تأثیر شکاف‌ها و تضادها بر بحران اجماع و مسئله توسعه در ایران

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران

2 دانشجوی دکترای دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، تهران

چکیده

 
سیاستگذاری درباره توسعه در ایران نیازمند بازتعریف اهداف و انتخاب رویکردهایی است که در سطوح خرد و کلان به اتفاق‌نظر، هم‌افزایی و همکاری سازنده منجر شود. شکاف‌های متعددی پیش‌روی توسعه ایران است، این شکاف‌ها از مبانی هویتی سه‌گانه ایرانیان (اسلامی- غربی و ملی) ریشه گرفته و موجب شکاف نظری (تضادهای فکری، هویتی و نگرشی) و بحران اجماع شده است. در جمهوری اسلامی ایران برخی نخبگان و بخش‌هایی از حاکمیت، از الگوی توسعه مرسوم در جهان پیروی کرده و شماری دیگر الگوی پیشرفت را به‌جای توسعه مطرح می‌کنند. این تضاد مفهومی تغییر و تحول در ایران را به مسئله‌ای پیچیده تبدیل کرده است. پرسش‌های پژوهشی عبارت‌اند از: 1. مهم‌ترین عوامل ناکامی الگوها و برنامه‌های توسعه در ایران چیست؟ 2. الگوی حکمرانی خوب چگونه می‌تواند مسئله توسعه در جمهوری اسلامی ایران را حل کند؟ در فرضیه پژوهش استدلال می‌شود که شکاف نظری و بحران اجماع مهم‌ترین عوامل ناکامی الگوها و برنامه‌های توسعه در ایران بوده‌اند و می‌توانند به ناپایداری منجر شوند. به‌نظر می‌آید الگوی حکمرانی خوب که در دنیا از آن به‌عنوان کلید و راه‌حل معمای توسعه یاد می‌کنند، می‌تواند مسئله توسعه ایران را نیز حل کند. اجماع‌محوری یکی از مشخصه‌های حکمرانی خوب است، زیرا حکمرانان باید با همکاری جامعه مدنی و بخش خصوصی، حکمرانی خوب را پی بگیرند تا بتوانند بحران اجماع را پایان دهند و مسئله توسعه حل شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

The Impact of Cleavages on the Consensus Crisis and the Issue of Development in Iran

نویسندگان [English]

  • Sadegh Zibakalam 1
  • Morteza Ghandehari 2
1 Professor, Faculty of Law & Political Science, University of Tehran, Iran
2 A PhD Candidate in Political Science, Islamic Azad University, Tehran, Iran
چکیده [English]

For effective policy-making over long-term development planning horizons in Iran, there is a need for the redefinition of the goals and approaches which are constructively unified and collaborative at the micro and macro levels. In the contemporary Iranian society, one can observe numerous divisions which are rooted in the threefold identity of Iranians based on Islamic, western, and national parts. The discord and lack of consensus caused by a multitude of intellectual, ideational, social, political, attitudinal differences and conflicts have acted as barriers to development of Iran. In the first section, the authors briefly discuss significant events in the contemporary history of Iran such as the Constitutional Revolution, the coup d'état which pave the way for the authoritarian rule of Mohammad Reza Shah, the top-down government efforts to modernize and industrialize which led to injustice and deprivation in a fast-growing economy, as well as the widespread social mobilization which culminated  in the 1979 Islamic Revolution. They then address the contradictory worldviews of those who oppose the Western liberal model of economic development. Therefore, they in its place have been searching for a new model of development which is appropriate for Iran's socio-economic environment. In the Islamic Republic of Iran, some decision-makers in the government and influential stakeholders have advocated the traditional model of development as used in the world, but some other groups have been calling for choosing  other patterns of progress which are more adaptable to Iranian-Islamic characteristics of the country. They have been critical of the traditional model of development which they believe is not appropriate for Iran. The disagreements on the meaning of the concept of development, and the most suitable and effective instruments of achieving the goals of national development have transformed Iranian policymaking into a complicated issue.
   The authors attempt to find answers to the following research questions: 1- What are the most important factors which have contributed to the failure of Iran’s development plans? 2- How can the model of good governance solve the problems of successful formulation and implementation of the national development plans in the Islamic Republic of Iran? In the substantive hypothesis, it is asserted that the deep  divisions,  which  have been manifested in myriad ways in Iranian society and the ensuing crisis of lack of consensus are the most important factors contributing to the failures of development plans; and if the disunity is continued, it can cause instability. It seems that the focus on “good governance” could be the key to solving the problem of consensus-building and also help the policymakers to confront the challenges of development with the help of the civil society and the private sector. Good governance depends on a set of issues such as transparency, the fight against corruption, accountability and the rule of law. Consensus building requires the full participation of all stakeholders including the minorities, and marginalized groups in the society. In the last section, a list of practical recommendations on socio-economic and political development are provided. They include: 1- Reducing the number of decision-making bodies and eliminating their parallel operation; 2- Defining rights and duties more clearly in order to reduce the likelihood of misinterpretation aimed at strengthening the status of the powerful decisionmakers and those who are tasked with policy implementation in the public institutions; 3- Providing greater opportunities for minorities including ethnic groups and women for the purpose of accelerating the process of nation-building and sustainable development; 4- Reviewing foreign policy objectives and the instruments used to achieve the goals of securing and guaranteeing national interests; 5- Increasing political capacity for broad participation and support for fundamental freedoms aimed at closing the gaps between the ruling elites and the citizens. Development in Iran requires an approach based on the principles of Islamic, indigenous and modern identities. Political divide is deep and wide but it is imperative to find common ground to reach the consensus needed for development. It seems that a change in governance practices is inevitable for economic development. political stability and national security.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Islamic Republic of Iran
  • Consensus Crisis
  • Development
  • Cleavage
  • Good Governance
  1.  

    1. آرایی، وحید؛ و دیگران. (1396) «توصیه‌های سیاستی موانع تحقق‌پذیری حکمرانی خوب در اداره امور عمومی (مطالعه موردی: فرمانداری و شهرداری شهرستان مینودشت)،» مطالعات راهبردی سیاستگذاری عمومی، 7، 25: 133-113. در:   http://sspp.iranjournals.ir/article_29729.html   (12 آبان 1399).  
    2. آزاد ارمکی، تقی. (1380). اندیشه نوسازی در ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    3. بشیریه، حسین. (1387) جامعه مدنی و توسعه سیاسی ایران. تهران: علوم نوین.
    4. ———. (1383) «درآمدی بر جامعهشناسی اجماع و وفاق،» فصلنامه ناقد، 1، 3: 84-67. در: http://ensani.ir/fa/article/3708    (7 مهر 1399).
    5. بشیریه، حسین؛ حسین قاضیان. (1380، تابستان) «بررسی تحلیلی مفهوم شکاف‌های اجتماعی،» پژوهشنامه علوم انسانی، 30: 74-39.  در:    http://ensani.ir/fa/article/144197  (7 مهر 1399).
    6. بهشتی، محمدحسین. (1358، دی 25) «سخنرانی منتشرنشده‌ای از شهید بهشتی درباره تشکیل شورای انقلاب،» تاریخ ایرانی. در: http://tarikhirani.ir/fa/news/205  (12 آبان 1399).
    7. «توزیع ناعادلانه ثروت در ایران به روایت آمار،» (1400، 10 شهریور) ایسنا. در:      https://www.isna.ir/news/1400061007569   (12 مهر 1400)
    1. جعفری، علی‌اکبر؛ وحید ذوالفقاری. (1393) «امنیت ملی و توسعه پایدار: پارادایم پساواشنگتنی،»  فصلنامه سیاست جهانی، 3، 3: 94-65.  در:   https://interpolitics.guilan.ac.ir/article_3.html  (8 آبان 1399).
    2. حشمت‌زاده، محمدباقر؛ و دیگران. (1396) «بررسی موانع تحقق حکمرانی خوب در فرهنگ سیاسی ایران،» جستارهای سیاسی معاصر، 8، 23: 24-1، .
    3. خلیلی، محسن؛ فهیمه آزموده. (1389، پاییز) «پس‌زمینه تاریخی اندیشه‌ای سیاست خارجی تعالی‌گرا،» فصلنامه پژوهش حقوق عمومی، 12، 29: 154-99. در:       https://journals.atu.ac.ir/article_2485.html   (7 آبان 1399).
    1. دباغ، سروش؛ ندا نفری. (1388) «تبیین مفهوم خوبی در حکمرانی خوب،» نشریه مدیریت دولتی، 1، 3:  18-3.  در:    https://jipa.ut.ac.ir/article_20310.html (12 آبان 1399).
    2. دلاوری، ابوالفضل. (1378) بررسی ریشه‌های خشونت و بی‌ثباتی سیاسی در ایران. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
    3. رحمانی، کامران و دیگران. (1395) «اجماع نظر نخبگان سیاسی و توسعه سیاسی،» مجله پژوهش‌های سیاسی و بین‌المللی، 7، 29: 81-47. در:   http://jpir.iaujournals.ir/article_528299.html   (7 آبان 1399).
    4. زیباکلام، صادق. (1384) ما چگونه ما شدیم. تهران: روزنه.
    5. ‌‌‌ ساروخانی، باقر. (1375) جامعه­شناسی ارتباطات، اصول و مبانی. تهران: اطلاعات.
    6. سریع‌القلم، محمود. (1373) «نظریه انسجام درونی» نامه فرهنگ بهار، ش 13. در:      https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/936177  (7 آبان 1399).
    1. سن، آمارتیا. (۱۳۸۱) توسعه به‌مثابه آزادی، ترجمه: سید احمد موثقی. تهران: دانشگاه تهران.
    2. صانعی، مهدی. (1385) «حکمرانی خوب مفهومی نو در مدیریت دولتی،» مجله تدبیر، 178: 30-26. در:  https://www.magiran.com/paper/397758 (12 آبان 1399).
    3. عظیمی، حسین. ( 1371). مدارهای توسعه‌نیافتگی در اقتصاد ایران. تهران: نی.
    4. فوزی، یحیی. (1378، بهار) «مذهب و توسعه در ایران: بررسی سه دیدگاه پس از انقلاب اسلامی ایران،» پژوهشنامه متین، 2: 220-205. در:        https://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/101629  (12 آبان 1399).
    1. قصوری، شکوفه. (1399، بهمن 20) «توزیع درآمد در ایران ۹۸- ۱۳۶۳،» درگاه ملی آمار. در: https://www.amar.org.ir/Portals/0/News/1399/Tozi_Daramad_Iran_63-98.pdf   (12 مهر 1400).
    2. مرکز آمار ایران، دفتر جمعیت، نیروی کار و سرشماری. (1400، مرداد) «توزیع درآمد در ایران سال 1399،» درگاه آمار ایران. در: https://www.amar.org.ir/Portals/0/News/1400/zaribjini99.pdf  (12 مهر 1400).
    3. ‌ میدری، احمد. (1385) «مقدمه‌ای بر نظریه حکمرانی خوب،» فصلنامه رفاه اجتماعی، 6، 22: 287-261. در:      http://refahj.uswr.ac.ir/article-۱-۲۱۰۹-fa.html   .(7 آبان 1399)

    24.میرباقری، سیدمحمدمهدی. (1390) «توسعه و تعالی: بحثی تحلیلی در باب نسبت دو مفهوم تعالی و توسعه»، سوره، 4.   در:   http://www.sooremag.ir  (7 آبان 1399).

    25.موثقی، سید احمد؛ علیرضا کاهه. (1394، زمستان) «دولت توسعه‌خواه و زمینه‌های توسعه در ایران،» فصلنامه سیاست، 45، 4: 989-967،     <.

    1. نوروزی، حمزه؛ علیرضا کریمی. (1391) «بررسی معنا و مفهوم توسعه پس از انقلاب اسلامی ایران از منظر تحلیل گفتمان،» مطالعات جامعه شناختی، 19، 1: 78-57، <.

     

    1. Amirahmadi, Hoshang. (1990) Revolution and Economic Transition. New York: University of New York Press.
    2. Azadi, Poya. (2019, June) “Governance and Development in Iran,” Stanford University-Stanford. Iran 2040 Project, Working Paper 8: 1-‌58. Available at: https://iranian-studies.stanford.edu/iran-2040-project/publications/governance-and-development-iran (Accessed 4 June 2020).
    3. Brand, Helmut. (2007, December) “Good Governance for the Public’s Health,” European Journal of Public Health. 17, 6: 541, https://doi.org/10.1093/eurpub/ckm104>.
    4. Briggs, Beatrice. (2013) Introduction to Consensus. Springville, UT: Vervante Publishing, for International Institute for Facilitation and Change (IIFAC).
    5. Cheung, Stephen Y.L.; and Bob Y. Chan. (2004, December) "Corporate governance in Asia," Asia-Pacific Development Journal (UNESCAP) 11, 2: 1-32. Available at: https://www.unescap.org/sites/default/d8files/knowledge-products/apdj11-2-full_0.pdf (Accessed 12 October 2020).
    6. Culler, Jonathan. (1977). Literary Theory: A Very Short Introduction,. Oxford: Oxford University Press.
    7. Desmet, Klaus, et al. (2012, March) “The Political Economy of Linguistic Cleavages,” Journal of Development Economics 97, 2: 322-338, 10.1016/j.jdeveco.2011.02.003>.
    8. Fukuyama, Francis. (2013) “What Is Governance?” Governance: An International Journal of Policy, Administration, and Institution 26: 347-368, 10.1111/gove.12035>.
    9. Hoogvelt, Ankie. (1997) Globalization and the Postcolonial World: The New Political Economy of Development. London: Macmillan.
    10. Keping, Yu. (2018) “Governance and Good Governance: A New Framework for Political Analysis,” Fudan Journal of the Humanities and Social Sciences 11: 1-8, <DOI:10.1007/s40647-017-0197-4>.
    11. Lipset, Simon M. (1967) Party Systems and Voter Alignments. New York: Free Press.
    12. Piketty, Thomas. (2014) Capital in the Twenty-First Century. Cambridge, MA: Harvard University Press. ‌
    13. Sterren, Paul. (1972) The Frontiers of Development Studies. London: Macmillan.
    14. Toje, Asle. (2008) "The Consensus—Expectations Gap: Explaining Europe's Ineffective Foreign Policy," Security Dialogue 39, 1: 121-141, .
    15. UN Habitat. (2006). “The Urban Governance Index: A Tool of the Quality of Urban Governance,” Unhabitat.org. Available at: https://mirror.unhabitat.org/ content.asp?typeid=19&catid=25&cid=2167 (Accessed 12 October 2020).
    16. World Bank. (2021) "Table 1.3- World Development Indicators: Distribution of Income or Consumption," World Development Data. Available at: http://wdi.worldbank.org/table/1.3 (Accessed 12 October 2021).
    17. World Bank. (2020, Spring) “Iran Economic Monitor Mitigation and Adaptation to Sanctions and the Pandemic,” Worldbank.org. Available at: https://www.worldbank.org/en/region/mena/publication/iran-economic-monitor-mitigation-and-adaptation-to-sanctions-and-the-pandemic-spring-2020 (Accessed 4 June 2020).
    18. World Bank. (2017) World Development Report: Governance and the Law. Washington, DC: World Bank. Available at: https://www.worldbank.org/en/ publication/wdr2017 (Accessed 6 June 2020).