نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 استاد گروه علوم سیاسی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران
2 استادیار گروه اندیشه سیاسی در اسلام، پژوهشکده امام خمینی و انقلاب اسلامی، تهران
چکیده
کلیدواژه‌ها
عنوان مقاله [English]
نویسندگان [English]
The aim of this study is to identify and explain the causes of continuing challenges posed by Iran’s nuclear program in the past decades in order to present a more realistic picture of this long-standing controversy. By using a more comprehensive, multi-layered approach to the study of the causes of the problem, the authors try to provide policy proposals to address the challenges, and ultimately resolve the issue which has sparked intense debate in academic and political establishments. The main research questions are as follows: 1. Why has Iran’s decision to acquire nuclear technology and invest in civilian nuclear energy program in the post-revolution era encountered strong international opposition? 2. What are the great powers’ reasons for their strong and unremitting objections to Iran’s nuclear program? 3. What are the most effective policy proposals to overcome the challenges and prevent the escalation of the nuclear crisis? In order to answer these questions, the authors rely on the causal layer analysis as well as thematic and inferential analysis methods in their quest to assess and explain the impact of key factors on the occurrence and persistence of this protracted crisis. Iran’s nuclear issue can be studied at different levels to identify known and lesser-known impediments to its peaceful resolution. There are some obstacles that can be removed in the short term through conventional diplomatic means such as direct negotiations. However, there are some more fundamental and deeply-rooted obstructing factors in the deeper layers which require more time to be tackled in a longer-term horizon.
The main findings are as follows: First, the visible causes of the objections to Iran’s nuclear program are explicitly emphasized in the documents and resolutions of the UN Security Council. It is clear that there is a prevalent concern about the likelihood of Iran’s acquisition of nuclear weapon capability which might endanger international peace, stability and security. Second, in the second layer of causal analysis, we examined what had been mainly discussed by the scholars and analysts in Iranian research and academic centers, and found diverse explanations of the causes of the nuclear crisis: In the first group, some researchers using neorealist and utilitarian approaches have argued that the Islamic Republic of Iran's access to nuclear technology has been viewed as threatening the interests of all permanent members of the UN Security Council for various economic, security and political reasons The Big 5 intend to maintain their nuclear monopoly which is seen as necessary for their superior power position in the international system, and thus they are doing their best to prevent nuclear proliferation. The second group of Iranian researchers have adopted a constructivist approach to the study of the nuclear issue which is considered as a challenge arising from the differences in the perceptions and ways of thinking of the two sides (i.e., Iran and the small groups of advocates of its peaceful nuclear program vs the larger group of the opponents of Iran’s nuclear program). A third group of scholars have concentrated on elements of identity, and the clashing worldviews of the two sides which have led to the development of different discourses with their own images and metaphors as related to the policies of protecting the status quo or reforming the existing world order in which some member states are reaping the benefit of their superiority at the expense of the rest.
In sum, it is concluded that management of the international crisis over Iran’s nuclear program requires a comprehensive, multi-layered and win-win approach which addresses the security concerns of other countries and respects Iran’s determination to protect its national interest, particularly as related to its territorial integrity and political system with a unique religious identity. The best strategy to confront the nuclear challenge is to use diplomatic tools to encourage the parties to keep to the existing international principles and rules, including adhering to the non-proliferation regime and accepting the legitimate right of Iran to continue its peaceful nuclear energy program under the agreement between Iran and the International Atomic Energy Agency for safeguarding its civilian nuclear. facilities. Focusing on mutual interest-based and win-win-based formulas is of particular importance for the peaceful resolution of the disagreement over Iran’s nuclear program.
احمدیان، قدرت؛ سعیده سادات احمدی. (1393) «مناقشه هسته‌ای ایران: لیبرالیسم نهادگرا در مقابل نئورئالیسم،» پژوهشنامه علوم سیاسی،9، 3: 74-37، 20.1001.1.1735790.1393.9.3.2.0>
2. افتخاری، اصغر. (1383) «تقابل در سیاست خارجی آمریکا و جهان عرب،» نشریه مطالعات منطقه‌ای، 5، 1: 176-163،در: https://www.magiran.com/paper/1560083
3. بصیری، محمدعلی؛ حسن آیینه‌وند. (1395) «مقایسه رویکرد روسیه، چین و امریکا در قبال پرونده هسته‌ای ایران،» پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل،5، 1: 55-25، .10.22067/JIPR.V5I1.54431>
4. جمشیدی، محمد. (1394) «تأثیر فرایند توافق هسته‌ای بر ادراک امریکا از عقلانیت راهبردی ایران،» پژوهش‌های راهبردی سیاست،4، 15: 94-69. در: https://qpss.atu.ac.ir/article_2377.html
5. حق‌گو، جواد. (1395) «پرونده هسته‌ای ایران و اقتصاد سیاسی دیپلماسی رسانه‌ای هژمون،» مطالعات انقلاب اسلامی،13، 44: 28-7.در: <http://enghelab.maaref.ac.ir/article-1-313-fa.html>
6. خاتمی، سید مهدی؛ ابراهیم انوشه. (1398) «تحلیل منازعه ایران و رژیم صهیونیستی در زمینه برنامه هسته‌ای ایران با استفاده از نظریه بازی‌ها»، آینده‌پژوهی دفاعی،4،13: 39-7، .10.22034/DFSR.2019.36541>
7..خالوزاده، سعید. (1391) «دیپلماسی تحریم اتحادیه اروپا در برابر برنامه هسته‌ای ایران،» پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل،1،1: 67-50، .
8. خوش‌اندام، بهزاد. (1394) «اتحادیه اروپا و مدیریت موضوع هسته‌ای ایران: تجزیه‌وتحلیل روندها و آینده‌پژوهی منافع»، راهبرد، 24،75: 83-53، .20.1001.1.10283102.1394.24.2.3.8>
9. دهشیار، حسین. (1381، پاییز) «موضوعات و گروه‌های مؤثر در ائتلاف‌های انتخاباتی بوش،» نشریه مطالعات منطقه‌ای، 12، 12: 70-37،در: <https://www.magiran.com/paper/1565458>
10. دهشیار، حسین؛ نوذر نظری. (1398) «امنیتی کردن برنامه هسته‌ای ایران در دولت‌های بوش و اوباما»، پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل، 7،2: 66-37، .10.22067/JIPR.V7I2.71932>
11. دهقانی فیروزآبادی، سید جلال؛ سید محمدعلی علوی. (1395) «بررسی روند امنیتی‌سازی فعالیت هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران توسط لابی طرفدار اسرائیل در امریکا از منظر مکتب کپنهاگ،» پژوهش‌های راهبردی سیاست،5،17: 59-39، .
12. دیلم صالحی، بهروز؛ غلامرضا صایبی. (1396) «تحلیل سیاست خارجی ایالات متحده امریکا در قبال پرونده هسته‌ای ایران با رویکرد سیستمی،» پژوهش‌های راهبردی سیاست،6،21: 150-127، .
13. ذوالفقاری، وحید؛ علی‌اکبر جعفری. (1395) «معمای هسته‌ای ایران و سنجش منطق سیاسی بازیگران،» روابط خارجی، 8،2: 200-169، در: http://frqjournal.csr.ir/article_123709.html
14. سجادپور، محمدکاظم؛ سعیده اجتهادی. (1389) «نگرش امنیتی غرب و تهدیدات بین‌المللی پس از جنگ سرد؛ مطالعه موردی برنامه هسته‌ای جمهوری اسلامی ایران،» دانش سیاسی،6،1: 59-25، .
15. سلطانی‌نژاد، احمد؛ مهدی شاپوری. (1392) «ایران و امریکا: چرخه منفی برسازی و استمرار مناقشه هسته‌ای،» روابط خارجی، 5، 1: 132-105. در: http://frqjournal.csr.ir/article_123610.html
16. سلطانی‌نژاد، احمد؛ مهدی شاپوری. (1395) «رویکرد اتحادیه اروپا به مسئله هسته‌ای ایران،» روابط خارجی، 8،1: 176-145. در: http://frqjournal.csr.ir/article_123697.html
17. سلطانی‌نژاد، احمد؛ و دیگران. (1391) «سیاست چین در مناقشه هسته‌ای ایران و عوامل مؤثر بر آن،» مطالعات راهبردی، 15، 58: 170-143. در: http://quarterly.risstudies.org/article_2990.html
18. سلطانی‌نژاد، محمد. (1394) «هویت، هسته‌ای شدن و حل منازعه هسته‌ای ایران،» پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل، 4، 1: 80-59، .
19. صباغیان، علی؛ مهدی احمدبیگی. (1396) «روابط فراآتلانتیکی در مذاکرات هسته‌ای ایران و 5+1،» روابط خارجی، 9، 2: 134-103. در: http://frqjournal.csr.ir/article_125809.html
20. طباطبایی، سید محمد؛ حمیدرضا منتظری. (1397) «مقایسه سیاست خارجی بوش و اوباما در قبال پرونده هسته‌ای ایران،» پژوهشنامه ایرانی سیاست بین‌الملل،7،1: 112-85، .
21. قنبرلو، عبدالله. (1396) «ریشه‌های بازتولید مخاصمه ایران و امریکا پس از توافق هسته‌ای،» جستارهای سیاسی معاصر، 8،2: 72-49، .10.30465/CPS.2017.2804>
22. کولایی، الهه؛ محمد سلطانی‌نژاد. (1393) «مذاکرات هسته‌ای و منازعه ایران و امریکا: کنکاشی در نظریه بلوغ منازعه،» روابط خارجی، 6،4: 125-97.در: http://frqjournal.csr.ir/article_123664.html
23. گلن، جروم سی؛ تئودور نگوردن. (1393) دانشنامه بزرگ روش‌های آینده‌پژوهشی، ترجمه مریم کیقبادی، تهران: نشر سروش، ج 2.
24. موسوی‌فر، رضیه. (1398) «مؤلفه‌های تشدید بحران در روابط ایران و امریکا: ان پی تی یا توازن فراساحلی؟» فصلنامه سیاست،49،3: 835-821. .
25. مهدیان، حسین؛ و همکاران. (1396) «تحلیل تأثیرگذاری عوامل ژئوپلیتیکی بر سیاست امنیت ملی ج. ا. ایران در پرونده هسته‌ای،» ژئوپلیتیک،13،46: 221-202، .
26. هادیان، ناصر؛ هادی زرگری. (1397) «روسیه و پرونده هسته‌ای ایران؛ رویکرد به گفت‌وگوها و ایفای نقش در به دست آوردن توافق»، مطالعات اوراسیای مرکزی،11،1: 263-247.
<DOI:10.22059/JCEP.2018.224987.449689>.
27. هادیان، ناصر؛ ندا شاه‌نوری. (1395) «سیاست خارجی ایتالیا در قبال جمهوری اسلامی ایران: مطالعه موردی پرونده هسته‌ای،» روابط خارجی، 8،3: 53-23.در: http://frqjournal.csr.ir/article_123712.html/.
)
