarterly, 7 (3), pp.83-95

43. Kinnane, D. (1964). "The kurds and kurdistane". Oxford University Press, London

43. Gulen, M. F (2016). "Asrin Getirdigi Tereddutler 1-4: TEK CILT". Blue Dome Press