نظریۀ دولت مکلف (رهیافت فقهی در پویایی فقه سیاسی)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی

چکیده

امروزه فقه اسلامی با این پرسش اساسی روبه‌رو است که آیا ظرفیت پاسخگویی به مسائل سیاسی و اجتماعی روز را دارد تا قادر به پشتیبانی فقهی حکومت اسلامی باشد؟ در پاسخ به این پرسش دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. برخی با رویکرد برون‌دینی پاسخ منفی به این پرسش داده‌اند. اما برداشت رایج فقیهان آن است که فقه اسلامی موجود قادر به پاسخگویی به همۀ مسائل است. در کنار برداشت رایج، دیدگاه دیگری وجود دارد که معتقد است فقه سیاسی با حفظ جوهرۀ سنتی آن نیاز به تحول و پویایی دارد. در این رساله سعی شده است با تأکید بر مفروضات نگرش امام خمینی با فقه جواهری، به رهیافتی فقهی برای پویایی فقه سیاسی نایل گردد. این رهیافت مبتنی بر بسط مفهومی «مکلف» به عنوان موضوع فقه است. مفهوم مکلف که موضوع فقه اسلامی است، به فرد اختصاص ندارد، بلکه جامعه و دولت طرف خطاب تکالیف الهی قرار می‌گیرند. می‌توان در فقه اسلامی از احکام تکلیفی دولت و جامعه سخن گفت. بنابراین، «دولت مکلف» مفهومی کاملاً فقهی است و ذیل این عنوان می‌توان مسائل گستردۀ سیاسی و اجتماعی امروز را بررسی کرد؛ بی‌انکه مجبور به طرح مباحث فقه سیاسی ذیل احکام فردی باشیم.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

THEORY OF MOKALLAF STATE

نویسنده [English]

  • Davood Mahdavizadegan
Assistant Professor; Institute for Humanities and Cultural Studies
چکیده [English]

Islamic jurisprudence is now faced with the question whether the capacity to
respond to social and political issues of the day to be able to support Islamic rule
is legal? In ReplyThere are different views on this question. In this paper, we
focus on the assumptions and attitudes Javaheri jurisprudence, Imam Khomeini,
the religious approach to achieve a dynamic political jurisprudence. The approach
is developed based on the concept of "duty" as a matter of law. Islamic law is the
obligation of the subject. Not specific to any individual. But also on society and
the Divine obligations are addressed. Be the duty of the Islamic Law and Society,
spoke of the commandments. So the "state" is a legal concept as it follows the
broad political and social issues of the day without the political fiqh issues have to
be under personal laws.

کلیدواژه‌ها [English]

  • government
  • emamat
  • state
  • velayat faghih
  • mokallaf