مفهوم‌سازی گفتمانی جنبش دانشجویی در ایران (مطالعۀ موردی دفتر تحکیم وحدت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار گروه جامعه‌شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران

2 استادیار گروه جامعه‌شناسی دانشکدۀ علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

هدف این مقاله آن است که با اتکا به نظریات گفتمانی فوکو و استفاده از ظرفیت‌های دیرینه‏شناسانه و برخی از امکانات تبارشناسانۀ وی و نیز با اتخاذ سطح تحلیل گفتمانی در فهم سنت و تجدد و نسبت میان آن‌ها، به مفهوم‌سازی و دوره‏بندی گفتمانی دفتر تحکیم وحدت از آغاز شکل‏گیری تاکنون بپردازد و افزون‌بر مشخص نمودن ویژگی‌های گفتمانی هر دوره از حیث نسبت با گفتمان سنتی و تجددی، نشان دهد که در هر دوره چه نوع صورت‌بندی گفتمانی‏ در دفتر تحکیم صورت گرفته و این صورت‌بندی‏ها تا کدامین آستانه پیش رفته‏اند. در این مسیر، روش دیرینه‏شناسانۀ فوکویی و استراتژی‌های روش‏شناختی وی مبنای کار قرار گرفت و پس از تعیین گزاره‏ها (کنش‏های کلامی و غیرکلامی مؤثر) به عنوان جامعۀ آماری، نمونه‏گیری هدفمند تا آنجا ادامه یافت که به اشباع رسید و داده‏های برآمده از نمونه‏های جدید، چیزی بر اطلاعات پیشین ما نیفزود. با توجه به چنین مبنای نظری و روشی‏، مشخص شد که پنج دورۀ «تطور از گفتمان روشنفکری دینی به گفتمان اسلام ناب»، «بازتولید گفتمان اسلام ناب»، «تطور از گفتمان اسلام ناب به سمت گفتمان روشنفکری دینی»، «تطور از گفتمان روشنفکری دینی به گفتمان تجددی و تشدید نقاط تفرق گفتمانی» و «صورت‌بندی و تعمیق دو گفتمان متعارض (گفتمان مدرن و اسلام ناب) در دو تحکیم وحدت مجزا» را می‏توان از هم جدا نمود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

DISCURSIVE CONCEPTUALIZING OF STUDENT MOVEMENT IN IRAN (CASE STUDY: OFFICE FOR STRENGTHENING UNITY)

نویسندگان [English]

  • Hossein Kachoian 1
  • abdolhosein kalantari 2
1 Associate Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences University of Tehran
2 Assistant Professor, Department of Sociology, Faculty of Social Sciences University of Tehran
چکیده [English]

The objective of the paper is to conceptualizing and discursive periodization of
Office for Strengthening Unity since its establishment, based on Foucauldian
discourse theories and conceptions like archaeology and genealogy, using discourse
analysis for understanding tradition and modernity. Furthermore, the aim of this
paper is, by clarifying discursive characteristics of every period, in terms of its
relevance to tradition-modernity discourse, to show discursive formation of different
periods and their thresholds. Then, by applying Foucauldian archaeology and his
methodological strategies, one determined propositions (influential verbal and
nonverbal actions) as population and purposed sampling as sampling method that
continued until no new data appear. Findings showed that one can distinct five
periods including: “Evolution from religious intellectualism to pure Islam
discourse”; “reproduction of pure Islam discourse”; “evolution from pure Islam
discourse to religious intellectualism”; and “evolution from religious intellectualism
to modern discourse and intensifying of discursive scattering points” and “formation
and deepening of two conflicting discourses (modern discourse and pure Islam
discourse”.

کلیدواژه‌ها [English]

  • discourse
  • discursive formation
  • formation thresholds
  • verbal and non-verbal actions