نظریه‌های تجدد، از عقل خود‌بنیاد تا عقل ارتباطی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه علوم سیاسی دانشگاه ازاد اسلامی، واحد چالوس- ایران

2 استادیار گروه علوم سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد چالوس- ایران

چکیده

نظریه‌های تجدد (مدرنیته) در دنیای دانش‌پژوهی و نظریه‌پردازی گسترۀ شایان توجه و دامنۀ وسیعی را در برمی‌گیرد. این گستره از رویکردهای فلسفی، تا رویکرد تاریخی- تمدنی، رویکرد جامعه‌شناسی تاریخی و سرانجام جامعه‌شناسی دین را در بردارد. در درون هریک از این رویکردها نیز شیوه‌های تحلیل و نظریه‌هایی با نام و هویت خاص خود ظهور یافته است. پژوهش پیش‌رو از این باور آغاز کرده است که تمام این گسترۀ بزرگ از نظریه‌ها را می‌توان حول دو مفهوم کنش و هم‌کنشی از یک سو و عقل خودبنیاد و عقل ارتباطی از سوی دیگر، مفهوم‌بندی و از یکدیگر متمایز کرد و بر این مبنا نقد و تحلیل کرد. فرضیۀ پژوهش این است که نگرش به مفهوم تجدد از عقل خود‌بنیاد و کنش خودآیین آغاز شد و تا عقل ارتباطی و همکنشی امتداد یافت و طی این مسیر، توضیح سرشت تجدد در قالب صورت‌بندی فرایند عقلانی شدن جامعگی از فلسفه به جامعه‌شناسی منتقل شد، درحالی‌که مفهوم‌بندی عقل از عقل استعلایی به عقل ابزاری و از آنجا به عقل ارتباطی گذر کرد. تمرکز این نوشته بر پی‌یابی این مسیر گذار با رهیافت تاریخی- تأویلی است.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله [English]

Modernity Theories, from Self-founded Reason to Communicative Reason

نویسندگان [English]

  • Behrooz Daylam Salehi 1
  • Kamal Pouladi 2
1 Assistant Professor, Department of Political Science, Islamic Azad University, Chalous
2 Assistant Professor, Department of Political Science, Islamic Azad University, Chalous
چکیده [English]

Modernity theories occupy a vast scope in the literature, representing philosophical, historical-civil, sociological-historical approaches, and sociology of religion. Various analytical methods and theories with specific titles and characteristics have been developed within any of these approaches. The present research started with the assumption that all these approaches in this wide-ranging spectrum revolve around action and reaction concepts on one hand, and self-founded and communicative reason on the other. By using this framework, the above-mentioned notions can be conceptualized and differentiated as the main focus of this study. Our research hypothesis states that modernity theories began with the self-founded and autonomic action and then were extended to communicative reason and interaction. It follows that, the theorists’  who attempted to explain the essence of modernity moved from philosophy to sociology in form of a process by which the society was rationalized while conceptualizing reason made a passage through transcendental to instrumental and then to communicative reason. The focus of this research is on the exploration of this path by the use of a historical-hermeneutical approach.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Modernity
  • Transcendental Reason
  • Subjectivity
  • Instrumental Reason
  • Communicative Action
  • Communicative Reason

مراجع

الف) فارسی
1. باربیه، موریس (1383). مدرنیتۀ سیاسی، ترجمۀ عبدالوهاب احمدی، تهران: آگه.
2. پولادی، کمال (1391). از دولت اقتدار تا دولت عقل، چ سوم، تهران: مرکز.
3. طباطبایی، جواد (1382). جدال قدیم و جدید، تهران: نگاه معاصر.
4. مکارتی، تامس (1392). (مقدمه نویس)، در: هابرماس، یورگن، نظریۀ کنش ارتباطی، ترجمۀ کمال پولادی، چ دوم، تهران: مرکز، ویراست دوم.
5. وحدت، فرزین (1382). رویارویی فکری ایرانیان با مدرنیته، تهران: ققنوس.
6. هابرماس، یورگن (1384). جهانی شدن و آیندۀ دموکراسی، ترجمه کمال پولادی، تهران، نشر مرکز، چاپ سوم.
7. ------------ (1392). نظریۀ کنش ارتباطی، ترجمه کمال پولادی، تهران، نشر مرکز، ویراست دوم، چاپ دوم.
 
ب) انگلیسی
8. Jeanner,Abel, (1990). “Quest-ce Que la Modernite”, Etudes, Novembre. tome 373, NO 5.
9. Habermas, Jurgen (1994). The Philisophical discourse of Modernity, eng. Trans. By frederick lawrence, polity press,19.
10.Hodgson, Marshal (1999). Rethinging World history, Cambrid university press, Fifth edition.
11. Koselleck, Rienhart (1985). Neuzeit”, in Futures past, on the semantics of historical times, combridge M.A.19.
12. McNeil, William, (1963). The Rise of the west, a history of Human community, cicago, the university of chicago press.
13. Salvatore, Armando, (2015). Islam and modernity in: Bowering, Gernard (edi) Islamic Political Thought, An Introduction, Princeton University Press, pp.135-218.
14. Said, Edward, (1978). Orientalism, new york, pantheon.
15.Tunik,Mark (1998). “Hegal, on the justified Disobedienc”, Political theory, Vol. 26, No. 4, pp. 519-595.
فصلنامه سیاست
دوره 51، شماره 1
خرداد 1400
صفحه 133-151

فایل ها

سابقه مقاله

  • تاریخ دریافت: 17 دی 1398
  • تاریخ بازنگری: 21 اسفند 1398
  • تاریخ پذیرش: 21 اسفند 1398

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار